| Mate Jerkovi?
|
|---|
 |
| Rođenje
| 19. 2. 1915
Novo Selo
|
|---|
| Smrt
| 17. 6. 1980
Beograd
|
|---|
| Zanimanje
| pisac
|
|---|
Mate Jerkovi?
(
1915
?
1980
), u?esnik
Narodnooslobodila?ke borbe
,
admiral
JNA
i
narodni heroj Jugoslavije
.
Rođen je
19. februara
1915
. godine u
Novom Selu
, kod
Siska
. Poti?e iz siroma?ne selja?ke porodice, koja je imala 11 dece. Osnovnu ?kolu je izu?io u selu Par?anu. Zbog siroma?tva svoje porodice, u gimnaziju je krenuo tek tri godine kasnije, posle o?eve smrti. Dok je u?io gimnaziju u
Sisku
, morao je da podu?ava decu iz bogatijih porodica, da bi obezbedio srdstva za ?kolovanje. Godine
1937
. posle zavr?ene gimnazije upisao se na Prirodno-matemati?ki fakultet, ali ga je, posle prvog semestra, morao napustiti i upisati Pravni, jer nije imao sredstava za stanovanje u
Zagrebu
.
Revolucionarnu aktivnost je zapo?eo u studentskom klubu ?Bra?a Radi?“ u
Sisku
, a istovremeno je bio uklju?en i u studentski pokret na
Zagreba?kom sveu?ili?tu
. Između tre?e i ?etvrte godine studija, oti?ao je na odslu?enje vojnog roka. U vojsci je zavr?io ?kolu rezervnih oficira, u
Gora?du
, i kao prvi u klasi, dobio ?in rezervnog
potporu?nika
.
U kratkotrajnom
Aprilskom ratu
,
1941
. godine, Mate Jerkovi? je bio komandir voda u 89. rezrevnom pe?adijskom puku. Posle razbijanja puka na prostoru
Virovitice
, izbegao je zarobljavanje i doveo ceo svoj vod na
Baniju
. Posle povratka u rodno selo bio je veoma aktivan u okupljanju omladine u antifa?isti?ki pokret. Jula
1941
. godine pozvan je u domobrane u
Sisak
. Tu, je po direktivi mesne organizacije
KP Hrvatske
i
Franje Ogulinca Selje
, s grupom simpatizera
Narodnooslobodila?kog pokreta
, izvla?io oru?je i drugi materijal iz kasarne i prebacivao ga u
Sisa?ki partizanski odred
.
Posle dva meseca, otpu?ten je iz domobrana, zbog nastavljanja studija. Pored u?enja, radio je na prikupljanju materijalne i druge pomo?i za
partizane
. Zbog svoje izrazite aktivnosti, sekretar Sreskog komiteta KPH za Petrinju
Uro? Kruni?
, ga je primio, februara
1942
. godine u ?lanstvo
Komunisti?ke partije Jugoslavije
i postavio za sekretara novoformirane partijske ?elije u Novom Selu.
Marta
1942
. godine Mate je diplomirao, i ubrzo je ponovo pozvan u domobranstvo. U dogovoru sa
Uro?em Kruni?em
, odlu?eno je da se javi na poziv i posle ?preda“ partizanima. Primiv?i vod na jednoj stanici na pruzi Maja-Vlahovi?, po?eo je da priprema domobrane za predaju. U sporazumu s Jo?om Horvatom, politi?kim komesarom Prvog bataljona Banijskog partizanskog odreda, Jerkovi? je organizovao no?ni napad na domobranski vod, i
6. maja
1942
. godine, s 33 domobrana i celim naoru?anjem, pre?ao u
partizane
.
U po?etku, Mete je bio borac, a mesec dana kasnije postavljen je za operativnog oficira Prvog bataljona Banijskog partizasnkog odreda. Krajem jula, postao je komandant Petog bataljona. Na ?elu ove jedinice pre?ao je mnoge borbe na
Baniji
, u
Slavoniji
, Moslavini i Bilogori. Mate je
10. oktobra
1942
. godine postavljen za komandanta Kalni?kog partizasnkog odreda. Ovaj odred o?istio je, u rejonu Kalnika, veliki broj neprijateljskih upori?ta, a posle toga po?ao je u
Hrvatsko zagorje
, prodiru?i do Zagreba?ke gore i
Sljemena
.
Krajem
1942
. godine, Mate Jerkovi? je postao zamenik komandanta
?etvrte kraji?ke divizije
. Na toj du?nosti pro?ao je mnoge borbe u
Slavoniji
,
Podravini
, Moslavini i Bilogori. Maja
1943
. postavljen je za na?elnika ?taba ?estog korpusa, a u novembru za ?efa Operativnog ?taba Hrvatske. Februara
1944
. godine ponovo je na?elnik ?taba, a od aprila komandant
?estog slavonskog korpusa
. Januara
1945
. godine Mate je postao zamenik komandanta
Tre?e armije
, a od marta komandant
Desetog zagreba?kog korpusa
. U poslednjoj nema?koj ofanzivi između
Save
i
Drave
jedinice ovog korpusa su u neprekidnim borbama nanele neprijatelju velike gubitke i nastavile gonjenje prema
Zagrebu
.
Posle oslobođenja
Jugoslavije
, Mate Jerkovi? je bio na?elnik ?taba Pete armije, a posle zavr?etka
vojne akademije ?Voro?ilov“
u
Sovjetskom Savezu
, komandant Druge armije. U ?in
general-majora
unapređen je
8. februara
1945
. godine. Od juna
1950
. do
1962
. godine bio je komandant Jugoslovenske ratne mornarice, pa pomo?nik saveznog sekretara za narodnu odbranu za ratnu mornaricu, do septembra
1970
. godine. Bio je dugogodi?nji ?lan Opunomo?stva SKJ za JNA.
Umro je
17. juna
1980
. godine u
Beogradu
. Sahranjen je u
Aleji zaslu?nih građana
na
Novom groblju
.
Napisao je knjige:
- ?
Borbe u Slavoniji za vreme ?etvrte i Pete ofanzive
“
- ?
?etiri proletera
“
- ?
Dvadeset godina razvitka ratne mornarice
“
Nosilac je
Partizanske spomenice 1941
. i drugih
jugoslovenskih odlikovanja
.
Ordenom narodnog heroja
odlikovan je
20. decembra
1951
. godine.