9. vijek je period koje je trajao od 801 . do 900 . godine. U Evropi se tradicionalno smatra dijelom ranog srednjeg vijeka .

Pregled [ uredi | uredi kod ]

Za 9. vijek na isto?noj hemisferi je karakteristi?na politi?ka partikularizacija, odnosno ogromne pote?ko?e i neuspjesi tada?njih carstava i velesila da o?uvaju svoje politi?ko jedinstvo, a ?to su obi?no koristili nove politi?ke sile i entiteti na dotada?njoj periferiji.

U formalnom smislu se najotpornijim na takve procese pokazala Kina , gdje je dinastija Tang , usprkos velikog ustanka Huang Chaoa , uspjela o?uvati svoju vlast i jedinstvo zemlje. Međutim, autoritet centralne vlasti je bio zna?ajno oslabljen, dijelom i zbog sve ve?eg oslanjanja na regionalne jiedushije . Ti su se trendovi po?eli odra?avati i na susjedne dr?ave, kao Japan koji je pred kraj vijeka po?eo prekidati redovne diplomatske i trgova?ke kontakte s Kinom.

Na zapadu je po?etkom vijeka Abasidski Kalifat ponovno pokrenuo teritorijalnu ekspanziju, pri ?emu se kao prva meta na?lo susjedno Bizantsko Carstvo ; po?etni uspjesi Abasida su, međutim, bili vi?e posljedica unutra?nje bizantske slabosti izazvane novim izbijanjem ikonoklasti?kih sukoba nego abasidske snage; Abasidi te uspjehe, postignute uglavnom na mediteranskim otocima, nisu mogli dugoro?no iskoristiti, niti su mogli povratiti vlast nad odmetnutim al-Andalusom pod vla??u biv?e dinastije Omejada ; s vremenom je vlast kalifa zna?ajno oslabila, kako u Sjevernoj Africi gdje su stvorene nove odmetni?ke dr?ave, tako i u Iranu i Centralnoj Aziji gdje su lokalni guverneri po?eli stvarati de facto nezavisne dinastije. Politi?ke podjele su, međutim, umjesto negativnih imale pozitivne efekte na razvoj kulture i nauke u islamskom svijetu jer su se suparni?ki vladari i u svojoj prosvije?enosti nastojali natjecati sa abasidskim Bagdadom .

U međuvremenu se Bizant osim abasidske prijetnje i ikonoklazma se morao nositi i sa sve ve?im ja?anjem nove bugarske dr?ave koja je postala velikom silom na Balkanu ; opasnost od Bugara nije previ?e otklonilo ni njihovo prihva?anje kr??anstva . Na samom po?etku vijeku Bizantu je ozbiljan problem predstavljao i frana?ki kralj Karlo Veliki koji je, preuzev?i formalnu titulu rimskog cara , osporio jedan od osnova za bizantsku dominaciju nad Zapadnom Evropom , odnosno kr??anskim svijetom . Karlova nastojanja da svoju dr?avu kao stvori alternativu bizantskom Rimu su, međutim, naru?ila nesposobnost njegovih nasljednika Karolinga da o?uvaju njeno politi?ko jedinstvo; dinastijski sporovi su se rje?avali podjelama teritorija, od kojih je Verdunski sporazum 843. stvorio temelj za budu?e nacionalne dr?ave Francusku , Njema?ku i Italiju . Do kraja vijeka ?e trajno slabljenje centralne vlasti, a s njim povezan endemski građanski rat i nasilje, dovesti do stvaranja novog dru?tvenog poretka kasnije poznatog kao feudalizam . Osim unutra?njih sukoba Evropu su sve vi?e po?eli ugro?avati i napada?i sa istoka i sjevera; isto?ne granice Njema?ke su po?eli sve vi?e ugro?avati Slaveni ?iji je vođa Mojmir stvorio prvi zna?ajniji entitet zvan Velikomoravska kne?evina , a pred sam kraj vijeka i Mađari sa svojim prodorom u Centralnu Evropu. Ipak, od svih napada?a su najve?i dugoro?ni efekt imali Nordijci , odnosno Vikinzi , koji su uspjeli prodrijeti, pa ?ak i stvoriti zna?ajne politi?ke enitete u mnogim dijelovima Evrope kao ?to je Engleska ili Normandija , odnosno Kijevska Rusija .

Glavni događaji i razvoji [ uredi | uredi kod ]

• 803 - Bizantsko Carstvo priznaje nezavisnost Venecije .
• 812 - Aachenski mir kojim Frana?ka i Bizantsko Carstvo dijele interesne sfere na Balkanu, pri ?emu dana?nja Hrvatska zavr?ava u frana?koj zoni, a dalmatinski gradovi ostaju pod bizantskom vla??u.
• 12. 7. 813 . - Pobuna dovodi Lava V na bizantsko prijestolje, ?ime po?inje drugi ikonobora?ki period u Bizantu.
• 827 - Muslimanski Aglabidi iz Ifrikije (dana?nji Tunis ) zapo?inju vi?edecenijski pohod na bizantsku Siciliju .
• 833 - Mojmir osniva Velikomoravsku kne?evinu .
• 843 - Sporazum iz Verduna temeljem koga je tada?nje Frana?ko Carstvo podijeljeno na entitete od kojih ?e nastati budu?e nacionalne dr?ave Francuska , Njema?ka i Italija .
• 843 - Bizantska carica Teodora okon?ava drugi period ikonoborstva .
• 864 . - Bugari pod carem Borisom I prihva?aju kr??anstvo .
• 867 - Dolaskom Vasilija I na bizantsko prijestolje zapo?inje Makedonska dinastija .
• 874 - Ingolfr Arnarson postaje prvi trajni stanovnik Islanda .
• 878 - Sporazum u Wedmoreu kojim je Engleska podijeljena između doma?ih Anglosaksonaca i danskih (historijskih) osvaja?a.
• 884 - 887 - Karlo Debeli vlada svim trima kraljevstvima nekada?njeg Frana?kog Carstva , a nakon ?ije smrti podjela postaje permanentna.
• 890-e - Mađari dolaze u Panonsku nizinu .

Va?nije osobe [ uredi | uredi kod ]

• Karlo Veliki
• Sv. Kiril i Metod
• Alfred Veliki

Izumi i otkri?a [ uredi | uredi kod ]

• Vulgarni latinski jezik se grana u romanske jezike .
• Otkri?e baruta u Kini .