Dae Wikipedia, s'entziclopedia libera.
Apartheid
(pronuntziadu
??part??it
in
afrikaans
) cheret narrer separatzione in sa limba
Afrikaans
e fit unu sistema legale de segregatzione ratziale mantentu in pe dae su guvernu de su
National Party
in
Sudafrica
, dae su
1948
a su
1994
.
Su primu atzinnu chi s'at de sa paraula est in unu discursu de
Jan Smuts
de su
1917
, su tando primu ministru. Su termine est istadu adotadu dae medas ateras limbas, creschende·nde su significadu pro isplicare situatziones de discriminatzione ratziale, e reclamadu cun pius o pius pagu sutzessu dae populos o grupos oprimidos varios. Sa segregatzione ratziale in Sudafrica fiat comintzada durante su
colonialismu
, ma s'ufitzializatzione de s'apartheid fit comintzada pois de sas eletziones zenerales de su
1948
. Sa lezislatzione noa classificaiat sos abitantes in grupos ratziales (biancos, nieddos, coloured e indianos) e sas zonas residentziales fint inserradas pro mediu de tramudaduras fortzadas. Sos abitantes nieddos fint ispozados dae sa tzitadinantzia e tramudados a unos 10 territorios autonomos tribales o
bantustans
de su paisu, bator de sos cales diant divennere istados indipendentes. Su guvernu aiat segregadu s'educatzione, sa sanidade e ateros servitzios publicos, e aiat reservadu pro sos biancos cussos de calidade mezus e pro sos nieddos cussos peus.
S'apartheid aiat contadu subra una resistentzia interna de cunsideru. Su guvernu aiat rispostu a sas protestas e abolotos faghende illegale s'opositzione, promovende una reprimida forte e impresonende a sos cabos pius significativos de anti-apartheid, comente
Nelson Mandela
. Sas riformas promovidas in sos annos '80 non fint resessidas a suffogare s'opositzione, e in su
1990
su presidente
Frederik Willem de Klerk
aiat comintzadu sas negotziatziones pro ponnere fine a su sistema. In su
1994
fint tzelebradas eletziones multiratziales a sufrazu universale chi aiat bintu su
Cungressu Natzionale Africanu
de
Nelson Mandela
.