Apartheid

Dae Wikipedia, s'entziclopedia libera.


Articulu in logudoresu

Cartellu de segregatzione ratziale durante s'Apartheid
Localizatzione de sos Bantustans

Apartheid (pronuntziadu ??part??it in afrikaans ) cheret narrer separatzione in sa limba Afrikaans e fit unu sistema legale de segregatzione ratziale mantentu in pe dae su guvernu de su National Party in Sudafrica , dae su 1948 a su 1994 .

Su primu atzinnu chi s'at de sa paraula est in unu discursu de Jan Smuts de su 1917 , su tando primu ministru. Su termine est istadu adotadu dae medas ateras limbas, creschende·nde su significadu pro isplicare situatziones de discriminatzione ratziale, e reclamadu cun pius o pius pagu sutzessu dae populos o grupos oprimidos varios. Sa segregatzione ratziale in Sudafrica fiat comintzada durante su colonialismu , ma s'ufitzializatzione de s'apartheid fit comintzada pois de sas eletziones zenerales de su 1948 . Sa lezislatzione noa classificaiat sos abitantes in grupos ratziales (biancos, nieddos, coloured e indianos) e sas zonas residentziales fint inserradas pro mediu de tramudaduras fortzadas. Sos abitantes nieddos fint ispozados dae sa tzitadinantzia e tramudados a unos 10 territorios autonomos tribales o bantustans de su paisu, bator de sos cales diant divennere istados indipendentes. Su guvernu aiat segregadu s'educatzione, sa sanidade e ateros servitzios publicos, e aiat reservadu pro sos biancos cussos de calidade mezus e pro sos nieddos cussos peus.

S'apartheid aiat contadu subra una resistentzia interna de cunsideru. Su guvernu aiat rispostu a sas protestas e abolotos faghende illegale s'opositzione, promovende una reprimida forte e impresonende a sos cabos pius significativos de anti-apartheid, comente Nelson Mandela . Sas riformas promovidas in sos annos '80 non fint resessidas a suffogare s'opositzione, e in su 1990 su presidente Frederik Willem de Klerk aiat comintzadu sas negotziatziones pro ponnere fine a su sistema. In su 1994 fint tzelebradas eletziones multiratziales a sufrazu universale chi aiat bintu su Cungressu Natzionale Africanu de Nelson Mandela .

Ateros prozetos [ modifica | modifica su codighe de origine ]