Планета

Чолбон (атын аата Одон , гир. πλαν?τη? , πλ?νη? ? ≪айанньыт≫, нууч. планета ) диэн Омуктар ыккардыларынаа?ы Астрономия Униятын (IAU) быhаарыытынан буолар, бэйэтин тардыыта баар буоларыгар маассалаах уонна иhигэр ??скэх хардата буолбат, сулус тула эргийэр халлаан куйаарын эттигэ.

С?ннь?нэн икки кылааска араараллар: б?д?? гынан баран к?пс?рк?й уонна кыра, Сиргэ майгынныыр кытаанах ньуурдаах чолбоннор.

К?н эргииригэр 8 чолбон баар. К?н? тула бэйэлэрин аргыстарын кытта бииргэ 8 улахан чолбон баар: Мэндэ?э , Дьэллэ?э , Сир , Хатаа?ын чолбоно , Сэндэли , Кураан чолбоно , Уран уонна Нептун - т?г?р?йэн хамсыы сылдьаллар.

Маны та?ынан 5 кырачаан чолбоннор: Плутон (2006 сыллаахха диэри тохсус чолбон бы?ыытынан аа?ыллара), Макемаке , Хаумеа , Эрис уонна Церера .

"Чолбон" диэн тиэрмини бы?аарыы [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

П.А. Ойуунускай 1935 с. уонна иккистээн тахсыбыт терминологическай тылдьытыгар планета - чолбон диэн тылбаастана сылдьара м?кк??рэ суох.

Г.В. Ксенофонтов эмиэ планета - чолбон диэн тылбаастаабыта.

Э.К. Пекарскай аатырар тылдьытыгар: "сахалар Венераттан ураты, Юпитеры, халлаа??а миэстэлэрин уларыта сылдьар сырдатааччылары барыларын чолбоннорунан ааттыыллар" - диэн бигэргэтэр.

Философ Д.С. Макаров: "От звезд и созвездий якуты определенным образом отмечали появляющиеся в разное время суток, года или раз в несколько лет перемещающиеся светила, которые они называют чолбонами (теперь они известны как планеты солнечной системы)" - диэн суруйбут.

Чолбоннор сахалыы ааттара [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Философ Д.С. Макаров Мэндэ?э, Дьэллэ?э, Кураан чолбоно, Хатаа?ын чолбоно, Сэндэли диэн билигин биллэр чолбоннор сахалыы ааттарын барытын киллэрэн, аан бастаан системалыырга холоммута т?р??б?т норуотугар о?орбут ?т??тэ улахан! "Философия билимин кандидата Д.С. Макаров сахалар чолбон диэн халлаан урсунугар хамсыы сылдьар алта араас сырдатааччылары ааттыыллар дииллэр этэ" - диэн маны профессор Н.К. Антонов бигэргэтэр.