Кумык тыла

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Кумык
къумукъ тил/qumuq til
Дойдулар: Арассыыйа  
Регион: Дагестаан , Чечня , Хотугу Осетия
Total speakers: 426,212 [1]
Тыл системата : Т??р тыллара
  Кыпчак
   Кыпчак-Куман
    Кумык  
Суруга : Кирииллиссэ and Латыын  
Ил суолталаах
Ил статустаах: Flag of Арассыыйа  Russia
Салайыллар: no official regulation
Language codes
ISO 639-1 : none
ISO 639-2 : kum
ISO 639-3 : kum
Glottolog:

Кумык тыла (бэйэлэрин тылларынан: къумукъ тил) ? кумыктар тыллара. Дагестаа??а , Чэчиэн ?р?сп??б?л?кэтин хоту ?тт?гэр, Хотугу Осетия Моздок оройуонугар тар?аммыт. Т??р тылларын кыпчаак б?л???р киирэр (карачай-балкаар, ногаай уо.д.а. тыллары кытта). Са?арар дьонун ахсаана 450?500 ты?ыынча ки?и.

Кумык тыла ? Дагестаан алта ≪литератууралаах тылларыттан≫ биирдэстэрэ. XIX ?йэ са?алыытыгар дылы кумык тыла хотугу Дагестаан лингва-франка (омуктар ыккардыларыгар туттуллар) тыла этэ.

Фонология [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Кумык А?а?ас дор?ооннор
Инники Кэнники
Сабыылаах и [i] уь [y] ы [?] у [u]
Орто e [e] оь [ø] o [o]
А?а?ас ? [æ] a [a]
Кумык б?тэй дор?ооннор
Labial Dental Lateral Palatal Velar Uvular Glottal
Plosive voiceless п [p] т [t] к [k] къ [q]¹
voiced б [b] д [d] г [?] къ [q?]²
Fricative voiceless ф [f] c [s] ш [?] x [χ] гь [h]
voiced в [β] з [z] ж [?] гъ [?]
Affricate voiceless ч [t?]
voiced дж [d?]
Nasal м [m] н [n] нг [ŋ] нг ([?])
Liquid p [r] л [l]
Approximant й [j]
  • ¹- in the middle and at the end of words къ voiceless
  • ² - at the beginning of words къ voiced

[2]


Суруга [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Латыын алпабыыта (1927?1937) [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Kumyk alphabet from newly introduced Latin school book (1935).
A a B b C c C c D d E e F f G g
? ? H h I i J j K k L l M m N n
Ŋ ŋ O o ? ? P p Q q R r S s ? ?
T t U u V v W w X x Y y Z z ? ?
Ь ь


Кирииллиссэ (1937 - билингнги кэмэ?э) [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

А а Б б В в Г г Гъ гъ Гь гь Д д Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Къ къ Л л
М м Н н Нг нг О о Оь оь П п Р р С с
Т т У у Уь уь Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш
Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

Диалектээх классификация [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Кумык тыла?а араар аныгыскы диалектар:

  • Буйнак
  • Хасавюрт
  • Кайтаг
  • Хайа иннэ
  • Тер

Бы?аарыылар [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]