Bertrand Russell 3. hrabia Russell (1872?1970) ? angielski filozof i matematyk. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1950.

Mał?e?stwo i moralno?? (1931) [ edytuj ]

(ang. Marriage and morals (1929) , tłum. Helena Bołoz-Antoniewiczowa)

• Bardzo wiele przemawia za pogl?dem, ?e w ka?dej epoce m??czyzna starał si? mie? tylko tyle dzieci ile mu si? opłacało.

• Cały system etyki chrze?cija?skiej, zarowno katolickiej jak i protestanckiej, powinien by? bezwzgl?dnie przejrzany, w miar? mo?liwo?ci bez uprzedze?, wpojonych przez chrze?cija?skie wychowanie. Rzeczy powtarzane stale i z naciskiem, zwłaszcza je?eli słyszy si? je od dzieci?stwa, stwarzaj? u wi?kszo?ci ludzi przekonania tak silne, ?e opanowa? mog? one nawet pod?wiadomo??.

• Ciekawy jest fakt, ?e prawie wsz?dzie stosunek do miło?ci jest dwojaki. Z jednej strony jest ona głownym tematem tworczo?ci artystycznej, z drugiej za? ignoruj? j? zupełnie nawet najwybitniejsi socjologowie i nie bior? pod uwag? w planach społecznych i ekonomicznych reform.

• Dzisiejsza młodzie? dzieli sw? lojalno?? pomi?dzy rodzicow i pa?stwo. Przewidywa? mo?na, ?e je?li z czasem młodzie? lojalno?? sw? winna b?dzie tylko pa?stwu, ?wiat stanie si? jeszcze bardziej krwio?erczy ni? obecnie.

• Jest prawd? bezwzgl?dn?, rozumowo oczywist?, ?e wła?ciwemu post?powaniu nigdy, z wyj?tkiem rzadkich wypadkow, nie pomo?e niewiedza, ani nie zaszkodzi wiedza.

• Je?eli pa?stwo ma si? sta? jedynym kapitalist?, rodzina, taka jak jest obecnie, nie b?dzie mogła istnie?

• Miło?? jednakowo? ma dzisiaj innego wroga, bardziej niebezpiecznego od religii, a mianowicie ewangeli? pracy i materialnego powodzenia.

• Miło??, dzieci i praca ? oto trzy głowne mo?liwo?ci ?yciodajnego kontaktu jednostki ze ?wiatem.

• Nieprawdopodobne jednak jest, by przekonania religijne, same przez si?, mogły tworzy? tendencje antyseksualne. Moim zdaniem głownem ?rodłem tych tendencyj jest zazdro?? i wyczerpanie płciowe. Z chwil? gdy rodzi si? zazdro??, bodaj najl?ejsza, akt płciowy staje si? odra?aj?cy, a pop?d ku niemu czem? wstr?tnym.

• Obfito?? dowodow historycznych pozwala nam twierdzi?, ?e cenzura zawsze zostanie nadu?yta z krzywd? dla powa?nych dzieł artystycznych i naukowych, notoryczne brudy za? zawsze zdołaj? si? wy?lizgn?? z sieci prawa.

• Ogolne zm?czenie ostatnich czasow staro?ytno?ci płyn?ło prawdopodobnie z przyczyn powy?ej przeze mnie podanych, a zapewne i wielu innych jeszcze, asceza za? była tylko jednym tego zm?czenia przejawem. Na nieszcz??cie etyka chrze?cija?ska stworzona została wła?nie w tym niezdrowym okresie upadku. Zdrowi i silni ludzie po?niejszych czasow z wielkim trudem jedynie mogli si? przystosowa? do pogl?du na ?ycie stworzonego przez chorych, zm?czonych i rozczarowanych ludzi, ktorzy stracili wszelkie poczucie biologicznej warto?ci ?ycia ludzkiego.

• Osobi?cie jestem przekonany, ?e miło?? romantyczna jest ?rodłem najbardziej intensywnej rado?ci, jak? ?ycie mo?e da?.

• Społecze?stwom kapitalistycznym grozi podział na dwie kasty: bogatych, zachowuj?cych ustroj rodzinny i biednych, coraz bardziej oczekuj?cych od pa?stwa pełnienia funkcji, ktore dawniej nale?ały do ojca.

• Strach przed miło?ci? to strach przed ?yciem, a kto boi si? ?ycia, tego ju? w trzech czwartych uwa?a? mo?na za umarłego.

• Trudno zreszt? nazwa? ?instynktem” co? tak dalekiego od niezmienno?ci jak ludzkie post?powanie w sprawach płci.

• W naszych demokratycznych czasach łatwo zapominamy co ?wiat zawdzi?cza arystokracji ro?nych epok.

• ?arłok, erotoman i asceta s? ci?gle zaj?ci sob? i ?wiat ich zamkni?ty jest w ramach ich pragnie?, czynienia im zado?? lub czynienia im na przekor. Człowiek zdrowy na ciele i umy?le nie pozwoli, by cała jego uwaga skupiona była na nim samym.

Inne [ edytuj ]

• Ateista, podobnie jak chrze?cijanin, utrzymuje, ?e wiemy, czy Bog jest czy go nie ma: chrze?cijanin twierdzi, ?e wiemy, i? Bog jest, ateista ? ?e wiemy, i? go nie ma. Tymczasem agnostyk zawiesza s?d, utrzymuj?c, ?e nie ma dostatecznych podstaw, by przyj?? lub zaprzeczy? istnieniu Boga.
  • "An atheist, like a Christian, holds that we can know whether or not there is a God. The Christian holds that we can know there is a God; the atheist, that we can know there is not. The Agnostic suspends judgment, saying that there are not sufficient grounds either for affirmation or for denial. At the same time, an Agnostic may hold that the existence of God, though not impossible, is very improbable; he may even hold it so improbable that it is not worth considering in practicet". (ang.)
  • ?rodło: Kto to jest agnostyk?
  • Zobacz te?: Bog , ateizm , agnostycyzm , chrze?cija?stwo

• Ba? si? miło?ci, to ba? si? ?ycia; kto boi si? ?ycia, jest ju? trzy czwarte martwy.
  • Zobacz te?: miło??

• Badania w dziedzinie medycyny dokonały tak olbrzymiego post?pu, ?e dzi? ? praktycznie bior?c ? nikt ju? nie jest zdrowy.

• Bez obywatelskiej moralno?ci społecze?stwa gin?, za? bez osobistej nie s? godne przetrwania.
  • ?rodło: My?l?, wi?c jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje , oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, Antyk, K?ty 1993, ISBN 8386482001 , s. 286.
  • Zobacz te?: moralno??

• Budda był uprzejmy i o?wiecony; na ło?u ?mierci ?miał si? ze swoich uczniow bo przypuszczali ?e jest nie?miertelny. Ale duchowie?stwo buddyjskie ? takie jakie istnieje, na przykład, w Tybecie ? było wsteczne, tyra?skie i okrutne w najwy?szym stopniu.
  • ?rodło: Czy religia wniosła po?yteczny wkład do cywilizacji?
  • Zobacz te?: buddyzm , Tybet

• By? mo?e ludzko?? tak si? przestraszy bomby wodorowej, i? otrze?wieje i stanie si? tolerancyjna. Gdyby to nast?piło, mieliby?my powod, by błogosławi? jej wynalazcow.
  • ?rodło: Szkice niepopularne

• Chc? przedło?y? czytelnikowi do ?yczliwego rozwa?enia doktryn?, ktora, jak si? obawiam, mo?e si? wyda? niesłychanie paradoksalna i wywrotowa. Według tej doktryny jest rzecz? niepo??dan? wierzy? jakiemu? twierdzeniu, gdy nie ma ?adnej podstawy do przypuszczenia, ?e jest ono prawdziwe.
  • ?rodło: Szkice sceptyczne

• Cynizm to produkt wygodnictwa i bezsilno?ci.
  • Zobacz te?: cynizm

• Czy s?dzicie, ?e gdyby?cie byli wszechpot??ni i wszechwiedz?cy, a nadto mieli miliony lat do udoskonalenia waszego ?wiata, to nie mogliby?cie wytworzy? nic lepszego od Ku-Klux-Klanu, faszystow i pana Churchilla?
  • Opis: o Bogu.

• Doprawdy, nie imponuj? mi zbytnio ludzie, ktorzy o?wiadczaj?: ?Spojrzcie na mnie! Jestem tak wspaniałym tworem, ?e wszech?wiat musiał mie? jaki? cel”. Nie, wspaniało?? tych ludzi wcale mnie nie ol?niewa.
  • Opis: o wierze .

• Fakt, i? jaki? pogl?d jest szeroko rozpowszechniony, nie stanowi ?adnego dowodu na to, ?e nie jest on całkowicie absurdalny. Je?li we?miemy pod uwag?, ?e wi?kszo?? ludzko?ci jest zwyczajnie głupia, nale?y oczekiwa? z du?ym prawdopodobie?stwem, i? powszechnie panuj?ce przekonania b?d? raczej idiotyczne ni? rozs?dne.

• Gdyby ludzie pragn?li bardziej własnego szcz??cia ni? nieszcz??cia innych, mogliby?my niebawem mie? raj na ziemi.
  • Zobacz te?: szcz??cie

• Gdyby ludzie rz?dzili si? rozumem, mieliby bardziej prawidłowy ni? obecnie pogl?d na swoje własne interesy; a gdyby wszyscy ludzie działali w my?l dobrze zrozumianej korzy?ci własnej, ?wiat byłby rajem w porownaniu z tym, czym jest dzisiaj.
  • Zobacz te?: egoizm

• Historia ?wiata jest sum? tego, czego mo?na było unikn??.
  • ?rodło: My?l?, wi?c jestem… , oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 286.
  • Zobacz te?: historia

• Im intensywniejsza była religijno?? danego okresu historii, im gł?bsza wiara w dogmat, tym wi?ksze było okrucie?stwo i tym gorszy ogolny stan rzeczy.

• Impulsy, ktore w naturalny sposob wyci?gaj? człowieka poza ?ciany swojego ego, to s? seks, rodzicielstwo i patriotyzm albo instynkt stadny.
  • ?rodło: Czy religia wniosła po?yteczny wkład do cywilizacji?

• Istniej? dwa rodzaje moralno?ci: ta, ktorej uczymy, nie praktykuj?c jej, oraz ta, ktor? praktykujemy, na ogoł nie staraj?c si? wpaja? j? innym.
  • Zobacz te?: moralno??

• Jedna kulturalna osoba to zbyt mało, aby podnie?? poziom imprezy chamow, natomiast jeden cham zepsuje ka?d? kulturaln? imprez?.

• Jedn? z najpot??niejszych przeszkod w budowaniu szcz??cia jest zawi??.

• Jednym z objawow zbli?aj?cego si? załamania nerwowego jest przekonanie, ?e wykonujemy niezwykle wa?n? prac?.

• Jeszcze nigdy ludzko?? nie ?yła w takim l?ku jak obecnie i nigdy nie miała po temu tylu powodow.
  • ?rodło: Leksykon złotych my?li , wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz te?: l?k

• Je?li pi??dziesi?t milionow ludzi mowi głupstwa, nie przestaj? one by? głupstwami.

• Ko?cioł nigdy nie uwa?ał człowieka za ?wi?tego, za zasług? zreformowania finansow, prawa karnego lub s?downictwa.

• Ludzie s? gotowi do wspołpracy z trzech powodow: z miło?ci do bli?niego, ze strachu lub nadziei na podział łupow.

• Ludzie uroczy?ci s? najcz??ciej matołami.
  • ?rodło: My?l?, wi?c jestem… , oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 286.

• Matematyka zawiera w sobie nie tylko prawd?, ale i najwy?sze pi?kno ? pi?kno chłodne i surowe, podobne do pi?kna rze?by.
  • Zobacz te?: matematyka

• Matematyk? mo?na zdefiniowa? jako przedmiot, w ktorym nigdy nie wiadomo, o czym si? mowi, ani, czy to, o czym si? mowi, jest prawdziwe.

• Miło?? ? to głowny sposob ucieczki od samotno?ci, ktorej do?wiadcza wi?kszo?? m??czyzn i kobiet przez wi?ksz? cz??? ?ycia.

• Moralno?? pracy to moralno?? niewolnikow, a ?wiat wspołczesny nie potrzebuje niewolnictwa.

• Moj pogl?d odno?nie religii jest taki jak Lukrecjusza. Uwa?am j? za chorob? zrodzon? ze strachu i za ?rodło niewypowiedzianego nieszcz??cia rodzaju ludzkiego. Nie mog? jednak zaprzeczy?, ?e ona wniosła pewien wkład do cywilizacji. Ona pomogła we wczesnych czasach ustali? kalendarz i spowodowała, ?e kapłani egipscy tak starannie rejestrowali za?mienia, ?e byli w stanie je przewidywa?. Te dwie zasługi jestem gotow uzna?, ale nie wiem nic o ?adnych innych.
  • Zobacz te?: Lukrecjusz

• My?l nie sprawdzona i nie poparta dowodami jest niewystarczaj?c? gwarancj? prawdy.
  • ?rodło: Mysticism and Logic (1929)

• Nacjonalizm jest jaskrawym przykładem gor?cej wiary w w?tpliwe rzeczy.
  • ?rodło: My?l?, wi?c jestem… , oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 286.

• Najsilniejszym pragnieniem człowieka jest d??enie do władzy i sławy.
  • Zobacz te?: sława , władza

• Naukowcy usiłuj? przekształci? to co niemo?liwe ? w mo?liwe. Politycy cz?sto chc? przekształci? to co mo?liwe ? w niemo?liwe.
  • Zobacz te?: nauka , polityka

• Nawet powa?ny artykuł naukowy o działaniu alkoholu na system nerwowy zdradza zazwyczaj mi?dzy wierszami, czy autor jest abstynentem, czy te? nie.

• Nigdy nie umierałbym za swoje przekonania, bo mog? si? myli?.

• Nowe dogmaty s? znacznie gorsze ni? stare.

• Od bardzo dawna wyobra?nia ludzka malowała sobie obrazy Piekła, ale dopiero dzi?ki ?wie?o uzyskanym mo?liwo?ciom potrafi swoje dawne wyobra?enia urzeczywistni?.
  • Opis: o bombie atomowej

• Patrioci zawsz? mowi? o umieraniu za kraj, a nigdy o zabijaniu za kraj.

• Po epokach, w ktorych ziemia rodziła nieszkodliwe trylobity i motyle, ewolucja doszła do punktu, w ktorym wydała na ?wiat Nerona, D?yngis Chanow i Hitlerow. S?dz? jednak, ?e to tylko przej?ciowy koszmar; z czasem ziemia znowu nie b?dzie w stanie utrzyma? ?ycia i powroci pokoj.
  • ?rodło: Judy Toth, ?Bertrand Russell Society Quarterly”, luty 2003

• Problemem jest dzi?, jak przekona? ludzko??, aby zechciała prze?y?.

• Pragmatyzm kładzie nacisk na irracjonalno?? pogl?dow, a psychoanaliza ? na irracjonalno?? post?powania.

• Przezwyci??enie strachu to pocz?tek m?dro?ci.

• Religia jest oparta przede wszystkim i głownie na strachu.

• Religia zapobiega temu ?eby nasze dzieci miały racjonalne kształcenie; religia nie dopuszcza do usuni?cia podstawowych przyczyn wojny, religia nie pozwala nam na nauczanie etyki naukowego wspołdziałania zast?puj?c to starymi dzikimi doktrynami grzechu i kary. Mo?liwe, ?e ludzko?? stoi na progu złotego wieku, ale je?li tak jest, niezb?dne b?dzie naprzod u?mierci? smoka, ktory strze?e drzwi, a tym smokiem jest religia.
  • ?rodło: Czy religia wniosła po?yteczny wkład do cywilizacji?

• Rozgl?daj?c si? po ?wiecie, wpr?dce spostrzegamy, ?e ka?dy, cho?by najmniejszy wzrost uczu? humanitarnych, ka?da reforma kodeksu karnego, ka?dy krok w kierunku zmniejszenia niebezpiecze?stwa wojny, ka?da proba poprawy poło?enia ras kolorowych lub złagodzenia niewolnictwa, ka?dy post?p moralny, ktory si? udało osi?gn??, był stale zwalczany przez zorganizowane Ko?cioły całego ?wiata. O?wiadczam po dojrzałym namy?le, ?e religia chrze?cija?ska w postaci, jak? jej nadały Ko?cioły, była i jest jeszcze głownym nieprzyjacielem moralnego post?pu ?wiata.
  • ?rodło: Dlaczego nie jestem chrze?cijaninem?

• S? filozofowie i m??owie stanu, ktorzy uwa?aj?, ?e pa?stwo mo?e by? doskonałe samo w sobie,, nie za? jako ?rodek słu??cy pomy?lno?ci jego obywateli. Nie widz? ?adnych powodow, by przekonanie takie podziela?. ?Pa?stwo” to abstrakcja, nie odczuwa przyjemno?ci ani bolu, obce mu s? nadzieje czy obawy, to co wydaje nam si? jego celem, jest w istocie celem jednostek, ktore nim kieruj?. Kiedy pomy?limy w kategoriach konkretnych, oka?e si? ?e pa?stwo to w istocie ludzie posiadaj?cy wi?cej władzy, ni? przypada wi?kszo?ci ?miertelnikow. Gloryfikowanie pa?stwa okazuje si? wi?c gloryfikacj? rz?dz?cej mniejszo?ci. ?aden demokrata nie b?dzie tolerował tak ra??co niesprawiedliwej teorii.
  • ?rodło: Władza i jednostka
  • Zobacz te?: pa?stwo

• Siła rozumu mo?e by? niewielka, ale jest stała i działa zawsze w jednym kierunku, podczas gdy siły nierozumu niszcz? si? nawzajem w bezpłodnej walce.
  • Zobacz te?: rozum

• ?wiadoma my?l mo?e by? wprowadzona do pod?wiadomo?ci, je?eli my?li tej po?wi?ca si? dostatecznie du?o intensywno?ci i energii.
  • ?rodło: Małgorzata Kronenberger, Muzykoterapia. Podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w profilaktyce stresu , Mediatour, Szczecin 2003, ISBN 8391200620 .

• ?wiat zasługuje na pot?pienie. Jedyne jasne promyki to Lenin i Trocki.
  • ?rodło: Martin Gilbert, Pierwsza wojna ?wiatowa , s. 405
  • Zobacz te?: I wojna ?wiatowa

• Tam, gdzie eksperci nie maj? jednolitego zdania, laik zrobi lepiej, je?li wstrzyma si? z opini?.
  • ?rodło: Szkice sceptyczne

• Tego samego głupstwa nie powinno si? dwa razy robi?, bo wybor jest dostatecznie du?y.

• To prawda, ?e nowoczesny chrze?cijanin jest łagodniejszy, ale to nie dzi?ki chrze?cija?stwu; to dzi?ki generacjom wolnomy?licieli, ktorzy od renesansu do obecnego dnia sprawiali, ?e chrze?cijanie wstydzili si? wielu swoich tradycyjnych przekona?. Zabawne jest gdy si? słyszy, jak nowoczesny chrze?cijanin mowi jak łagodne i racjonalistyczne jest naprawd? chrze?cija?stwo gdy ignoruje on ten fakt, ?e cała ta łagodno?? i racjonalizm s? zawdzi?czane nauczaniu ludzi, ktorzy za swoich czasow byli prze?ladowani, przez wszystkich ortodoksyjnych chrze?cijan.
  • ?rodło: Czy religia wniosła po?yteczny wkład do cywilizacji?
  • Zobacz te?: chrze?cija?stwo

• To smutne, ?e głupcy s? tak pewni siebie, a ludzie m?drzy tak pełni w?tpliwo?ci.
  • ?rodło: My?l?, wi?c jestem… , oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 286.
  • Inna wersja: Oto cała bieda: głupi s? tak pewni siebie, rozs?dni tak pełni w?tpliwo?ci.
  • ?rodło: Leksykon złotych my?li , wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• U nas reputacj? luminarzy moralno?ci maj? ludzie, ktorzy wyrzekaj? si? zwykłych przyjemno?ci i odbijaj? to sobie za pomoc? utrudniana ?ycia swoim bli?nim.

• W Ameryce wci?? jest wielu takich, ktorzy postrzegaj? kryzys jako kar? za grzechy. My?l?, ?e Keynes udowodnił, ?e odpowiedzialno?? za te zjawiska na pewno nie le?y po stronie Opatrzno?ci.
  • There are still many people in America who regard depressions as acts of God. I think Keynes proved that the responsibility for these occurrences does not rest with Providence. (ang.)
  • ?rodło: Autobiografia , 1872?1914
  • Zobacz te?: kryzys , John Maynard Keynes

• W cierpieniu jest tysi?ckrotnie wi?cej do?wiadczenia ni? w przyjemno?ci.
  • Zobacz te?: cierpienie

• W demokracji wolno głupcom głosowa?, w dyktaturze wolno głupcom rz?dzi?.
  • Zobacz te?: demokracja

• W filozofii rzecz polega na tym, by zacz?? od czego? tak prostego, ?e wydaje si? niewarte wypowiedzenia, a sko?czy? na czym? tak paradoksalnym, ?e nikt w to nie uwierzy.

• W miło?ci m??czyzny i kobiety jest co? bezcennego i mo?na tylko wspołczu? temu, kto nigdy nie kochał.

• W naszym wieku, w naszym ?wiecie pozbawionym złudze?, nie umiemy ju? wierzy? w marzenia utopistow, wi?c społecze?stwa zrodzone z naszej fantazji odtwarzaj? w wyolbrzymionej postaci zło, do ktorego przywykli?my w codziennym ?yciu.

• Wi?kszo?? ludzi pr?dzej umrze ni? pomy?li.

• Wi?kszo?? ludzi wolała by umrze?, ni? my?le?. I tak zreszt? robi?.

• Wojna nie rozstrzyga, kto ma racj?, lecz kto ma odej??.

• Wszystkie organizacje maj? dekalog moralny ? nawet załoga statku pirackiego.

• Zazdro?? jest podstaw? demokracji.

• Zazwyczaj dwie zorganizowane grupy udzielaj? dwoch wzajemnie sprzecznych rad i to wła?nie nazywa si? polityk?.
  • Zobacz te?: polityka

O Bertrandzie Russellu [ edytuj ]

• Bertrand Russell nie ?yczyłby sobie w ?adnej mierze by? okre?lanym słowem ?wi?ty; jednak był wielkim i dobrym człowiekiem.
  • Autor: Alfred Ayer
  • Bertrand Russell would not have wished to be called a saint of any description; but he was a great and good man. (ang.)
  • ?rodło: Viking Press , 1972

• Nie jest mo?liwe opisanie Russella za wyj?tkiem stwierdzenia, ?e wygl?da jak Kapelusznik z Alicji w Krainie Czarow .
  • It is impossible to describe Bertrand Russell except by saying that he looks like the Mad Hatter. (ang.)
  • Autor: Norbert Wiener
  • ?rodło: ?MIT Press”, 1953

• W swojej ksi??ce przedstawia Pan kwestie logiczne, filozoficzne i społeczne z niespotykan? w naszym pokoleniu klarowno?ci?, pewno?ci? i bezstronno?ci?.
  • Autor: Albert Einstein , List do Russella , 14 pa?dziernika 1931

• Wybitne umysły s? zawsze gwałtownie atakowane przez miernoty, ktorym trudno poj??, ?e kto? mo?e odmowi? ?lepego hołdowania panuj?cym przes?dom, decyduj?c si? w zamian na odwa?ne i uczciwe głoszenie własnych pogl?dow.
  • Autor: Albert Einstein
  • Opis: w zwi?zku ze sporem na temat mianowania Russella profesorem City University of New York.
  • ?rodło: ?New York Times”, 13 marca 1940