Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
23:58:30, wskazanie zegara z roku 2023
Zegar zagłady
(
ang.
Doomsday Clock
) ? symboliczny
zegar
prowadzony od 1947 roku przez zarz?d
Bulletin of the Atomic Scientists
na
Uniwersytecie Chicagowskim
. Pokazuje zawsze
x
minut do
połnocy
, gdzie ?połnoc” oznacza zagład? ludzko?ci. Pierwotnie ?zagłada” oznaczała zagro?enie
wojn? nuklearn?
, lecz koncepcja zegara ewoluowała tak, ?e w pocz?tkach XXI wieku zawierała te? rodzaje
broni nuklearnej
, technologie zmieniaj?ce klimat i ?nowe osi?gni?cia w
naukach biologicznych
i
nanotechnologii
, ktore mog? spowodowa? nieodwracalne szkody”
[1]
.
Zegar pojawiał si? na okładce ka?dego wydania
Bulletin of the Atomic Scientists
od czasu, kiedy został stworzony. Pierwsze przedstawienie graficzne zegara powstało w 1947 roku, gdy artystka
Martyl Langsdorf
(?ona fizyka
Alexandra Langsdorfa
, pracuj?cego nad
Projektem Manhattan
) została poproszona przez jednego z zało?ycieli magazynu,
Hymana Goldsmitha
, o stworzenie okładki na wydanie czerwcowe.
Liczba minut przed połnoc? ? stopie? zagro?enia nuklearnego, ?rodowiskowego lub technologicznego ? jest systematycznie uaktualniana.
Pocz?tkowo zegar wskazywał
siedem minut do połnocy
, nast?pnie był przesuwany do przodu lub do tyłu, zale?nie od globalnej sytuacji i stopnia zagro?enia wojn? nuklearn?. Jego ustawienie jest umowne i okre?lane przez zarz?d
Bulletin of the Atomic Scientists
.
Nie zawsze zmiana ustawie? zegara była na tyle szybka, by nad??y? za wydarzeniami ?wiatowymi. Przykładem jest
Kryzys kuba?ski
1962 roku, tj. okres, gdy zagro?enie wojn? nuklearn? było bardzo wysokie. Kryzys kuba?ski pojawił si?, osi?gn?ł punkt szczytowy i zamkn?ł si? w okresie kilku tygodni, kiedy to zegar nie mogł zosta? tak szybko przestawiony lub nie podj?to decyzji o jego przestawieniu. Mimo to, przestawienie zegara zwykle wzbudza ?wiatowe zainteresowanie.
Wskazowki zegara były przesuwane 25 razy (od wyj?ciowej pozycji ?siedem minut do połnocy” w roku 1947) w odpowiedzi na wydarzenia mi?dzynarodowe.
Wykres przedstawiaj?cy zmiany wskazowek Zegara zagłady; im
ni?sza
jest pozycja na wykresie, tym
wy?sze
jest prawdopodobie?stwo katastrofy
Zmiany wskazowek Zegara zagłady w poszczegolnych latach
Rok
|
Minut do 0:00
|
Czas
|
Zmiana
|
Powod
|
1947
|
7
|
23:53
|
?
|
Pocz?tkowe ustawienie Zegara zagłady
|
1949
|
3
|
23:57
|
?4
|
Zwi?zek Radziecki
testuje swoj? pierwsz?
bomb? atomow?
[2]
.
|
1953
|
2
|
23:58
|
?1
|
W ci?gu dziewi?ciu miesi?cy
Stany Zjednoczone
i
Zwi?zek Radziecki
testuj? bro? termoj?drow?
[3]
.
|
1960
|
7
|
23:53
|
+5
|
W odpowiedzi na zauwa?enie zwi?kszonej kooperacji naukowej i publicznego zrozumienia zagro?enia pochodz?cego od broni nuklearnej
[4]
.
|
1963
|
12
|
23:48
|
+5
|
USA i ZSRR podpisuj? porozumienie cz??ciowo zakazuj?ce przeprowadzania prob broni j?drowej, ograniczaj?c testy broni nuklearnej w powietrzu
[5]
.
|
1968
|
7
|
23:53
|
?5
|
Francja
i
Chi?ska Republika Ludowa
zdobywaj? i testuj? bro? nuklearn? (odpowiednio
1960
i
1964
), wojny na Bliskim Wschodzie, w
Indiach
i w
Wietnamie
[6]
.
|
1969
|
10
|
23:50
|
+3
|
Senat USA podpisuje
Układ o nierozprzestrzenianiu broni j?drowej (NPT)
[7]
.
|
1972
|
12
|
23:48
|
+2
|
USA i ZSRR podpisuj?
SALT I
i układ o niestosowaniu broni balistycznej
[8]
.
|
1974
|
9
|
23:51
|
?3
|
Indie
testuj? bro? nuklearn? o nazwie
Smiling Buddha
,
SALT II
utyka w martwym punkcie
[9]
.
|
1980
|
7
|
23:53
|
?2
|
Nadal impas w stosunkach USA-ZSRR, wi?cej wojen domowych i akcji terrorystycznych
[10]
.
|
1981
|
4
|
23:56
|
?3
|
Nasila si? wy?cig zbroje?, konflikty w
Afganistanie
,
Południowej Afryce
i
Polsce
[11]
.
|
1984
|
3
|
23:57
|
?1
|
Dalsza eskalacja wy?cigu zbroje? podczas rz?dow
Ronalda Reagana
[12]
.
|
1988
|
6
|
23:54
|
+3
|
USA i ZSRR podpisuj? traktat o eliminacji broni nuklearnych ?redniego zasi?gu, poprawiaj? si? wzajemne stosunki obu pa?stw
[13]
.
|
1990
|
10
|
23:50
|
+4
|
Upadek Muru Berli?skiego, sukces ruchow antykomunistycznych we Wschodniej Europie,
zimna wojna
zbli?a si? do ko?ca
[14]
.
|
1991
|
17
|
23:43
|
+7
|
USA i ZSRR podpisuj?
START I
. Zegar jest najdalej od połnocy w historii
[15]
.
|
1995
|
14
|
23:46
|
?3
|
Globalne wydatki wojskowe stanowi? przedłu?enie zimnej wojny; niepokoje zwi?zane z mo?liwo?ci? rozprzestrzeniania si? posowieckich broni i wiedzy
[16]
.
|
1998
|
9
|
23:51
|
?5
|
Indie
i
Pakistan
testuj? bro? j?drow? w pokazie agresji
wet za wet
; USA i
Rosja
natrafiaj? na problemy w dalszym zmniejszaniu ilo?ci uzbrojenia
[17]
.
|
2002
|
7
|
23:53
|
?2
|
Powolny post?p w globalnym rozbrojeniu nuklearnym; USA odrzuca seri? traktatow kontroluj?cych uzbrojenie i informuje o planach wycofania si? z układu o niestosowaniu rakiet balistycznych; obawy o mo?liwo?? zdobycia i u?ycia przez terrorystow broni nuklearnej, z uwagi na stopie? rozprzestrzenienia materiałow nuklearnych, ktore mog? by? niezabezpieczone i nieodnotowane
[18]
.
|
2007
|
5
|
23:55
|
?2
|
Korea Połnocna
testuje bro? j?drow?, przypuszczalne ambicje nuklearne
Iranu
, odnowienie nacisku USA na przydatno?? wojskow? broni nuklearnej, pora?ka we wła?ciwym zabezpieczaniu materiałow nuklearnych, ci?gła obecno?? 26000 sztuk broni nuklearnych w USA i Rosji
[19]
. Eksperci oceniaj?, ?e do zagro?e? dla cywilizacji dochodzi
globalne ocieplenie
[20]
.
|
2010
|
6
|
23:54
|
+1
|
Po raz pierwszy prezydent
USA
mowi o ?wiecie wolnym od broni nuklearnej; ?wiatowa wspołpraca w celu redukcji arsenału broni nuklearnej; przyj?cie zmian maj?cych na celu zmniejszenie emisji gazow cieplarnianych
[21]
.
|
2012
|
5
|
23:55
|
?1
|
Rozprzestrzenianie broni j?drowej oraz brak przeciwdziałania globalnym zmianom klimatu
[22]
.
|
2015
|
3
|
23:57
|
?2
|
Ci?g dalszy braku globalnej kontroli nad zapasami broni j?drowej, a tak?e zwi?kszenie napi?? mi?dzy Stanami Zjednoczonymi a Rosj? w zwi?zku z kryzysem ukrai?skim
[23]
[24]
.
|
2017
|
2:30
|
23:57:30
|
?0:30
[a]
|
Wzrost zagro?enia broni? atomow? (brak post?pu w redukcji arsenału j?drowego Stanow Zjednoczonych i Rosji oraz wzrost napi?cia w relacjach tych pa?stw, przeprowadzenie podziemnych prob j?drowych przez Kore? Połnocn?, wzrost napi?cia pomi?dzy Indiami i Pakistanem, a tak?e niepokoj?ce komentarze
Donalda Trumpa
w czasie kampanii prezydenckiej dotycz?ce proliferacji broni j?drowej), brak post?pow w redukcji emisji gazow cieplarnianych (w tym zbyt mały post?p w rozwoju
energetyki j?drowej
, a tak?e podwa?anie naukowego konsensusu w kwestii zmian klimatycznych przez Donalda Trumpa), niekontrolowany rozwoj niektorych technologii, w tym mo?liwe wpływanie Rosji na wyniki wyborow prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, wzrost retoryki nacjonalistycznej oraz lekcewa?enia wiedzy naukowej
[25]
.
|
2018
|
2
|
23:58
|
?0:30
|
Brak stosownych rozwi?za? wobec narastaj?cego ryzyka konfliktu nuklearnego i zmian klimatu
[26]
.
|
2020
|
1:40
|
23:58:20
|
?0:20
|
Rosn?ce zagro?enie wojn? nuklearn?, przy?pieszaj?ce globalne zmiany klimatu
[27]
.
|
2023
|
1:30
|
23:58:30
|
?0:10
|
Głownie
inwazja Rosji na Ukrain?
i rosn?ce ryzyko nuklearnej eskalacji, a tak?e zmiany klimatyczne, ryzyko zwi?zane z post?puj?cymi technologiami oraz zagro?enia biologiczne
[28]
.
|
W literaturze i komiksach
[
edytuj
|
edytuj kod
]
- Nawi?zanie do zegara zagłady pojawia si? w opowiadaniu
Piersa Anthony’ego
,
Wielding a Red Sword
, w ktorym mityczna Inkarnacja Wojny poprzez kontrol? ustawienia wskazowek zegara mo?e doprowadzi? do
III wojny ?wiatowej
[29]
[30]
.
- Zegar zagłady to jeden z motywow serii komiksowej
Stra?nicy
[31]
. Na 18 stronie zeszytu 1, w gazecie le??cej na biurku Adriana Veidta widnieje nagłowek: ?Zegar zagłady nuklearnej zatrzymał si? na godzinie 11:55 ? ostrzegaj? eksperci”
[32]
[30]
.
- Wydawana w latach 2017?2019 seria b?d?ca poł?czeniem
Stra?nikow
i uniwersum
DC
nosi tytuł
Doomsday Clock
[33]
.
- W ksi??ce
Johna Bellairsa
,
The House with a Clock in Its Walls
w fabuł? wpleciony jest zegar odmierzaj?cy czas do zagłady
[34]
.
- W komiksie
Stormwatch
, w zeszycie 4 znajdujemy wyja?nienie, i? ?oryginalny” zegar uzyskał magiczne moce, a przestawienie sił? jego wskazowek na godzin? 12 wywołałoby wojn? nuklearn?.
- W powie?ci
Dana Browna
Inferno
, Bertrand Zobrist tworzy zegar obrazuj?cy cały czas jaki ludzko?? istnieje jako jedna godzina, i wła?nie odliczaj?cy ostatnie sekundy
[35]
- W ksi??ce ?The Impostor” Heleny McCloy (pisz?cej pod pseudonimem Helen Clarkson) zegar zagłady jest jednym z głownych w?tkow
[30]
.
- Utwor ?The Call Up” z albumu
Sandinista!
zespołu
The Clash
, z 1980 roku, zawiera wers ?It’s 55 minutes past 11”
[30]
.
- Utwor ?Why Did I Fall for that” z albumu
It's Hard
zespołu
The Who
, z 1982 roku, zawiera fragment ?Four minutes to midnight on a sunny day, maybe if we smile the clock’ll fade away”
[30]
.
- Utwor ?
2 Minutes to Midnight
” z albumu
Powerslave
grupy
Iron Maiden
, z 1984 roku, w cało?ci jest nawi?zaniem do Zegara zagłady
[30]
. Na okładce singla za maskotk?
Eddiem
wida? w tle wybuch j?drowy
[36]
.
- Utwor ?Minutes to Midnight” z albumu
Red Sails in the Sunset
zespołu
Midnight Oil
, z 1984 roku, porusza kwesti? Zegara zagłady i zagro?enia wojn? nuklearn?
[37]
. Na okładce albumu przedstawiono wizj?
Sydney
po fikcyjnym ataku nuklearnym
[38]
.
- W teledysku do utworu ?S.O.S” z albumu
Beauty Stab
zespołu
ABC
, z 1984 roku, pojawia si? zegar stylizowany na ten publikowany z
Bulletin of the Atomic Scientists
.
- Teledysk do utworu ?Russians” z albumu
The Dream of the Blue Turtles
, z 1985 roku,
Stinga
pokazuje zegar zagłady reprezentowany przez zegar tykaj?cy nad bram?
[39]
.
- Utwor Midnight in a Perfect World” z albumu
Endtroducing.....
z 1996 roku oraz jego
remiks
: ?Midnight in a Perfect World (Gift of Gab Mix)” z 2005 roku,
DJ-a Shadow
[40]
.
- Utwor ?History” z albumu
Survivor
zespołu
Funker Vogt
z 2002 roku zawiera w refrenie fragment ?The war will soon begin, It’s already ten to twelve”.
- Album
Linkin Park
z 2007 roku jest zatytułowany
Minutes to Midnight
[41]
.
- Utwor ?Easy/Lucky/Free” z albumu
Digital Ash in a Digital Urn
zespołu
Bright Eyes
z 2005 roku zawiera fragment ?I set my watch to the atomic clock, I hear the crowd count down 'til the bomb gets dropped”
[30]
.
- Utwor ?Countdown’s Begun” z albumu
?Black Rain
Ozzy’ego Osbourne’a
z 2007 roku
Black Rain
zawiera fragment ?The doomsday clock was made by mankind, no place to run, countdown’s begun”.
- Album
Zeitgeist
zespołu
The Smashing Pumpkins
z 2007 roku zawiera piosenk? pt. ?Doomsday Clock”
[30]
.
- Pi?ty odcinek drugiego sezonu serialu
Venture Brothers
pod tytułem
Twenty Years to Midnight
jest nawi?zaniem do zegara zagłady
[42]
.
- Osmy odcinek pierwszego sezonu serialu
Herosi
jest zatytułowany
Seven Minutes to Midnight
. Gdy powstawał (2006 rok), zegar wskazywał wła?nie t? godzin?, jest to te? oryginalne ustawienie zegara z 1947 roku. Rownie?
Sylar
nosi zegarek, ktory zatrzymał si? na tej godzinie.
- Drugi odcinek dziewi?tnastego sezonu serialu
Doktor Who
, pod tytułem
Four to Doomsday
pojawił si? w 1982 roku, kiedy zegar wskazywał za cztery dwunast?
[30]
.
- W filmie
Watchmen: Stra?nicy
, wzorem komiksu, zegar zagłady został ustawiony na za pi?? dwunasta
[32]
[30]
.
- Dwudziesty pierwszy odcinek pi?tego sezonu serialu
Nie z tego ?wiata
nosi nazw?
Two Minutes to Midnight
.
- W szostym odcinku trzynastego sezonu serialu
Zabojcze umysły
,
The Bunker
, pojawia si? motyw zegara ustawionego na 11:57:30, godzin? ktor? zegar wskazywał w czasie powstawania odcinka (2017 rok)
[43]
.
- W grze karcianej
Magic: The Gathering
(4. edycja) wyst?puje karta
Armageddon Clock
(
Zegar Armageddonu
). Je?li znajdzie si? w grze, zadaje rosn?ce obra?enia wszystkim graczom
[44]
.
- W grze fabularnej
Mag: Przebudzenie
, podr?cznik
Legacies ? The Sublime
opisuje
Cult of the Doomsday Clock
(
Kult zegara zagłady
). Tworz? go magowie-renegaci, ktorzy chc? zniszczy? ?wiat przez atakowanie samego czasu. U?ywaj? w tym celu Zegarow Zagłady, ktore czyszcz? okre?lony obszar historii
[45]
.
- Gra
RTS
Rise of Nations
ma licznik armageddonu, ktory obni?a si? z ka?dym wystrzeleniem pocisku nuklearnego. Je?eli dotrze do zera, wszyscy gracze przegrywaj?
[30]
.
- ↑
Po raz pierwszy zegar został przesuni?ty o poł minuty. Zwi?zane jest to z faktem, ?e wypowiedzi Donalda Trumpa, b?d?ce jedn? z głownych przyczyn przesuni?cia wskazowek zegara, miały miejsce w czasie kampanii prezydenckiej i nie musz? przeło?y? si? na działania administracji prezydenckiej po zaprzysi??eniu
[25]
.
- ↑
Five Minutes to Midnight: Overview
. Bulletin of the Atomic Scientists. [dost?p 2014-07-24].
(
ang.
)
.
- ↑
Forewarned ? but not forarmed
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1963
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Eugene
E.
Rabinowitch
Eugene
E.
,
The Narrowing Way
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1953
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
The Dawn of a New Decade
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1960
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
The Narrowing Way
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1963
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Eugene
E.
Rabinowitch
Eugene
E.
,
New Year‘s Thoughts, 1968
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1968
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Eugene
E.
Rabinowitch
Eugene
E.
,
The clock retreats once more
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1969
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Bernard T.
B.T.
Feld
Bernard T.
B.T.
,
Looking to SALT-11
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1972
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Samuel H.
S.H.
Day
Samuel H.
S.H.
,
We Re-Set the Clock
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1974
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Bernard T.
B.T.
Feld
Bernard T.
B.T.
,
The hands move closer to midnight
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1980
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Bernard T.
B.T.
Feld
Bernard T.
B.T.
,
The hands move closer to midnight
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1981
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Three minutes to midnight
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1984
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Six minutes to midnight
, Bulletin of the Atomic Scientists, 1988
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Ten minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 1990
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
A new era
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 1991
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Mike
M.
Moore
Mike
M.
,
On the scale
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 1995
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Nine minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 11 czerwca 1998
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
It’s seven minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2002
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
2007: IT IS 5 MINUTES TO MIDNIGHT
. Bulletin of the Atomic Scientists. [dost?p 2014-07-24].
(
ang.
)
.
- ↑
It is 5 minutes
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2007
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
It is 6 minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 14 stycznia 2010
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
It is 5 minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2012
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Michael Casey:
Doomsday Clock moves two minutes closer to midnight
. CBS News, 22 stycznia 2015.
(
ang.
)
.
- ↑
Three minutes and counting
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2015
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
a
b
It is two and a half minutes to midnight. 2017 Doomsday Clock Statement
. John Mecklin (red.). Science and Security Board, Bulletin of the Atomic Scientists, 2017. [dost?p 2017-01-27].
(
ang.
)
.
Brak numerow stron w ksi??ce
- ↑
John
J.
Mecklin
John
J.
,
It is now two minutes to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2018
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
John
J.
Mecklin
John
J.
,
It is 100 seconds to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists
[dost?p 2020-01-23]
(
ang.
)
.
- ↑
John
J.
Mecklin
John
J.
,
Doomsday Clock set at 90 seconds to midnight
[online], Bulletin of the Atomic Scientists
[dost?p 2023-01-24]
(
ang.
)
.
- ↑
Piers
P.
Anthony
Piers
P.
,
Wielding a Red Sword
, Random House Publishing Group, 1986
[dost?p 2020-01-25]
.
Brak numerow stron w ksi??ce
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
The Doomsday Clock, A Timeline of Conflict, Culture, and Change
[online], Bulletin of the Atomic Scientists
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Alex
A.
Trembath
Alex
A.
,
A Tale of Two Clocks
[online], Slate, 23 stycznia 2020
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
a
b
Aaron
A.
Couch
Aaron
A.
,
Real-Life Doomsday Clock Is Closer to Midnight Than in ‘Watchmen’
[online], The Hollywood reporter, 27 stycznia 2017
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Aaron
A.
Sagers
Aaron
A.
,
Exclusive: DC Comics’ Geoff Johns reveals teaser, details on Watchmen/Rebirth title Doomsday Clock
[online], SyFy, 14 maja 2017
[dost?p 2020-01-25]
[zarchiwizowane z
adresu
2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Sarah
S.
Ullery
Sarah
S.
,
The House with a Clock in Its Walls: Read it, Then Watch it
[online], Bookriot, 23 wrze?nia 2018
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Michael
M.
Haag
Michael
M.
,
Inferno Decoded
, Londyn: Profile Books, 2013, s. 245?246,
ISBN
978-1781251805
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Iron Maiden ? 2 Minutes to Midnight
[online], Discogs
[dost?p 2020-01-26]
(
ang.
)
.
- ↑
Steve
S.
Bell
Steve
S.
,
A Look Back At Midnight Oil’s Landmark LP 'Red Sails In The Sunset’
[online], The Music, 2 pa?dziernika 2014
[dost?p 2020-01-26]
(
ang.
)
.
- ↑
Midnight Oil ? Red Sails in the Sunset
[online], Discogs
[dost?p 2020-01-26]
(
ang.
)
.
- ↑
British Antinuclear Protest
, [w:]
Eckart
E.
Conze
Eckart
E.
,
Martin
M.
Klimke
Martin
M.
,
Jeremy
J.
Varon
Jeremy
J.
,
Nuclear Threats, Nuclear Fear and the Cold War of the 1980s
, Cambridge University Press, 2017, s. 109,
ISBN
978-1-107-13628-1
[dost?p 2020-01-26]
(
ang.
)
.
- ↑
Jane
J.
Vaynman
Jane
J.
,
Now approaching midnight
[online], Arms Control Work, 15 stycznia 2007
[dost?p 2020-01-26]
(
ang.
)
.
- ↑
Linkin Park Finish Apocalyptic Album, Revive Projekt Revolution Tour
. MTV, 2006-03-06. [dost?p 2014-07-24].
(
ang.
)
.
- ↑
The Venture Bros ? Twenty Years to Midnight
[online], IMBD
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Criminal Minds ? The Bunker ? Review: “Paranoia”
[online], Spoiler TV, 15 listopada 2017
[dost?p 2020-01-25]
(
ang.
)
.
- ↑
Armageddon Clock
. Magic: The Gathering. [dost?p 2014-07-24].
(
ang.
)
.
- ↑
The Cult of the Doomsday Clock
, [w:]
Legacies ? The Sublime
, White Wold, 2006, s. 128?137,
ISBN
978-1588464255
(
ang.
)
.