Zaporo?e (miasto)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zaporo?e
Запор?жжя
Ilustracja
Aleja Metalurhow, Zaporo?e
Herb Flaga
Herb Flaga
Pa?stwo

  Ukraina

Obwod

  zaporoski

Data zało?enia

1770 [1]

Prawa miejskie

1806 [1]

Burmistrz

Wołodymyr Burjak

Powierzchnia

331 [2] km²

Wysoko??

86 m n.p.m.

Populacja  (1.01.2021)
? liczba ludno?ci
? g?sto??


722 713 [3]
2183 os./km²

Nr kierunkowy

(+380) 61(2)

Kod pocztowy

690xx

Tablice rejestracyjne

08, АР

Poło?enie na mapie obwodu zaporoskiego
Mapa konturowa obwodu zaporoskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaporoże”
Poło?enie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zaporoże”
Ziemia47°50′N   35°10′E / 47,833333   35,166667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodro?ach
Strona internetowa

Zaporo?e ( ukr.   Запор?жжя Zapori??ia ; do 1921 Aleksandrowsk ) ? miasto w południowo-wschodniej cz??ci Ukrainy , nad Dnieprem , stolica obwodu zaporoskiego . Miasto jest wa?nym o?rodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zapori?stal i du?a fabryka samochodow ? AwtoZAZ . Na pocz?tku 2021 roku, z liczb? mieszka?cow przekraczaj?c? 722 tys., Zaporo?e zajmowało szoste miejsce w?rod najludniejszych ukrai?skich miast [3] .

Wraz z okolicznymi osadami Zaporo?e tworzy aglomeracj?. Jest to jedno z najwi?kszych centrow administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowan? in?ynieri? mechaniczn?, metalurgi? ?elaza i metali nie?elaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i wa?ny w?zeł kolejowy tranzytowy [4] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarow krymskich oraz Turkow , zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska ? cz??? linii dnieprowskiej . Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego [5] , ktore stało si? portem nad Dnieprem.

Na obrze?ach miasta znajdowały si? liczne osiedla (kolonie) migrantow z Rzeczypospolitej , ktorzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przewa?nie mennonici , ktorzy uciekali przed prze?ladowaniami religijnymi Prusakow z ziem zagarni?tych w pierwszym rozbiorze. Cz??? mieszka?cow takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z okolic Gda?ska , Grudzi?dza i Elbl?ga .

W Zaporo?u do dzisiaj pozostały niektore budynki mennonitow, jeden z najpi?kniejszych to Madchenschule , czyli Szkoła dla dziewcz?t , budynek z elementami holenderskiego renesansu i po?nego baroku [6] , zbudowany w 1904 roku. Jego głowna fasada jest bardzo podobna do budynkow połnocnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku zało?ył pierwsz? w Imperium Rosyjskim organizacj? ekologiczn? ? Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody [7] .

W 1939 roku została otwarta Zaporoska Filharmonia Obwodowa . Od 1939 stolica obwodu. W latach 1941?1943 okupowane przez niemieckie wojska.

W maju 2010 dzi?ki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mie?cie odsłoni?to pomnik Jozefa Stalina . Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywodcy na Ukrainie [8] [9] . W 2015 przyj?to ustawy dekomunizacyjne [10] , w wyniku ktorych rada miejska musiała zmieni? nazwy ponad 50 głownych ulic i cz??ci administracyjnych miasta, zdemontowane tak?e zostały pomniki przywodcow Zwi?zku Radzieckiego [11] . Pomnik Stalina został zlikwidowany 25 listopada 2017 roku. Fragmenty pomnika zostały wrzucone pod monument ofiarom Hołodomoru [12] .

Podczas rosyjskiej inwazji w 2022 roku doszło do walk w południowych cz??ciach miasta [13] . 3 marca rosyjskie wojsko rozpocz?ło ostrzał elektrowni j?drowej powoduj?c po?ar [14] .

Demografia [ edytuj | edytuj kod ]

Konkatedra Boga Ojca Miłosiernego

Skład narodowo?ciowy miasta na podstawie danych ze spisow powszechnych Imperium Rosyjskiego , Zwi?zku Radzieckiego i Ukrainy:

  1. Ukrai?cy : 8101 (42,98%)
  2. ?ydzi : 5248 (27,84%)
  3. Rosjanie : 4667 (24,76%)
  4. Niemcy : 370 (1,96%)
  5. Białorusini : 161 (0,85%)
  6. Polacy : 152 (0,81%)
  1. Ukrai?cy : 26 387 (47,52%)
  2. Rosjanie : 14 472 (26,06%)
  3. ?ydzi : 11 319 (20,38%)
  4. Niemcy : 1664 (3%)
  5. Polacy : 480 (0,86%)
  6. Białorusini : 368 (0,66%)
  7. Łotysze : 184 (0,33%)
  8. Ormianie : 124 (0,22%)
  9. Tatarzy : 116 (0,21%)
  10. Grecy : 65 (0,12%)
  1. Ukrai?cy : 186 820 (64,58%)
  2. Rosjanie : 65 589 (22,67%)
  3. ?ydzi : 22 631 (7,82%)
  4. Niemcy : 6861 (2,37%)
  5. Tatarzy : 2059 (0,71%)
  6. Białorusini : 1 797 (0,62%)
  • 2001
  1. Ukrai?cy : 573 tys. (70,28%)
  2. Rosjanie : 207 tys. (25,39%)
  3. Białorusini : 5,5 tys. (0,67%)
  4. Bułgarzy : 3,6 tys. (0,44%)
  5. ?ydzi : 3,4 tys. (0,42%)
  6. Gruzini : 3,11 tys. (0,38%)
  7. Ormianie : 3,08 tys. (0,38%)
  8. Tatarzy : 2,2 tys. (0,27%)
  9. Azerowie : 1,2 tys. (0,15%)
  10. Cyganie : 0,92 tys. (0,11%)
  11. Polacy : 0,78 tys. (0,1%)
  12. Niemcy : 0,76 tys. (0,09%)

Dzielnice [ edytuj | edytuj kod ]

Mapa podziału miasta na rejony

Miasto Zaporo?e podzielone jest na 7 rejonow (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczb? ludno?ci poszczegolnych rejonow, według stanu na 1 listopada 2013 [18] .

Nr Nazwa Liczba ludno?ci w tys. osob
1 Oleksandriwskyj 69,8
2 Zawod?kyj 51,9
3 Kommunar?kyj 135,9
4 Dniprowskyj 137,9
5 Wozneseniwskyj 102,3
6 Chorty?kyj 117
7 Szewczenkiw?kyj 153

Miasta partnerskie [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b А. ?вченко: М?ста Укра?ни . Ки?в: 1999, s. 94. ISBN  966-7085-56-2 .
  2. ↑ Паспорт м?ста . Запор?зька м?ська влада. [dost?p 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)]. ( ukr. ) .
  3. ↑ a b Чисельн?сть наявного населення Укра?ни на 1 с?чня 2021 року [online], ukrcensus.gov.ua [dost?p 2022-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] ( ukr. ) .
  4. ↑ ?ндустр?ально-буд?вельний цикл [online], pidruchniki.com [dost?p 2019-11-25] .
  5. ↑ З ?стор?? Олександр?вська . Запор?зька обласна б?бл?отека. [dost?p 2018-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)]. ( ukr. ) .
  6. ↑ Madchenschule w Zaporo?u . fotki.yandex.ru. [dost?p 2018-02-05]. ( ros. ) .
  7. ↑ Запорожье: колонии меннонитов . varadej. [dost?p 2018-02-05]. ( ros. ) .
  8. ↑ Bilans odsłoni?cia pomnika Stalina: jedna osoba zmarła, dwie hospitalizowane [online], Newsweek.pl [dost?p 2020-05-31] ( pol. ) .
  9. ↑ Stefan   Dmitruk , Zaporo?e: wysadzono pomnik Stalina - Portal Spraw Zagranicznych psz.pl [online], psz.pl [dost?p 2020-05-31] ( pol. ) .
  10. ↑ Lily Hyde: Ukraine to rewrite Soviet history with controversial ‘decommunisation’ laws . The Guardian , 2015-05-20. [dost?p 2022-03-19]. ( ang. ) .
  11. ↑ Vitaly Shevchenko: Goodbye, Lenin: Ukraine moves to ban communist symbols . BBC , 2016-05-31. [dost?p 2022-03-19]. ( ang. ) .
  12. ↑ У Запор?жж? розбили пам'ятник Стал?ну , ?BBC News Укра?на” [dost?p 2022-09-07] ( ukr. ) .
  13. ↑ Техн?ка рос?ян зайшла до Бердянська, в Запор?жж? зброю дають ус?м готовим захищати обласний центр . radiosvoboda.org, 2022-02-27. [dost?p 2022-03-19]. ( ukr. ) .
  14. ↑ Zaporo?e. Po?ar w elektrowni j?drowej po ostrzale. Zełenski: Rosja stosuje terror nuklearny . polsatnews.pl, 2022-03-04. [dost?p 2022-03-19]. ( pol. ) .
  15. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dost?p 2017-11-27] .
  16. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dost?p 2017-11-27] .
  17. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dost?p 2017-11-27] .
  18. ↑ Чисельн?сть населення м.Запор?жжя на 1 листопада 2013 року . Головне управл?ння статистики у Запор?зьк?й област?. [dost?p 2014-01-05]. ( ukr. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Miasta obwodu zaporoskiego

Rejony obwodu zaporoskiego

herb obwodu zaporoskiego

Podział administracyjny Ukrainy
Obwody
Republika autonomiczna
Miasta wydzielone
Miasta obwodowe

  1. ↑ a b c Sewastopol i Republika Autonomiczna Krymu zostały jednostronnie inkorporowane do Rosji w 2014 roku; na arenie mi?dzynarodowej s? uznawane za cz??? Ukrainy.
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaporo?e_(miasto)&oldid=73665237 ”