Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Yili (Ceremonie i rytuały)
儀禮
| Autor
|
nieznany
|
| Tematyka
|
ceremoniał i rytuały dworskie
|
| Data powstania
|
V-IV w.p.n.e.
|
| Wydanie oryginalne
|
| J?zyk
|
klasyczny j?zyk chi?ski
|
|
|
Yili
(
chi?. upr.
??
;
chi?. trad.
儀禮
;
pinyin
Yil?
;
Wade-Giles
I-li
) ? staro?ytna ksi?ga chi?ska, jeden z klasykow
konfucjanizmu
. Powstała ok. V-IV w. p.n.e., nie została wł?czona do
pi?cioksi?gu konfucja?skiego
, ale była uznawana za dzieło wa?ne i wpływowe.
Ksi?ga składa si? z 17 rozdziałow
[1]
. Zawiera wiele szczegołowych opisow ceremonii, ma charakter niemal poradnika do aran?owania rytuałow. Informacje maj? charakter głownie opisowy, komentarze opisuj?ce znaczenie lub filozoficzne powi?zania rytow z ideami s? zredukowane do minimum
[2]
. Opisywane ceremonie odnosz? si? praktycznie wył?cznie do najni?szej warstwy arystokratycznej (
shi
, 士)
[1]
. Wchodziła w skład
trzynastoksi?gu konfucja?skiego
[3]
.
Yili
powstała ok. V-IV w.p.n.e., wcze?niej ni? tak?e dotycz?ce ceremonii i rytuałow ksi?gi
Zhou Li
i
Liji
[2]
. Znana jest tak?e jako
Shili
(士禮),
Quli
(曲禮) i
Ligujing
(禮古經)
[1]
. Chi?ska tradycja przypisywała autorstwo ksi?gi
ksi?ciu Zhou
, ale nie ma dowodow, by opisy odnosz?ce si? do stworzenia przez niego ?muzyki i rytuałow” odnosiły si? do konkretnych tekstow na te tematy. Wspołcze?nie nie mo?na stwierdzi? kim był autor lub autorzy dzieła. Prawdopodobnie było cz??ci? wi?kszej cało?ci (ksi?gi lub zestawu ksi?g) opisuj?cych ceremonie stosowne dla ro?nych rang społecznych
[1]
. Wedle
Zapiskow historyka
cało?? ta uległa rozproszeniu ju? przed
niszczeniem ksi?g za czasow dynastii Qin
, a palenie ksi?g przetrwał tylko tekst
Shili
[1]
. W czasach wcze?niejszej
dynastii Han
znane były trzy wersje tekstu ro?ni?ce si? nieco układem rozdziałow
[1]
.
Najstarsze zachowane archeologicznie fragmenty pochodz? ze szcz?tkow kamiennych
stel
z II w. n.e. oraz z grobowca urz?dnika z czasow
wschodniej dynastii Han
z
Wuwei
w
Gansu
. W grobowcu tym znaleziono tekst siedmiu rozdziałow spisanych na paskach z wygładzonego
bambusa
[1]
.
Pierwsze pełne tłumaczenia na j?zyki europejskie to:
- Charles Joseph de Harlez,
Ceremonial de la Chine antique avec extraits des meilleurs commentaires
, Pary?: Jean Maisonneuve, 1890 (
j?zyk francuski
);
- John Steele,
The I li, or Book of Etiquette and Ceremonial
(2 tomy), Londyn: Probsthain and Co., 1917 (
j?zyk angielski
)
[1]
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
William G. Boltz: I-li. W: Michael Loewe:
Early Chinese Texts. A Bibliographical Guide
. New Haven: Society for the Study of Early China, 1993, s. 234-244.
ISBN
1-55729-043-1
.
- ↑
a
b
I li. W: Rodney L. Taylor:
The Illustrated Encyclopedia of Confucianism
. T. 1. New York: The Rosen Publishing Group, Inc., 2005, s. 304.
ISBN
0-8239-4081-0
.
- ↑
Endymion Wilkinson:
Chinese history: a new manual
. Cambridge, MA: Harvard University Asia Center, 2013, s. 476.
ISBN
978-0-674-06715-8
.
(
ang.
)
.
- The
Yili
w serwisie "The Chinese Text Project""
(
ang.
)
