Wyspy Kokosowe

Terytorium Wysp Kokosowych (Keelinga)
Territory of Cocos (Keeling) Islands
	Flaga
	Dewiza : (malajski) Maju Pulu Kita ; ( Wprzod nasza wyspo )
	Hymn : Advance Australia Fair ; ( z ang. Naprzod, pi?kna Australio )
	Hymn krolewski : God Save the King ; (Bo?e, chro? Krola) ;
J?zyk urz?dowy	angielski
Stolica	West Island
Głowa pa?stwa	Karol III
Zale?ne od	Australii
W jego imieniu	Administrator Barry Haase
Powierzchnia ; ? całkowita ; ? wody ?rodl?dowe	; 14,2 km² ; 0%
Liczba ludno?ci ( 2016 ) ; ? całkowita ; ? g?sto?? zaludnienia	; 596 ; 43 osob/km²
Waluta	dolar australijski (AUD)
Rok utworzenia	wydzielenie z brytyjskiego Singapuru ; 1955
Religia dominuj?ca	islam
Strefa czasowa	UTC +6,5
Kod ISO 3166	CC/CCK/166
Domena internetowa	.cc
Kod telefoniczny	++61-891
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wyspy Kokosowe (Terytorium Wysp Kokosowych (Keelinga); ang. Cocos (Keeling) Islands ) ? dwa atole koralowe na Oceanie Indyjskim stanowi?ce terytorium zewn?trzne Australii , poło?one 1100 km na południowy zachod od Sumatry . Geograficznie stanowi? cz??? Azji Południowo-Wschodniej , jednak ze wzgl?du na obecn? przynale?no?? polityczn?, terytorium to niekiedy jest zaliczane do Oceanii . Do 1955 roku terytorium było zarz?dzane, zale?nie od okresu, z brytyjskiego Cejlonu b?d? Singapuru .

Ustroj polityczny [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy Kokosowe, na mocy Cocos (Keeling) Islands Act 1955 , s? terytorium zewn?trznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, ktorym od 5 pa?dziernika 2009 jest Brian Lacy , mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarowno Australi?, jak i monarchi? brytyjsk? (administrator nie rezyduje na wyspach).

Lokaln? władz? na wyspie sprawuje siedmioosobowa Rada (Cocos (Keeling) Islands Shire Council), wybierana na czteroletni? kadencj? w bezpo?rednich wyborach. Połowa składu Rady wymieniana jest co dwa lata. Terytorium nie ma podziału administracyjnego. Za jej obron? odpowiada Australia, a na wyspach porz?dku strze?e pi?ciu policjantow.

Geografia [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Geografia Wysp Kokosowych .

Wyspy Kokosowe składaj? si? z dwoch atoli: Południowych Wysp Keelinga , na ktorych skupiona jest cała populacja wysp, oraz Połnocnej Wyspy Keelinga . Ł?czna powierzchnia wysp wynosi 14,2 km². Stolic? terytorium jest West Island , a drug? miejscowo?ci?, siedzib? lokalnej Rady, jest Home Island (Bantam). Pomimo ?e j?zyk angielski jest jedynym j?zykiem urz?dowym , wyspy maj? swoje oficjalne nazwy rownie? w j?zyku malajskim .

Na wyspach nie ma ?adnych ciekow ani stałych zbiornikow wody. Z tego powodu zasoby wody słodkiej s? ograniczone, a deszczowk? magazynuje si? w podziemnych zbiornikach.

Południowe Wyspy Keelinga s? atolem składaj?cym si? z 26 wysp i wysepek o ł?cznej powierzchni 13,1 km². Zamieszkane s? tylko dwie z tych wysp: Home Island i West Island .

Wyspy wchodz?ce w skład atolu Południowych Wysp Keelinga:

Lp.	Wyspa		Powierzchnia (km²)
Lp.	Nazwa malajska	Nazwa angielska	Powierzchnia (km²)
1	Pulo Luar	Horsbourgh Island	1,04
2	Pulo Tikus	Direction Island	0,34
3	Pulo Pasir	Workhouse Island	0,00
4	Pulo Beras	Prison Island	0,02
5		Button Islets	0,00
7	Pulo Gangsa		<0,01
8	Pulo Selma	Home Island	0,95
9	Pulo Ampang Kechil	Scaevola Islet	<0,01
10	Pulo Ampang		0,06
11	Pulo Wa-idas	Ampang Minor	0,02
12	Pulo Blekok		0,03
13	Pulo Kembang		0,04
14	Pulo Cheplok	Gooseberry Island	<0,01
15	Pulo Pandan	Misery Island	0,24
16	Pulo Siput	Goat Island	0,10
17	Pulo Jambatan		<0,01
18	Pulo Labu		0,04
19	Pulo Atas	South Island	3,63
20	Pulo Kelapa Satu		0,02
21	Pulo Blan	East Cay	0,03
22	Pulo Blan Madar	Burial Island	0,03
23	Pulo Maria	West Cay	0,01
24	Pulo Kambling	?Turtle Island	<0,01
25	Pulo Panjang	West Island	6,23
26	Pulo Wak Bangka	?Turtle Island	0,22

Wyspy z oznaczon? powierzchni? ?0” s? wyspami zalewnymi w czasie przypływu.

Połnocna Wyspa Keelinga jest atolem składaj?cym si? z jednej, niezamieszkanej wyspy, maj?cej kształt litery C. Jest to niemal zamkni?ty atol, a do wewn?trznej laguny prowadzi tylko jedna, bardzo w?ska cie?nina (maj?ca około 50 m szeroko?ci) we wschodniej cz??ci wyspy. Wyspa ma około 1,1 km² powierzchni, a wewn?trzna laguna zajmuje 0,5 km². Połnocna Wyspa Keelinga wraz z otaczaj?cym j? morzem na odległo?? 1,5 km od wybrze?a stanowi park narodowy Pulu Keeling National Park , powołany 12 grudnia 1995 roku.

Klimat [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy le?? w strefie klimatu tropikalnego z temperaturami w dzie? wahaj?cymi si? od 28 °C w najchłodniejszych miesi?cach do 30 °C w najcieplejszych miesi?cach. Roczna suma opadow wynosi 1900?2000 mm.

?rednia temperatura i opady dla Wyspy Kokosowe
Miesi?c	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Pa?	Lis	Gru	Roczna
?rednie temperatury w dzie? [°C]	29,8	29,9	30,0	29,8	29,3	28,6	28,1	28,1	28,2	28,6	29,0	29,4	29,1
?rednie dobowe temperatury [°C]	27,5	27,6	27,7	27,7	27,4	26,7	26,2	26,2	26,2	26,6	26,9	27,1	27,0
?rednie temperatury w nocy [°C]	25,1	25,2	25,4	25,5	25,4	24,8	24,3	24,3	24,2	24,5	24,8	24,8	24,9
Opady [mm]	154	182	231	263	205	212	220	105	86	88	97	94	1935
?rednia liczba dni z opadami	12,9	14,2	18,3	18,3	18,9	19,2	21,4	17,2	13,5	10,1	10,1	10,6	185
?rodło: Bureau of Meteorology ^[2] (liczba dni z opadami dla warto?ci 0,1 mm, wysoko?? 3 m n.p.m., 1981-2010)

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy zostały odkryte w 1609 przez holenderskiego kapitana Williama Keelinga , jednak a? do XIX wieku pozostawały bezludne. Dopiero w 1826 r. Anglik Alexander Hare zało?ył osad? na West Island. W roku nast?pnym jego doradca, John Clunies-Ross, zało?ył osad? na South Island. Sprowadził do niej Malajow , ktorzy zaj?li si? upraw? i uszlachetnianiem dziko rosn?cych palm kokosowych ^[3]. W 1831 Alexander Hare opu?cił wyspy, a rodzina Clunies-Ross obj?ła w posiadanie całe wyspy ustanawiaj?c na nich swoje feudalne lenno .

W 1836 do atolu przybił okr?t HMS ?Beagle” , na ktorego pokładzie przebywał młody przyrodnik Charles Darwin . Jego pobyt na atolu pozwolił na potwierdzenie teorii o powstawaniu atoli .

Wielka Brytania formalnie anektowała wyspy w 1857, po czym przył?czyła je do swoich azjatyckich kolonii. W praktyce na wyspach jednak nic si? nie zmieniło. W 1886 krolowa Wiktoria przekazała wyspy w wieczyst? dzier?aw? rodzinie Clunies-Ross, a wyspy wł?czono w skład terytorium Straits Settlements . W roku 1903 wyspy przekazano pod zarz?d kolonii Singapur ^[3].

9 listopada 1914 w trakcie I wojny ?wiatowej u wybrze?y Wysp Kokosowych rozegrała si? bitwa morska, zwana bitw? koło Wysp Kokosowych , w ktorej zatopiony został niemiecki kr??ownik SMS ?Emden” .

W czasie II wojny ?wiatowej wyspy przeszły pod wojskow? administracj? Cejlonu . W maju 1942 roku na wyspie miał miejsce bunt 15 członkow garnizonu. Po stłumieniu buntu, 7 jego członkow zostało skazanych na ?mier?, a trzy wyroki wykonano ? był to jedyny przypadek w czasie II wojny ?wiatowej, gdy stracono, za zorganizowanie buntu, ?ołnierza brytyjskiej Wspolnoty Narodow .

W roku 1951 Australia odkupiła od rodziny Clunies-Ross Wysp? Zachodni? z przeznaczeniem na lotnisko, ktore otwarto w roku nast?pnym lotem pasa?erskim do Sydney . W roku 1955 Wielka Brytania przekazała wyspy Australii jako Terytorium Wysp Kokosowych (Keeling) i od tej pory stanowi? one terytorium zale?ne tego kraju. 31 sierpnia 1978 r. rz?d australijski nabył od rodziny Clunies-Ross pozostał? cz??? wysp (procz rodzinnej rezydencji), likwiduj?c tym samym resztki kolonialnej zale?no?ci od Wielkiej Brytanii ^[3].

Gospodarka [ edytuj | edytuj kod ]

Podstaw? gospodarki wysp była pierwotnie uprawa palm kokosowych ^[4] i produkcja kopry . W latach 80. XX w. uprawy obejmowały ok. 185 tys. drzew ^[3]. Z czasem istotnego znaczenia dla gospodarki tych wysp nabrała emisja i sprzeda? znaczkow pocztowych. Powoli rozwija si? rownie? turystyka ^[4]. Na wyspach powstały poczta, bank, szkoła, szpital i stacja meteorologiczna ^[3]. Jednak bezrobocie jest bardzo du?e (w 2000 r. wynosiło 60% w?rod mieszka?cow Home Island).

Transport [ edytuj | edytuj kod ]

Na atolu funkcjonuje port lotniczy Wyspy Kokosowe .

Ludno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Liczba ludno?ci wysp ulega znacznym wahaniom. Po wzro?cie w I połowie XX w., w latach 1948?1951 przeszło 1600 osob wyemigrowało do Singapuru, na połnocne Borneo i na Wysp? Bo?ego Narodzenia . Po?niej 243 osoby wyjechały do Australii Zachodniej w celach zarobkowych. W roku 1979 wyspy zamieszkiwały 392 osoby, w tym 258 Malajow ^[3].

Ludno?? wysp skupia si? obecnie wył?cznie na dwoch wyspach: West Island , zamieszkanej przez ok. 100 osob, oraz Home Island , zamieszkanej przez ok. 500 osob. Mieszka?cami West Island s? głownie Australijczycy ? pracownicy administracji rz?dowej, obsługi lotniska itp. Na Home Island mieszkaj? natomiast niemal wył?cznie Malajowie ? potomkowie robotnikow sprowadzanych na plantacje palmy kokosowej. Wi?kszo?? z nich mowi j?zykiem malajskim Wysp Kokosowych .

Religia [ edytuj | edytuj kod ]

islam ? 75%
chrze?cija?stwo ? 7,4%:
- anglikanizm ? 3,5%
- katolicyzm ? 2,2%%
- protestantyzm ? 1,7%
niereligijni ? 12,9%
nieokre?lona: 6,3%

?rodło: CIA World Factbook ^[5]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ The World Factbook ? Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dost?p 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] ( ang. ) .
↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Cocos Island Airport .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Anna Araszkiewicz: Posiadło?ci australijskie , [w:] ? Poznaj ?wiat ” R. XXXI, nr 9, wrzesie? 1983, s. 11.
↑ ^a ^b Wyspy Kokosowe , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2021-04-05] .
↑ Australia ? Oceania :: Cocos (Keeling) Islands ? The World Factbook ? Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dost?p 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Informacje turystyczne o Wyspach Kokosowych ( ang. )

[1] The World Factbook ? Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dost?p 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] ( ang. ) .

[2] Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Cocos Island Airport .

[AAr-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Anna Araszkiewicz: Posiadło?ci australijskie , [w:] ? Poznaj ?wiat ” R. XXXI, nr 9, wrzesie? 1983, s. 11.

[PWN-4] Wyspy Kokosowe , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2021-04-05] .

[5] Australia ? Oceania :: Cocos (Keeling) Islands ? The World Factbook ? Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dost?p 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] .

[6] Uznawana przez 5 pa?stw

[7] Uznawany przez 1 pa?stwo

[8] Uznawana przez 5 pa?stw

[9] Pa?stwo in statu nascendi ; Palesty?skie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarz?dzaj?ca obszarem Strefy Gazy i cz??ci? Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległo?ci przez Palestyn?

[10] Uznawana przez 12 pa?stw

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Stany	Australia Południowa Australia Zachodnia Nowa Południowa Walia Queensland Tasmania Wiktoria
Terytoria wewn?trzne	Australijskie Terytorium Stołeczne Terytorium Jervis Bay Terytorium Połnocne
Terytoria zewn?trzne	Australijskie Terytorium Antarktyczne Norfolk Wyspa Bo?ego Narodzenia Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Heard i McDonalda Wyspy Kokosowe Wyspy Morza Koralowego

Pa?stwa	Afganistan Arabia Saudyjska Armenia Azerbejd?an Bahrajn Bangladesz Bhutan Brunei Chiny Cypr Egipt Filipiny Gruzja Indie Indonezja Irak Iran Izrael Japonia Jemen Jordania Kambod?a Katar Kazachstan Kirgistan Korea Południowa Korea Połnocna Kuwejt Laos Liban Malediwy Malezja Mjanma Mongolia Nepal Oman Pakistan Rosja Singapur Sri Lanka Syria Tad?ykistan Tajlandia Timor Wschodni Turcja Turkmenistan Uzbekistan Wietnam Zjednoczone Emiraty Arabskie
Terytoria zale?ne	Akrotiri i Dhekelia Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego Wyspa Bo?ego Narodzenia Wyspy Kokosowe
Podmioty o ograniczonym uznaniu mi?dzynarodowym	Abchazja ^[A] Cypr Połnocny ^[B] Osetia Południowa ^[C] Palestyna ( Autonomia Palesty?ska ) ^[D] Republika Chi?ska (Tajwan) ^[E]