Wojna podwodna na Pacyfiku

II wojna ?wiatowa , wojna na Pacyfiku
Japo?ski niszczyciel ? Yamakaze ” tonie po storpedowaniu przez USS ?Nautilus”
Czas	7 grudnia 1941 ? 15 sierpnia 1945
Miejsce	Pacyfik i Ocean Indyjski
Wynik	zwyci?stwo aliantow
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone   Wielka Brytania   Holandia   Japonia
Siły
260 okr?tow podwodnych 190 okr?tow podwodnych
Straty
52 okr?ty podwodne; w wyniku działa? japo?skich okr?tow podwodnych:  ? 184 statki (907 tys. BRT )  ? ok. 20 okr?tow 128 okr?tow podwodnych; w wyniku działa? ameryka?skiej floty podwodnej: ? 214 okr?tow, w tym:    ? 1 pancernik,    ? 8 lotniskowcow,    ? 12 kr??ownikow,    ? 42 niszczyciele,    ? 1178 statkow (5,3 mln BRT)
brak wspołrz?dnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Wojna podwodna na Pacyfiku 1941?1945 ? ci?g działa? wojennych w latach 1941?1945 na obszarze Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego w ramach wojny na Pacyfiku , prowadzonych przez okr?ty podwodne flot Stanow Zjednoczonych i Cesarstwa Japonii oraz kilka jednostek podwodnych brytyjskiej Royal Navy i holenderskiej Koninklijke Marine , a tak?e jednostki nawodne Stanow Zjednoczonych i Japonii prowadz?ce działania przeciwpodwodne .

Floty podwodne Stanow Zjednoczonych i Japonii skupiły si? na zasadniczo odmiennych zadaniach. O ile podstawowym zadaniem okr?tow podwodnych US Navy było zwalczanie transportowcow , zarowno cywilnych, jak i wojskowych, zaopatruj?cych wyspy japo?skie w niezb?dne do prowadzenia wojny surowce naturalne, o tyle flota podwodna Japonii skupiła si? na d??eniu do zadania strat ameryka?skiej flocie okr?tow nawodnych i zaopatrywaniu japo?skich garnizonow na opanowanych przez ten kraj terytoriach.

Strategia przyj?ta przez dowodztwo floty ameryka?skiej obliczona była na odci?cie Japonii od ?rodeł jej zaopatrzenia i w konsekwencji na doprowadzenie do załamania gospodarki wojennej cesarstwa, co wobec słabo?ci japo?skiego systemu zwalczania okr?tow podwodnych okazało si? nad wyraz skuteczne.

Japo?ska flota podwodna natomiast, skupiaj?c si? na zwalczaniu silnie bronionych ameryka?skich okr?tow nawodnych, nie wykorzystała swojego potencjału i mo?liwo?ci osłabienia sił ameryka?skich przez odci?cie ich zaopatrzenia wojennego, na bardzo długich pacyficznych liniach zaopatrzeniowych i w pobli?u Kanału Panamskiego .

Ostatecznie, ameryka?skie okr?ty podwodne, przy relatywnie niewielkich stratach własnych, zatopiły 1178 japo?skich statkow o ł?cznej ładowno?ci 5,3 mln BRT , co spowodowało, ?e japo?ska gospodarka nie była w stanie zaspokoi? potrzeb sił zbrojnych cesarstwa, ju? od drugiej połowy 1942 roku prowadz?cych walk? o utrzymanie zdobyczy terytorialnych, a w ko?cu o przetrwanie.

Japo?skie za? okr?ty podwodne zatopiły jedynie 184 ameryka?skie statki o ł?cznej ładowno?ci 907 tys. BRT i 20 okr?tow.

Rozpocz?cie działa? wojennych [ edytuj | edytuj kod ]

Krotko po tym, jak 7 grudnia 1941 roku japo?skie samoloty startuj?ce z lotniskowcow zaatakowały Pearl Harbor i wci?gn?ły Stany Zjednoczone do wojny, szef operacji morskich US Navy adm. Harold Stark wysłał do podległych sobie sił rozkaz o tre?ci: ?Execute unrestricted air and submarine warfare against Japan” ^[1] ( pol. ?Wszcz?? nieograniczone powietrzne i podwodne działania wojenne przeciwko Japonii”).

Stany Zjednoczone oficjalnie weszły do drugiej wojny ?wiatowej ze 111 okr?tami podwodnymi w słu?bie i 73 w budowie. Z jednostek operacyjnych, 7 grudnia 1941 roku, 51 znajdowało si? na obszarze Pacyfiku, z czego 29 ? w składzie bazuj?cej na Filipinach Floty Azjatyckiej oraz 22 ? przydzielone do Floty Pacyfiku z baz? na Hawajach.

W momencie japo?skiego ataku w Pearl Harbor znajdowało si? pi?? okr?tow podwodnych, ktore rozmieszczone były na połnocny wschod od tzw. rz?du pancernikow. Inny okr?t zaanga?owany był w tym czasie w operacje w pobli?u wysp, a jeszcze kilka innych znajdowało si? na zachodnim wybrze?u kontynentalnych Stanow Zjednoczonych, przechodz?c remonty, operacje szkoleniowe lub te? znajduj?c si? w trakcie przej?cia mi?dzy Pearl Harbor a Ameryk? ^[1] .

Wydany, po ataku na ameryka?sk? flot?, rozkaz rozpocz?cia nieograniczonej wojny podwodnej oznaczał, ?e ka?da jednostka ? wojenna b?d? transportowa ? płyn?ca pod bander? Japonii powinna zosta? zaatakowana ^[1] . W tym samym dniu rozpocz?ły działania rownie? japo?skie okr?ty podwodne, prowadz?c wsparcie operacji morsko-powietrznego, japo?skiego zespołu uderzeniowego z pomoc? małych okr?tow podwodnych typu Ko-hyoteki , ktore z usiłowały wpłyn?? do wn?trza bazy, aby spod wody zaatakowa? ameryka?skie okr?ty. Operacja ta zako?czyła si? całkowitym niepowodzeniem.

Zgodnie z przedwojennymi planami, ameryka?skie okr?ty podwodne miały przede wszystkim by? wykorzystywane do rozpoznawania ci??kich okr?tow floty przeciwnika i parali?owania jej działa? atakami torpedowymi. W zwi?zku jednak z osadzeniem wi?kszo?ci ci??kich okr?tow ameryka?skiej floty na płytkim dnie Pearl Harbor, rola ameryka?skich okr?tow podwodnych uległa zmianie ^[1] . Jednostki ameryka?skie miały odt?d zwalcza? japo?sk? ?eglug? gdziekolwiek natkn? si? na ni?, d???c do odci?cia wysp japo?skich od zaopatrzenia w surowce z podbitych przez Japoni? krajow oraz zadania jak najwi?kszych strat japo?skiej flocie wojennej.

Skandal torpedowy [ edytuj | edytuj kod ]

Przez niemal dwa pierwsze lata wojny ameryka?ska flota podwodna n?kana była problemami technicznymi torped, ktore cz?sto nie eksplodowały po trafieniu w cel. Ameryka?skie okr?ty podwodne uzbrojone były w tym czasie w relatywnie nowe torpedy Mark 14 oraz Mark 10 , ktore przed rozpocz?ciem działa? wojennych doskonale sprawdzały si? na testach i podczas ?wicze? z wykorzystaniem atrap głowic bojowych. Z prawdziwymi głowicami bojowymi w rzeczywistej walce jednak zawodziły. Dotyczyło to zwłaszcza torped wyposa?onych w zapalnik magnetyczny Mark 6 Mod 1. Jeden po drugim, dowodcy okr?tow podwodnych meldowali dowodztwu, ?e mimo wystrzelenia nawet kilkunastu torped do jednego celu i cz?sto perfekcyjnych trafie?, torpedy nie eksplodowały, b?d? te? cz?sto przechodziły zbyt gł?boko pod celem ^{[1] [2]} .

Dowodztwo ameryka?skiej floty nie dowierzało tym raportom, ufaj?c raczej opiniom odpowiedzialnego za przygotowanie torped Naval Torpedo Station twierdz?cego, ?e przyczyn? braku zatopie? s? bł?dy załog okr?tow przy wykonywaniu strzałow ^[2] . Raportow o wadliwo?ci torped było jednak zbyt wiele. In?ynierowie Naval Torpedo Station musieli w ko?cu przyj?? do wiadomo?ci, ?e powodem niedziałania ameryka?skich torped s? bł?dy w konstrukcji zapalnikow, a dowodztwo ameryka?skiej floty musiało uzna? bł?dno?? swojej przedwojennej ?oszcz?dno?ciowej” polityki przeprowadzania prob przy pomocy jedynie atrap głowic bojowych, ktore nadawały torpedom zupełnie odmienne charakterystyki i nie oddawały realnej sytuacji w walce, ani te? nie pozwalały na rzeczywiste przetestowanie zapalnikow ^[a] . Wyci?gni?to tak?e wnioski z niepotrzebnie utrzymywanej tajemnicy, jaka a? do rozpocz?cia wojny otaczała nowe zapalniki magnetyczne. Do tego czasu, załogi okr?tow podwodnych nie tylko nie mogły si? z nimi zapozna?, ale wr?cz nigdy o nich nie słyszały ^[2] .

W lipcu 1943 roku USS ?Tinosa” napotkał przerobiony na zbiornikowiec 19 262-tonowy japo?ski statek wielorybniczy ?Tonan Maru Nr. 3” ? najwi?kszy japo?ski statek transportowy i doskonały cel. Dowodz?cy w tym czasie ?Tinos?” Randall ?Dan” Daspit ? po?niejszy wiceadmirał ? raportował, ?e zaatakował japo?ski statek w sumie 15 torpedami, ale tylko jedna z nich eksplodowała w pobli?u rufy statku, niszcz?c jego ?rub?. ?They were all good, solid hits, and all duds!” ^[1] (pol. ?To były same dobre, solidne trafienia i wszystkie niewypały!”).

Ostatecznie bł?dy w konstrukcji torped zostały naprawione i japo?skie okr?ty oraz statki zacz?ły ton?? (sama ?Tinosa” zatopiła po?niej 16 statkow transportowych). Pierwsza krew została przelana przez ameryka?skie okr?ty podwodne ju? jednak 16 grudnia 1941 roku przez USS ?Swordfish” , ktory u wybrze?y Indochin storpedował i zatopił japo?ski frachtowiec o pojemno?ci 8662 BRT ^[1] .

Wprowadzenie radarow [ edytuj | edytuj kod ]

W połowie 1942 roku marynarka USA zacz?ła wprowadza? na pokłady swoich okr?tow podwodnych radary przeszukiwania powierzchni morza, ktore były w stanie wykry? jednostki wroga niezale?nie od warunkow pogodowych, zapewniaj?c automatycznie pełny zestaw danych dla pokładowego komputera kontroli ognia (ang. Torpedo Data Computer ? TDC), co zapewniało mo?liwo?? przeprowadzenia ataku przeciwko jednostkom nieznajduj?cym si? w zasi?gu widoczno?ci. Krotko potem US Navy wprowadziła na okr?ty podwodne radary przeszukiwania przestrzeni powietrznej wraz z urz?dzeniami ostrzegaj?cymi o emisji elektromagnetycznej wrogiego radaru, co zwi?kszy? miało szans? odpowiednio wczesnego wykrycia wrogich samolotow ^[1] .

Zatopienie I-73 [ edytuj | edytuj kod ]

W mi?dzyczasie, 26 stycznia 1942 roku, USS Gudgeon (SS-211) otrzymał od dowodcy sił podwodnych obszaru Pacyfiku (ang. Commander Submarine Pacific Fleet ? ComSubPac) wiadomo?? o japo?skim okr?cie podwodnym, ktory wkrotce miał przeci?? tras? ameryka?skiego okr?tu, wracaj?c z patrolu do bazy w Japonii. Ju? nast?pnego ranka operator sonaru ?Gundgeona” wykrył japo?ski okr?t poruszaj?cy si? na powierzchni z pr?dko?ci? ok. 15 w?złow. Dowodca ameryka?skiej jednostki wydał rozkaz odpalenia 3 torped w kierunku okr?tu, zatapiaj?c w ten sposob 1785-tonowy I-73 . Był to pierwszy w historii okr?t wojenny zatopiony przez ameryka?skie okr?ty podwodne ^[1] .

W miar? upływu wojny, mimo ponoszonych strat, liczba ameryka?skich okr?tow podwodnych zacz?ła wzrasta?, co umo?liwiło zmian? taktyki i przyj?cie wzorowanej na niemieckiej taktyki ? wilczych stad ”, w ktorych kilka okr?tow podwodnych operowało razem w rejonie prawdopodobnego przej?cia japo?skich jednostek, koordynuj?c swoje ataki w celu zwi?kszenia ich efektywno?ci ^[1] . Ogołem, mimo prawie dwuletnich problemow z funkcjonowaniem torped, ameryka?ska flota podwodna zatopiła 55% całkowitego tona?u japo?skich statkow transportowych oraz 29% okr?tow wojennych, z wszystkich zatopionych. Było to znakomitym rezultatem, bior?c pod uwag?, ?e liczba marynarzy pływaj?cych na ameryka?skich okr?tach podwodnych, stanowiła zaledwie 1,6% składu osobowego całej US Navy ^[1] .

Działania japo?skie [ edytuj | edytuj kod ]

Japonia zaatakowała Stany Zjednoczone głownie w celu odsuni?cia ameryka?skiej floty od japo?skich działa? zmierzaj?cych do uzyskania dost?pu do surowcow naturalnych w Chinach i południowo-wschodniej Azji. W wyniku działa? ameryka?skich okr?tow podwodnych utraciła 1178 statkow transportowych o ł?cznym tona?u ponad 5 mln BRT ^[1] . Straty te w rzeczywisto?ci uniemo?liwiły Japonii efektywne prowadzenie wojny ^[1] . Dodatkowo, te same ameryka?skie okr?ty podwodne zatopiły 214 okr?tow Japonii, w tym jeden pancernik, cztery wielkie lotniskowce i cztery lotniskowce eskortowe, 12 kr??ownikow, 42 niszczyciele i dwadzie?cia trzy okr?ty podwodne ^[1] . Trzy japo?skie okr?ty podwodne zostały zatopione przez USS ?Batfish” w czterodniowym okresie, gdy rownie? w ci?gu czterech dni inny ameryka?ski okr?t podwodny USS ?Harder” zatopił 3 niszczyciele. USS ?Sealion” zatopił pancernik ?Kongo” i niszczyciel w pojedynczym ataku, a USS ?Archerfish” posłał na dno najwi?kszy wowczas okr?t ?wiata ? japo?ski lotniskowiec ? Shinano ” o wyporno?ci 62 000 ton ? ktory akurat znajdował si? w swoim dziewiczym rejsie, 10 dni po wcieleniu do słu?by ^[1] . Działania ameryka?skich jednostek w wojnie podwodnej na Pacyfiku były jednym z głownych czynnikow ameryka?skiego sukcesu w wojnie z Japoni?. Został on jednak okupiony strat? 52 okr?tow podwodnych, z czego 48 jednostek utracono w wyniku działa? bojowych ^[1] .

Japonia przyj?ła zupełnie odmienn? od ameryka?skiej filozofi? u?ycia swoich okr?tow podwodnych. Z racji ogromu przestrzeni Oceanu Spokojnego stosowano okr?ty podwodne o bardzo du?ym zasi?gu i pr?dko?ci ^[3] . Wiele z nich zdolnych było do przepłyni?cia ponad 20 000 mil i pozostawania w morzu przez ponad 100 dni ^[3] . Japo?ska flota jako jedyna z flot II wojny ?wiatowej posiadała operacyjne okr?ty podwodne przenosz?ce samoloty. Wprowadzała te? do słu?by okr?ty dysponuj?ce bardzo du?ymi pr?dko?ciami w zanurzeniu ? przekraczaj?cymi nawet pr?dko?ci niemieckich okr?tow typu XXI ^[3] . W poł?czeniu z doskonałymi ? prawdopodobnie najlepszymi owcze?nie na ?wiecie ? torpedami Typ 95 , poziom technologiczny japo?skiej floty podwodnej był bardzo wysoki. Bior?c jednak pod uwag? rozmiar floty, zasi?g i pr?dko?? okr?tow oraz jako?? torped, japo?skie okr?ty podwodne osi?gn?ły w II wojnie ?wiatowej zaskakuj?co niewiele sukcesow ^[3] . Powodem tego było prawdopodobnie zaanga?owanie japo?skich jednostek podwodnych głownie przeciw okr?tom wojennym, ktore w porownaniu do statkow transportowych były szybkie, zwrotne i dobrze bronione.

Podobnie jak w przedwojennych planach ameryka?skich, w japo?skiej strategii morskiej okr?ty podwodne słu?y? miały jako zwiadowcy poprzedzaj?cy wielkie jednostki liniowe floty ^[1] . Ich podstawowym zadaniem miało by? lokalizowanie, ?ledzenie oraz atakowanie grup uderzeniowych flot alianckich ^[3] . Takie podej?cie przyniosło wprawdzie znacz?cy sukces w 1942 roku, kiedy japo?skie okr?ty podwodne zatopiły dwa du?e lotniskowce, kr??ownik, kilka niszczycieli i innych okr?tow oraz uszkodziły dwa pancerniki, jeden lotniskowiec i kr??ownik. Jednak?e aliancki wywiad , technologie, metody i liczba okr?tow ulegały stałemu polepszeniu, tote? japo?skie okr?ty podwodne nigdy ju? nie powtorzyły tej skali sukcesow ^[3] .

Z tego powodu przyjmuje si?, ?e japo?skie siły podwodne mogły by? wykorzystane lepiej, gdyby zostały u?yte do zwalczania alianckich statkow i patrolowania alianckich linii zaopatrzeniowych, zamiast czai? si? na zewn?trz alianckich baz morskich ^[3] . Ogołem japo?skie okr?ty podwodne zatopiły 184 statki o ł?cznej ładowno?ci 907 000 BRT ^[4] , czyli znacznie mniej ni? okr?ty niemieckie, ameryka?skie, czy nawet brytyjskie. Jest wielce prawdopodobnym, ?e szeroko zakrojona kampania podwodna przeciwko ameryka?skiej ?egludze wzdłu? zachodniego wybrze?a USA, przy wylocie Kanału Panamskiego , na podej?ciach do Hawajow, Nowej Zelandii , Australii i w pobli?u Indii , kosztowałaby aliantow znacznie wi?cej strat ^[3] . Utrata znacz?cej liczby statkow transportowych oraz konieczno?? rozproszenia sił przeciwpodwodnych na ogromnym obszarze Pacyfiku południowego i centralnego w celu obrony szlakow komunikacyjnych, miałaby prawdopodobnie znacznie bardziej niekorzystne dla Stanow Zjednoczonych konsekwencje ? zwłaszcza w 1942 roku ? ni? miało to miejsce przy przyj?tej przez japo?skie dowodztwo strategii ^[3] . W rzeczywisto?ci, japo?ska flota podwodna nie osi?gn?ła rownie? sukcesu w zwalczaniu ameryka?skiej floty nawodnej. Japo?skie dowodztwo postrzegało okr?ty podwodne jako istotny element przyj?tej przez siebie ogolnej strategii yogeki zengen sakusen (wyniszczenia w zasadzkach), zmierzaj?cej do osłabienia post?puj?cej ameryka?skiej floty nawodnej, do poziomu ktory umo?liwi flocie cesarstwa pokonanie jej w jednej rozstrzygaj?cej bitwie, podobnie jak miało to miejsce czterdzie?ci lat wcze?niej pod Cuszim? ^[3] . Strategia ta jednak zawiodła. Wprawdzie pojedyncze japo?skie okr?ty podwodne odniosły spektakularne sukcesy, przykładowo I-19 salw? czterech torped zatopił pod Guadalcanal lotniskowiec USS ?Wasp” , a tak?e ci??ko uszkodził niszczyciel USS ?O’Brien” i pancernik USS ?North Carolina” , jednak wi?kszo?? operacji japo?skich okr?tow podwodnych przeciwko ameryka?skiej flocie nawodnej była bezproduktywna ^[5] . W efekcie, w trakcie całej japo?sko-ameryka?skiej wojny na Pacyfiku, japo?skie okr?ty podwodne zatopiły jedynie około 20 okr?tow ^[5] .

Z drugiej strony, Japonia prowadziła wojn? ze Stanami Zjednoczonymi i Zjednoczonym Krolestwem ? dwoma narodami w zaciekłym konflikcie z setkami niemieckich U-Bootow na Atlantyku. Oba te pa?stwa skierowały ogromne zasoby do prac badawczych i konstrukcyjnych w zakresie broni przeciwpodwodnej. W efekcie, w czerwcu 1944 roku US Navy zatopiła japo?ski I-52 (płyn?cy do Niemiec z tajn? misj? z ładunkiem molibdenu , wolframu , złota i opium ^[6] ), wykorzystuj?c mo?liwo?ci: odczytywania japo?skich depesz, rozpoznania przy pomocy radaru lotniczego zainstalowanego w startuj?cym z lotniskowca samolocie do odnalezienia japo?skiego okr?tu w nocy, zrzuconej z samolotu boi sonarowej do ?ledzenia go oraz zrzuconej z tego samego samolotu torpedy akustycznej Mark 24 do zniszczenia go ^[3] .

Niczego takiego japo?ska flota nie była w stanie w tym czasie pozyska?. Na dodatek, japo?skie okr?ty wykonały setki rejsow, słu??c jako okr?ty zaopatrzeniowe, zamiast wykonywa? w tym czasie misje ofensywne przeciwko alianckiej flocie i ?egludze. Wszystko to spowodowało, ?e japo?ska flota podwodna osi?gn?ła w trakcie wojny rezultaty dalekie od tych, ktore mo?na by uzna? za zadowalaj?ce. Co wi?cej, zapłaciła za to wysok? cen?. Japonia przyst?piła do wojny z 63 oceanicznymi okr?tami podwodnymi (nie licz?c okr?tow miniaturowych), a 111 okr?tow wybudowała podczas wojny, co ł?cznie dało marynarce japo?skiej 174 jednostki. Trzy czwarte z tej liczby (128 okr?tow) zostało utraconych w wyniku działa? wojennych, co stanowi proporcj? zbli?on? do strat hitlerowskich Niemiec. Wi?kszo?? jednak okr?tow, ktore przetrwały wojn?, stanowiły jednostki przeznaczone do działa? szkolnych oraz niedawno uko?czone, ktore nie miały jeszcze okazji wzi?? udziału w walce. Spo?rod okr?tow wykorzystanych bojowo straty były bardzo du?e. Przykładowo, do ko?ca wojny nie dotrwał ?aden z 30 okr?tow podwodnych, wspieraj?cych atak na Pearl Harbor ^[3] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• lista utraconych okr?tow podwodnych United States Navy

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare) . ABC-CLIO, marzec 2007. ISBN  1-85109-563-2 . brak strony w ksi??ce
• Norman Polmar : The American submarine . Annapolis, Md.: Nautical Aviation Pub. Co. of America, 1981. ISBN  0-933852-14-2 . brak strony w ksi??ce
• Thomas Wildenberg, Norman Polmar: Ship killer: a history of the American torpedo . Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2010, s. 102?114. ISBN  978-1-59114-688-9 .
• Erminio Bagnasco: Submarines of World War Two . Londyn: Cassell Co., 2000. ISBN  1-85409-532-3 . brak strony w ksi??ce
• Submarines of the Imperial Japanese Navy . combinedfleet.com. [dost?p 2011-05-05]. ( ang. ) .