Wojna esto?sko-bolszewicka,
wojna o niepodległo?? Estonii

wojna domowa w Rosji , zachodnia ofensywa Armii Czerwonej
Czas	28 listopada 1918 ? 2 lutego 1920
Terytorium	Estonia , Łotwa , RFSRR
Przyczyna	zachodnia ofensywa Armii Czerwonej
Wynik	zwyci?stwo Estonii ( traktat w Tartu )
Strony konfliktu
Estonia ochotnicy du?scy , fi?scy , szwedzcy i norwescy   Łotwa Biali   Wielka Brytania [1]   Rosyjska FSRR Bałtycka Landeswehra (przeciwko bolszewikom i Esto?czykom)
Dowodcy
Johan Laidoner Nikołaj Judenicz Walter Cowan Jukums V?cietis Siergiej Kamieniew Rudiger von der Goltz
Multimedia w Wikimedia Commons

Wojna esto?sko-bolszewicka , wojna o niepodległo?? Estonii ( est. Vabadussoda ) ? wojna stoczona w latach 1918?1920 mi?dzy Estoni? i Rosyjsk? Federacyjn? Socjalistyczn? Republik? Radzieck? .

Tło [ edytuj | edytuj kod ]

Jesieni? 1917 odbyła si? ostatnia faza wyborow do Maapaev (parlamentu Autonomicznej Guberni Esto?skiej , utworzonego na mocy decyzji rosyjskiego rz?du tymczasowego ). Rownocze?nie na terytorium Estonii silna była od połowy 1917 r. partia bolszewicka. Utworzony przez ni? Komitet Wojskowo-Rewolucyjny kierowany przez Iwana Rabczinskiego i Viktora Kingisseppa 23 pa?dziernika 1917 r. przeprowadził udany przewrot w Tallinnie, a w nast?pnych dniach, na wie?? o udanym przej?ciu władzy w samej stolicy Rosji, tak?e w kolejnych miastach ^[2] . Rz?dy bolszewikow w Estonii trwały do lutego 1918 r., gdy po zerwaniu rokowa? pokojowych w Brze?ciu przez stron? radzieck? armia niemiecka rozpocz?ła ofensyw? na zachodnie ziemie dawnego Imperium Rosyjskiego ^[3] . 28 lutego oddziały marynarzy Floty Bałtyckiej i czerwonogwardzistow pod dowodztwem Pawła Dybienki , bez walki zbiegły z Narwy; w tym momencie bolszewicy stracili kontrol? nad ostatnim o?rodkiem w Estonii ^[4] .

Gdy oddziały bolszewickie odeszły z Tallinna, a wojska niemieckie jeszcze nie nadeszły, podziemny Maapaev proklamował 24 lutego 1918 niepodległo?? Estonii i sformował rz?d tymczasowy. Ju? jednak 25 lutego do Tallinna wkroczyły wojska niemieckie, ktore do 28 lutego opanowały całe terytorium kraju, kład?c tym samym kres nadziejom na zbudowanie niepodległego pa?stwa esto?skiego ^[4] .

Po kapitulacji Niemiec , w listopadzie 1918, esto?ski rz?d tymczasowy wznowił swoj? działalno??, ale ju? kilka dni po?niej na młod? republik? spadło uderzenie Armii Czerwonej .

Działania wojenne [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwsze uderzenie rosyjskie na Narw? 22 listopada przyj?ły wycofuj?ce si? na zachod wojska niemieckie, wspierane przez tworzone dopiero formacje wojsk esto?skich. 29 listopada 1918 r. Armia Czerwona zdobyła Narw? , a bolszewicy utworzyli w tym mie?cie lokalne władze komunistyczne, nazywane Esto?sk? Komun? Robotnicz? ( Eesti Toorahva Kommuun ). Siły radzieckie podeszły na odległo?? 34 km od Tallinna. Ofensywa radziecka została powstrzymana dzi?ki wsparciu, jakiego udzielił Esto?czykom brytyjski korpus interwencyjny, osłaniany przez operuj?cy na Morzu Bałtyckim zespoł Royal Navy . W styczniu 1919 wojska esto?skie pod wodz? Johana Laidonera przeszły do kontrofensywy, wypieraj?c w lutym Armi? Czerwon? z terytorium Estonii ^[5] . Armia esto?ska liczyła wowczas dwie dywizji z ok. 13 tysi?cami ?ołnierzy ^[5] . Wojska esto?skie były zaopatrywane w bro? przez Wielk? Brytani? i Finlandi?, ktora przekazała 5000 karabinow i 20 dział; w ich składzie walczyli te? ochotnicy z Finlandii (3500), Szwecji (178) i Danii (213) ^[5] . Brytyjczycy przekazali Estonii rownie? dwa zdobyte niszczyciele radzieckie: ? Wambola ” i ? Lennuk ” ^[5] . Esto?czycy zaj?li połnocn? Łotw? , co spowodowało zatarg z niemieckimi władzami okupacyjnymi Łotwy, ktore za??dały niezwłocznego opuszczenia jej terytorium. 23 czerwca 1919 pod C?sis wojska esto?skie starły si? z Landeswehr? Bałtyck? , zło?on? z oddziałow Niemcow bałtyckich . Do dzisiaj rocznica tej bitwy jest ?wi?towana w Estonii jako Dzie? Zwyci?stwa .

  Osobny artykuł: Bitwa pod Kiesi? (1919) .

Estonia stała si? w tym czasie centrum oporu antybolszewickiego w tym rejonie, tworzonego przy wsparciu brytyjskim, obejmuj?cego biał? armi? gen. Judenicza i formowane tam oddziały łotewskie ^[5] . 13 maja 1919 wojska esto?skie, wspierane przez korpus białych, wykonały uderzenie na terytorium Rosji radzieckiej i przeprowadziły na ziemiach uwolnionych spod władzy bolszewikow zaci?g ochotniczy do oddziałow białych. Na południu udało si? opanowa? Pskow ^[5] . Bolszewicy wkrotce odzyskali utracone tereny.

  Osobny artykuł: Ofensywa Armii Połnocno-Zachodniej na Piotrogrod .

28 wrze?nia rozpocz?ła si? kolejna ofensywa wojsk esto?skich, poł?czona z uderzeniem armii białych (pod dowodztwem gen. Nikołaja Judenicza ) osłanianej przez zespoł floty brytyjskiej, w kierunku Piotrogrodu . Oddziały te podeszły na odległo?? około 15 km od miasta, jednak wobec gro?by wywołania bolszewickiej rewolty na swoich tyłach zostały zmuszone do wycofania si?. Udało si? jednak rozbi? tworzon? przez bolszewikow Czerwon? Armi? Esto?sk? i doprowadzono do zlikwidowania Esto?skiej Komuny Robotniczej ^[5] .

3 stycznia 1920 podpisano zawieszenie broni.

Pokoj [ edytuj | edytuj kod ]

2 lutego 1920 Republika Esto?ska i Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka podpisały traktat w Tartu , uznaj?cy de iure niepodległo?? Estonii.

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

• 
  Esto?ski plakat rekrutacyjny (1918)
• 
  Esto?ska piechota morska z niszczyciela ?Vambola” (1919)
• 
  Esto?ski sztab (1920)
• 
  Oficerowie esto?skiego poci?gu pancernego
• 
  Esto?ski poci?g pancerny w okolicach Valgi
• 
  Esto?scy ?ołnierze w okolicy ?rciems
• 
  Defilada armii esto?skiej w Pskowie
• 
  Esto?ska artyleria w walce z Bałtyck? Landeswehr?
• 
  Esto?ska bateria artylerii polowej
• 
  Fi?scy ochotnicy w Tallinnie (1918)

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• bitwa pod Paju
• desant pod Utri?
• Partyzancki Batalion Kuperjanova
• Kaitseliit
• Krzy? Wolno?ci

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Tomasz Paluszy?ski: Walka o niepodległo?? Estonii 1914?1920 . Pozna?: Wy?sza Szkoła J?zykow Obcych w Poznaniu , 2007. ISBN  978-83-60241-01-1 .
• Tymoteusz Pawłowski. Bałtycki kocioł: Estonia, Łotwa i Litwa w latach 1917-1923 . ?Wojsko i Technika ? Historia”. 1/2018. IV (15), stycze? - luty 2018. Warszawa. ISSN   2450-2480 .  

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Estonian War of Independence . hot.ee. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-15)]. ( est. )