Operator w centrum kontroli VTS w
Helsinkach
VTS
(
ang.
Vessel Traffic Service, pol.
słu?ba kontroli ruchu
) ? system kontroli ruchu
statkow
w rejonach gdzie nat??enie ruchu, skupienie du?ej ilo?ci jednostek w w?skich przej?ciach lub obecno?? niebezpiecze?stw nawigacyjnych stwarza du?e zagro?enie kolizji lub wej?cia na mielizn?.
VTS jest ustanawiany przez organ administracji pa?stwa w celu poprawy bezpiecze?stwa
?eglugi
, ochrony ?rodowiska naturalnego i usprawnienia ruchu statkow.
W skład systemu VTS wchodz?: centrum kontroli, system (systemy) obserwacji oraz ł?czno??.
W zale?no?ci od potrzeb, ukształtowania akwenu i tras ruchu statkow VTS mo?e obejmowa? port i podej?cie do niego (
port morski Rotterdam
), podej?cie do kilku portow, poło?onych blisko siebie (VTS na
torze wodnym ?winouj?cie?Szczecin
czy na
Zatoce Gda?skiej
) lub obszar tranzytowy, ktor?dy przechodzi wiele statkow, nie zawijaj?c do portow (
Cie?nina Kaleta?ska
). Cały obszar mo?e by? obsługiwany przez jedno centrum kontroli lub by? podzielony na mniejsze cz??ci, obsługiwane przez odr?bne centra.
Niektore VTS, le??ce w pobli?u, wspołpracuj? ze sob?, przekazuj?c dane statkow, co umo?liwia zmniejszenie wielko?ci meldunkow ze statkow, odci??aj?c przez to załog? statku.
W centrum kontroli dane z systemow obserwacji i meldunkowych s? wy?wietlane na mapie elektronicznej i analizowane przez dy?uruj?c? obsad?, ktora ma rownie? bie??ce informacje o wszystkich warunkach wpływaj?cych na ?eglug? (stan pogody,
pływy
i
pr?dy
, otwarcie mostow i
?luz
, prace na torze wodnym i inne utrudnienia, stan oznakowania nawigacyjnego). Na podstawie tych danych centrum wydaje komunikaty dla wszystkich statkow i zalecenia indywidualne.
Je?eli VTS obejmuje kilka centrow, s? one ze sob? ?ci?le poł?czone, niezale?nie od tego, czy znajduj? si? w tym samym budynku czy w du?ej odległo?ci. Ł?czno?? pozwala na przekazywanie danych o statkach przechodz?cych z jednej cz??ci do nast?pnej, wymian? informacji i uzgadnianie zalece?. Centrale maj? rownie? poł?czenie z centralami
ratownictwa
, słu?bami do zwalczania rozlewow olejowych i administracj? morsk? pa?stwa.
Z reguły głownym ?rodkiem obserwacji jest
radar
. W zale?no?ci od potrzeb mo?e by? zastosowany jeden radar, kilka radarow umieszczonych w jednym punkcie, ale pracuj?cych na ro?nych zakresach odległo?ci lub wiele radarow rozmieszczonych tak, aby obserwowały cały lub prawie cały obszar VTS.
W zale?no?ci od potrzeb stosuje si? radary o ro?nej długo?ci fal (10 cm, 3 cm i milimetrowe), co pozwala osi?gn?? dobr? wykrywalno?? dla obiektow dalekich i du?? dokładno?? okre?lenia pozycji statku.
Obraz radarowy jest nanoszony automatycznie na map? elektroniczn?. Sygnały s? przetworzone przez układ nakresowy
ARPA
, pozwalaj?c na wy?wietlenie danych o ruchu jednostki (
kurs
, pr?dko?? i przebyta trasa). Na mapie mo?na rownie? wy?wietli? dane z transmisji systemu automatycznej identyfikacji
AIS
oraz dane wprowadzone r?cznie, pochodz?ce z meldunkow radiowych.
VTS mo?e by? rownie? wyposa?ony w system
kamer
telewizyjnych
, pozwalaj?cych na obserwacj? wzrokow?, przydatn? zwłaszcza w ?luzach i
basenach portowych
.
Podstawowym ?rodkiem komunikacji mi?dzy statkami a centrum kontroli jest
radiotelefonia
VHF
.
Ka?de centrum kontroli u?ywa innego kanału do komunikacji ze statkami co zmniejsza obci??enie i wzajemne zagłuszanie.
Na VHF funkcjonuje system meldunkowy, tak samo centrum kontroli nadaje w okre?lonych odst?pach czasu informacje pogodowe, o ruchu statkow i ostrze?enia. Statki nie powinny u?ywa? kanałow VHF u?ywanych przez VTS do komunikacji mi?dzy statkami lub wewn?trz statkowej.
Niektore z wi?kszych VTS podaj? informacje i ostrze?enia za pomoc? radiotelefonii po?redniofalowej a tak?e przez telex
Navtex
.
Dla ułatwienia kontroli statki podaj? informacje o sobie do centrum kontroli. W zale?no?ci od wymaga? danego VTS pierwsze informacje podaje w momencie wej?cia w obszar VTS lub z wyprzedzeniem, ktore mo?e wynosi? od kilkunastu minut do kilku dni.
Przy pierwszym meldunku przy wej?ciu w obszar VTS statki podaj? informacje umo?liwiaj?ce identyfikacj? statku (Nazwa, sygnał rozpoznawczy, numer identyfikacyjny), dane pozwalaj?ce na zlokalizowanie statku na radarze (pozycja, kurs i pr?dko??) oraz informacje dodatkowe, pozwalaj?ce na odpowiednie traktowanie statku przez VTS (wielko??, zanurzenie, liczba osob, rodzaj ładunku, planowana trasa przej?cia, defekty i inne). Nast?pnie statek musi meldowa? do centrum kontroli mini?cie kolejnych punktow meldunkowych lub zmianie zaplanowanej trasy. Obowi?zkowe jest rownie? natychmiastowe meldowanie o wszelkich awariach i zagro?eniach.
Obsada centrum kontroli obserwuje na bie??co sytuacj? i podaje komunikaty, na przykład o statkach ktore ze wzgl?du na zanurzenie mog? porusza? si? tylko po okre?lonej cz??ci toru wodnego, wadliwym oznakowaniu (zgaszone ?wiatła, przesuni?te
pławy
). Mog? te? informowa? poszczegolne statki o sytuacjach niebezpiecznych (ryzyko zderzenia, kurs prowadz?cy na mielizn?, naruszenie strefy rozgraniczenia ruchu). W takich sytuacjach mog? zaleci? zmian? kursu lub inne działanie. W razie wypadku lub katastrofy VTS natychmiast podejmuje akcje maj?ce na celu zmniejszenie szkod i zapewnienie bezpiecze?stwa.
Cz??? VTS prowadzi tak?e
pilota? radarowy
, podaj?c potrzebuj?cej jednostce (lub wszystkim jednostkom, w razie złej widzialno?ci) dokładn? pozycj? i informacje potrzebne do utrzymania statku na wła?ciwym torze.
Niektore VTS (mniej obci??one) zarz?dzaj? jednocze?nie usługami pilotowymi.
Działania VTS maj? charakter informacyjno-doradczy (tak, jak informacje
pilota
), dowodca jednostki ponosi pełn? odpowiedzialno?? za nawigacj? statku. Jednak w niektorych krajach, niezastosowanie si? do ??da? VTS poci?ga za sob? post?powanie karne lub kary finansowe.
Aktualne dane poszczegolnych VTS s? opisane w tomie 6 Spisu Radiosygnałow Admiralicji Brytyjskiej (British Admirality List of Radio Signals, vol.6) i w wydawnictwach lokalnych
Spisie radiostacji nautycznych
BHMW
.