Uniwersytet w Tartu

Uniwersytet w Tartu
*Tartu Ulikool*
Universitas Tartuensis
University of Tartu
	; Głowny budynek Uniwersytetu w Tartu
Data zało?enia	21 kwietnia 1632
Pa?stwo	Estonia
Adres	Tartu
Liczba studentow	19 000
Rektor	Toomas Asser
Członkostwo	Grupa Coimbra , Sie? Utrechcka
	Poło?enie na mapie Estonii Uniwersytet w Tartu
	58°22′52″N 26°43′13″E / 58,381111 26,720278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Uniwersytet w Tartu 2021

Uniwersytet w Tartu ( est. Tartu Ulikool , łac. Universitas Tartuensis ), dawniej Uniwersytet Dorpacki ? publiczny uniwersytet zało?ony w 1632 w Tartu .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? kategorie: Wykładowcy Cesarskiego Uniwersytetu Dorpackiego , Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Dorpackiego .

Uniwersytet został utworzony w 1632 przez krola Szwecji Gustawa Adolfa jako Universitas Gustaviana , powstał na fundamentach jezuickiego Gymnasium Dorpatense , utworzonego przez Stefana Batorego w 1583, istniej?cego do 1601 roku. Po krotkiej przerwie w czasie II wojny połnocnej uczelnia została reaktywowana w 1690 przez krola Szwecji Karola XI pod nazw? Universitas Gustaviana-Carolina . Po?niej uniwersytet został przeniesiony do Parnawy . W 1802 na rozkaz cara Rosji Aleksandra I uczelnia powrociła do Dorpatu (wspołcze?nie Tartu) jako Cesarea Universitas Dorpatiensis , gdzie działa do dzi?. W latach 1898?1918 miała nazw? Uniwersytet Jurjewski (w zwi?zku z przemianowaniem Dorpatu na Jurjew). J?zykiem wykładowym uczelni był niemiecki, za? od 1882 zacz?ła si? rusyfikacja przedmiotow, ostatecznie weszła ona w ?ycie do 1898. Od 1919 do dzi? j?zykiem wykładowym jest esto?ski, cho? w okresie okupacji sowieckiej, cz??? przedmiotow wykładano po rosyjsku.

Uniwersytet Dorpacki zarowno pod rz?dami szwedzkimi, jak i przez wi?kszo?? okresu rz?dow carskich posiadał du?? autonomi? w zakresie doboru kadr i kształcenia, a nawet utrzymywania policji uczelnianej, zast?puj?cej w znacznym stopniu policj? carsk?. Był te? jedyn? na terenie pa?stwa rosyjskiego uczelni? kształc?c? teologow (w tym pastorow ) protestanckich . Od 1831, w zwi?zku z likwidacj? przez władze carskie Uniwersytetu Wile?skiego i Uniwersytetu Warszawskiego , stał si? głownym miejscem studiow Polakow z zaboru rosyjskiego, zarowno ze wzgl?du na przychylne Polakom stanowisko władz uczelni, jak i na opini? o wysokim poziomie kształcenia.

W czasach radzieckich Uniwersytet znany był przede wszystkim jako o?rodek radzieckiej my?li semiotycznej ( tartuska szkoła semiotyki kultury ).

Znani absolwenci [ edytuj | edytuj kod ]

Głowny artykuł: Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu w Tartu .

Wilhelm Ostwald ? Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii ,
Władimir Dal ? leksykograf,
Siim Kallas ? Wiceprzewodnicz?cy Komisji Europejskiej ^[1],
Jaan Kross ? poeta,
Hans Kauri ? wybitny zoolog i polityk,
Johann Friedrich von Eschscholtz ? lekarz, botanik, zoolog ^[2],
Władysław Walewski ? polski ziemianin, przy jego pomocy finansowej Filip Sulimierski rozpocz?ł wydawanie Słownika geograficznego Krolestwa Polskiego i innych krajow słowia?skich ,
Roman Leibov ? esto?ski filolog, krytyk literacki i pisarz, jeden z pionierow rosyjskiego Internetu ^[3].

Wykładowcy [ edytuj | edytuj kod ]

Głowny artykuł: Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu w Tartu .

Emil Kraepelin ? psychiatra, tworca klasyfikacji chorob psychicznych ^[4],
Jurij Łotman ? teoretyk kultury,
Adolph Wagner ? ekonomista i polityk,

Uniwersytet a Polacy [ edytuj | edytuj kod ]

Uczelnia odegrała bardzo du?? rol? w kształceniu Polakow z zaboru rosyjskiego, po zlikwidowaniu przez Rosj? uczelni w Rzeczypospolitej . W odro?nieniu od innych uczelni na ziemiach nale??cych w tym czasie do Rosji, Uniwersytet Dorpacki prowadził liberaln? polityk? i unikał dyskryminacji Polakow ^{[
potrzebny przypis
]}. Uko?czyli go mi?dzy innymi Władysław Walewski ^[5], Tytus Chałubi?ski i Kazimierz Krzywicki .

Na Uniwersytecie Dorpackim w 1828 roku powstała najstarsza polska korporacja akademicka Konwent Polonia ^[6].

W roku akademickim 1931/1932 tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Tartu otrzymał prof. Bronisław Rydzewski ^[7].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Siim Kallas: Vice-President of the European Commission . European Comission, 06/03/2014. [dost?p 2014-06-05]. ( ang. ) .
↑ Eschscholtz, Johann Friedrich (v.) . Baltisches Biographisches Lexikon digital. [dost?p 2014-06-05]. ( niem. ) .
↑ Роман Лейбов: "Интернет - это была мистическая вещь" [online], strana.lenta.ru [dost?p 2021-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-08] ( ros. ) .
↑ H Steinberg, MC Angermeyer. Emil Kraepelin’s years at Dorpat as professor of psychiatry in nineteenth-century Russia . ?History of Psychiatry”. 12 (47 Pt 3), s. 297?327, 2001. DOI : 10.1177/0957154X0101204703 . PMID : 11951915 .
↑ B. Władysław Walewski . ? Kłosy ”. 1295, s. 260, 1890.
↑ Zygmunt Jahilnicki, Karol Zaborski: Konwent Polonia ? Korporacja Akademicka . Konwent Polonia, ⓒ 2009. [dost?p 2014-06-05]. ( pol. ) .
↑ Zbigniew J. Wojcik: Bronisław Nikodem Rydzewski . [dost?p 2015-03-29].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

http://web.archive.org/web/20080705194009/http://nasz-czas1.tripod.com/015/inflan.html Niepokorni dorpatczycy

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Strona oficjalna

[European_Comission-1] Siim Kallas: Vice-President of the European Commission . European Comission, 06/03/2014. [dost?p 2014-06-05]. ( ang. ) .

[lexicon-2] Eschscholtz, Johann Friedrich (v.) . Baltisches Biographisches Lexikon digital. [dost?p 2014-06-05]. ( niem. ) .

[3] Роман Лейбов: "Интернет - это была мистическая вещь" [online], strana.lenta.ru [dost?p 2021-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-08] ( ros. ) .

[dorpat-4] H Steinberg, MC Angermeyer. Emil Kraepelin’s years at Dorpat as professor of psychiatry in nineteenth-century Russia . ?History of Psychiatry”. 12 (47 Pt 3), s. 297?327, 2001. DOI : 10.1177/0957154X0101204703 . PMID : 11951915 .

[5] B. Władysław Walewski . ? Kłosy ”. 1295, s. 260, 1890.

[Konwent_Polonia-6] Zygmunt Jahilnicki, Karol Zaborski: Konwent Polonia ? Korporacja Akademicka . Konwent Polonia, ⓒ 2009. [dost?p 2014-06-05]. ( pol. ) .

[7] Zbigniew J. Wojcik: Bronisław Nikodem Rydzewski . [dost?p 2015-03-29].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]