Tramwaj konny na ulicy w Turku w 1890
Schemat sieci tramwajowej w Turku w latach 1956?1972
Schemat planowanej sieci tramwajowej
Wagon nr 10 przed zajezdni?
Tramwaj nr 18
Tramwaj nr 36 wyprodukowany przez SAT i AEG
Wagon nr 9
Wagon doczepny nr 110
Wagon silnikowy nr 4 wyprodukowany przez ASEA i AEG
Wagon nr 24 ustawiony jako lodziarnia na Kauppatori
Tramwaje w Turku
? zlikwidowany system komunikacji
tramwajowej
w
fi?skim
mie?cie
Turku
, działaj?cy w latach 1890?1972.
Po raz pierwszy pomysł budowy tramwajow w Turku powstał w 1888. Tramwaje w Turku uruchomiono na trasie Linna ? Linnankatu ? Ylasilta eli Tuomiokirkkosilta 4 maja 1890, były to
tramwaje konne
, ktore kursowały po trasie o rozstawie szyn wynosz?cym 1435 mm. 17 grudnia 1890 lini? wydłu?ono z Tuomiokirkkosillalta do Akatemiantalolle. Wowczas linia tramwajowa osi?gn?ła długo?? 3,5 km. Operatorem systemu była społka
Sparvagsaktiebolaget i Abo / Turun Ratatieyhtio
. W 1892 z powodu kłopotow finansowych operatora rozwa?ano mo?liwo?? zast?pienia tramwajow konnych ta?szymi
tramwajami benzynowymi
jednak nie zrealizowano tej koncepcji i 31 pa?dziernika 1892 tramwaje zlikwidowano, a społka zbankrutowała
[1]
.
Pierwsze plany budowy tramwajow elektrycznych w Turku powstały w 1905. 26 wrze?nia 1907 została podpisana umowa pomi?dzy miastem a społk? AEG na budow? tramwajow oraz budow? elektrowni miejskiej. Tramwaje elektryczne uruchomiono 22 grudnia 1908 na trasach o długo?ci 8 km. Operatorem systemu była społka
Elektricitatswerk Abo Aktiengesellschaft
. Tramwaje elektryczne poruszały si? po trasach o rozstawie szyn wynosz?cym 1000 mm. Wowczas w mie?cie były dwie linie tramwajowe. W 1918 operatorem systemu została społka
Turun kaupungin teknilliset laitokset / Raitiotielaitos
. Kursowanie tramwajow wstrzymano w maju 1920 z powodu eksplozji kotła w elektrowni. Ponownie ruch wznowiono w sierpniu 1920. W 1930 tramwaje zostały oddzielone od elektrowni, wowczas rozpocz?ła si? rozbudowa systemu. Do lat 40. XX w. zbudowano lini? nr 3 oraz wydłu?ono lini? nr 2. W 1950 nowym operatorem systemu została społka
Turun kaupungin teknilliset laitokset / Liikennelaitos
. W 1965 zapadła decyzja o likwidacji sieci tramwajowej do 1972. W ostatnich latach istnienia systemu tramwajowego w mie?cie były 3 linie tramwajowe o długo?ci 17 km. 11 marca 1967 zlikwidowano lini? nr 1, ktora dotychczas kursowała na trasie: Linnankatu ? Puistokatu ? Eerikinkatu ? Kauppiaskatu. 31 maja 1972 zlikwidowano lini? nr 2 (Martinkatu ? Stalarminkatu ? Korppolaismaki). 24 kwietnia 1971 zlikwidowano lini? 3A. Ostatni? lini? tramwajow? w Turku nr 3B zlikwidowano 1 pa?dziernika 1972
[1]
.
Obecnie planowana jest budowa sieci
szybkiego tramwaju
. Pierwszy etap zakłada budow? 2 linii tramwajowych o długo?ci 18 km. W ramach drugiego etapu planowana jest budowa 20 km tras tramwajowych. Pierwszy etap ma zosta? zrealizowany do 2020, a drugi ma zosta? zrealizowany po 2020. Prawdopodobnie sie? tramwajowa b?dzie miała rozstaw szyn wynosz?cy 1435 mm
[2]
[3]
.
Sie? tramwajow konnych obsługiwało 5 wagonow pasa?erskich o nr 1 do 5 wyprodukowanych przez firm?
Atlas
. Po likwidacji sieci wagony zostały sprzedane do
Sztokholmu
[4]
.
Do obsługi otwartej w 1908 sieci tramwajowej zamowiono 13 wagonow silnikowych. Wagony zostały wyprodukowane przez firmy ASEA i AEG. 11 wagonow zostało dostarczonych w 1908, a dwa pozostałe dostarczono w 1909. Wagony były dwuosiowe o długo?ci 7,7 m. W ka?dym wagonie było 18 miejsc siedz?cych. Wagony o nr: 1, 3, 4, 6?9, 11 i 12 w latach 1951?1953 przebudowano na doczepne i nadano im nowe nr od 131 do 138 i 140, pozostałe przebudowano na wagony techniczne
[5]
.
W 1921 dostarczono dwa wagony o nr 14 i 15 wyprodukowane przez
NWF/AEG
. Dostarczone tramwaje były dwuosiowe o długo?ci 7,9 m z dwoma silnikami o mocy 30 kW, ka?dy. Z eksploatacji wycofano w 1952 wagon nr 15, a wagon nr 14 w 1954 przebudowano na doczepny i nadano jemu nowy nr 139
[6]
.
W latach 1933?1934 dostarczono seri? 8 (nr 16?23) tramwajow dwuosiowych, ktore zostały wyprodukowane przez ASEA/AEG. Nowe tramwaje miały 10 m długo?ci i 3,6 m wysoko?ci. Wagony miały po dwa silniki. Tramwaje o nr 16?19 o mocy 43 kW ka?dy, a wagony o nr 20?23 o mocy 48 kW, ka?dy. Wi?kszo?? wagonow wycofano z eksploatacji w latach 1966?1971. Wagony o nr 19, 21 i 23 w latach 50. XX w. zostały zmodernizowane. Zmodernizowane tramwaje i tramwaj o nr 22 zostały wycofane z eksploatacji w 1972
[7]
.
W 1934 zostały dostarczone dwa wagony o nr 24 i 25. Cztery lata po?niej w 1938 dostarczono wagony o nr 26?33. Wszystkie wagony zostały wyprodukowane przez SAT/AEG. Ka?dy wagon o długo?ci 10 m miał dwa silniki AEG USL 263a o mocy 48 kW, ka?dy. W latach 50. XX w. zmodernizowano wagony o nr 24?27 i 29. Tramwaje zacz?to wycofywa? z eksploatacji w drugiej połowie lat 60. XX w.
[8]
:
- w 1967 wagony o nr 24, 32
- w 1968 wagony o nr 25, 33
- w 1971 wagony o nr 26, 27, 28
- w 1972 wagony o nr 29, 30, 31
W 1944 dostarczono 4 wagony o nr od 34 do 37 wyprodukowane przez SAT/AEG. Wagony miały te same parametry co tramwaje o nr 24?33. W 1967 wycofano z eksploatacji wagon o nr 35. Pozostałe wagony przebudowano na robocze:
- w 1959 wagon nr 36
- w 1962 wagon nr 34
- w 1967 wagon nr 37
[9]
W 1951 dostarczono 10 wagonow o nr 38?47 wyprodukowanych przez Karia/STR. Wagony tak jak wszystkie dotychczasowe były dwuosiowe. Ka?dy tramwaj miał 9,7 m długo?ci i 15 t wagi i 13 miejsc siedz?cych. W 1971 wycofano z eksploatacji wagon o nr 44, pozostałe wagony wycofano z eksploatacji w 1972
[10]
.
W 1956 dostarczono pierwsze w historii tramwajow w Turku tramwaje czteroosiowe. Wszystkie 8 tramwajow typu
RM 2
zostało wyprodukowanych przez trzy firmy: Valmet Oy Lentokonetehdas (Tampere), Oy Tampella Ab (Tampere) i Oy Stromberg Ab (Helsinki). Wagony miały 11,6 m długo?ci, 2,1 m szeroko?ci i 3,8 m wysoko?ci. Ka?dy wagon był wyposa?ony w 4 silniki Stromberg GHAU 67 E o mocy 50 kW, ka?dy. Tramwaje wa?yły 20 ton. Wszystkie wagony wycofano z eksploatacji w 1972
[11]
.
Od pocz?tku istnienia sieci tramwajowej w Turku eksploatowano 6 typow wagonow doczepnych, dwuosiowych
[12]
:
- 100?105, wyprodukowane przez VAUNUT, dostarczone w 1919
- 101?105 wyprodukowane przez KAIPIO, dostarczone w 1947?1949
- 106?115, wyprodukowane przez TKR, dostarczone w 1936?1943
- 116?121, wyprodukowane przez SAT, dostarczone w 1943
- 122?130, wyprodukowane przez KARIA, dostarczone w 1946?1947
- 131?140, przebudowane przez TKL w latach 1951?1955 (przebudowane z wagonow nr 1?14)
Najnowszym wagonem doczepnym był wagon wyprodukowany przez TKL i RASTATT w 1958 wagon nr 141. Był to jedyny wagon doczepny czteroosiowy o długo?ci 11,6 m. Z powodu zbyt du?ej wagi nie podj?to si? dalszej produkcji tego typu wagonow. Tramwaj wycofano z eksploatacji w 1968 po likwidacji linii nr 1
[13]
.
Do dnia dzisiejszego zachowało si? 7 wagonow silnikowych o nr 5, 17, 19, 24, 32, 40 i 42 oraz 6 wagonow doczepnych o nr: 108, 107, 112, 11X (z serii 106?115) i 127. Wagon nr 24 ustawiony jest jako lodziarnia na Kauppatori w centrum Turku
[14]
.
Transport miejski w Finlandii