Szlak Ho Chi Minha ? obiegowa nazwa u?ywana w czasie wojny wietnamskiej na okre?lenie skomplikowanego systemu tajnych tras komunikacyjnych ł?cz?cych Wietnam Połnocny z Wietnamem Południowym omijaj?cych silnie obsadzon? stref? zdemilitaryzowan? , poprzez obszary s?siaduj?cych pa?stw, Laosu i Kambod?y . System ow zapewniał dostarczanie zaopatrzenia, ludzi i uzbrojenia siłom Wietkongu i Ludowej Armii Wietnamu (dalej w tek?cie LAW) w czasie trwania konfliktu w latach 1960?1975.

Nie był to pojedynczy szlak, co sugerowałaby nazwa, a raczej g?sta pl?tanina drog gruntowych dla samochodow, ?cie?ek pieszych i rowerowych, a tak?e szlakow wodnych na niektorych rzekach. Nazwa powstała w Stanach Zjednoczonych . W Wietnamie Połnocnym nazywano j? đ??ng Tr??ng S?n (?Szlakiem Dostawczym Day Tr??ng S?n ”), od pasma gorskiego w ?rodkowym Wietnamie, przez ktore szlak ow przebiegał.

Pocz?tki (1959?1965) [ edytuj | edytuj kod ]

To, co Amerykanie nazwali Szlakiem H? Chi Minha , istniało od stuleci jako sie? prymitywnych ?cie?ek umo?liwiaj?cych komunikacj? i handel w regionie, ktory nale?y do najdzikszych w całej Azji Południowo-Wschodniej : prawie niezamieszkany, z gorami wysoko?ci od 500 do 2700 metrow n.p.m., pokrytych nieprzebyt? g?stw? tropikalnej d?ungli ^[1] . Ju? podczas pierwszej wojny indochi?skiej walcz?cy z Francuzami Vi?t Minh wykorzystywał te ?cie?ki dla przemieszczania si? z połnocy na południe ^[2] .

Pierwsze 5 tysi?cy ?ołnierzy i działaczy Lao đ?ng znalazło si? na Południu ju? w 1959 roku ^[3] . Gdy rozgorzał konflikt pomi?dzy Wietkongiem i południowowietnamskim re?imem Ngo đinh Di?ma , Hanoi wysłało na południe nowo utworzon? 559 Grup? Transportow?, dowodzon? przez pułkownika (po?niej generała) Vo B?ma , z zadaniem rozbudowania całego systemu ^[4] . Pocz?tkowo Wietnamczycy z połnocy koncentrowali wysiłki na przenikaniu przez granic? tu? poni?ej strefy zdemilitaryzowanej rozdzielaj?cej oba pa?stwa wietnamskie ^[5] , wykorzystuj?c zaj?t? jeszcze w maju 1958 roku przez Pathet Lao baz? w Xepon , na laota?skiej drodze krajowej nr 9 ^{[6] [7]} . Umo?liwiło to 559 Grupie przeniesienie swych linii komunikacyjnych na zachod od pasma Gor Annamskich ^[8] . W ci?gu roku Grupa Transportowa rozrosła si? do 6000 personelu w dwoch regimentach ? 70. i 71. ^[9] . Liczba ta nie obejmowała sił wojskowych przysłanych dla ochrony szlaku ani pracownikow cywilnych.

?ołnierze przeznaczonego do uderzenia na Masyw Centralny 133 Regimentu LAW, ktorymi dowodził gen.bryg. Chu Huy Man ^[10] , rozpocz?li w 1963 roku ponad 18-miesi?czne szkolenie. Ka?dy rekrut otrzymał na wst?pie dwie drelichowe koszule w kolorze khaki , dwie pary takich samych spodni, zestaw nici i igieł do szycia oraz par? "sandałow Ho Chi Minha" wyci?tych ze zu?ytych opon samochodowych. Taki "mundur" miał słu?y? ?ołnierzowi 5 lat. Po 16-tygodniowym szkoleniu rekruckim najzdolniejszych skierowano na 6 miesi?cy do szkoł podoficerskich. Reszta zapoznawała si? ze wszystkimi znanymi rodzajami broni i materiałow wybuchowych, uczyła si? zasad kamufla?u i taktyki walk partyzanckich. Po dodatkowym przeszkoleniu w gorach, ktore przypominały pogranicze Laosu i Wietnamu Południowego, regiment gen. Mana wyruszył w 2-miesi?czn? drog?, przy czym podzielony został na bataliony w?druj?ce w 3-dniowych odst?pach. Ka?dy ?ołnierz niosł 7-dniow? racj? ry?u (ok. 2 kg) oraz 4 kg innych produktow spo?ywczych (sol, m?ka pszenna, solona wieprzowina), ktore miały mu wystarczy? na cały czas trwania podro?y. Otrzymał te? 50 tabletek antymalarycznych i 100 tabletek witaminy B?. Do tego trzeba doda? obci??enie w postaci broni i amunicji ^[11] .

Na samym pocz?tku wojny szlak słu?ył wył?cznie do przerzucania wojsk. Wynikało to z tego, ?e Hanoi mogło dostarcza? sprz?t i amunicj? swym oddziałom na południu drog? morsk?, w ktorym to celu utworzono 759. Grup? Transportow?, wyposa?on? w 20 stalowych łodzi motorowych ^[12] . Jednak po zainicjowaniu przez Amerykanow ?cisłej kontroli wod przybrze?nych ( Operacja Market Time ), szlak musiał przej?? wszystkie zadania transportowe. Odt?d zaopatrzenie i uzbrojenie przesyłane z połnocy było magazynowane w rejonach nadgranicznych, ktore wkrotce zostały nazwane Obszarami Bazowymi (BA), gdzie jednocze?nie bojownicy Wietkongu i ?ołnierze LAW znajdowali odpoczynek i mo?liwo?? uzupełnienia sił po walkach w Południowym Wietnamie.

W południowym Laosie istniało pi?? takich obszarow bazowych. BA 604 był głownym centrum logistycznym w czasie trwania wojny; st?d płyn?ły rozkazy, zaopatrzenie i ludzie do południowowietnamskiego obszaru frontowego MR-1 i do kolejnych baz powstaj?cych dalej na południe. BA 611 przegrupowywał transporty z bazy BA 604 do BA 609 i wysyłała konwoje z zaopatrzeniem w tym kierunku. Dostarczał tak?e paliwa i amunicji bazie BA 607 i partyzantom działaj?cym w południowowietnamskiej prowincji Th?a Thien-Hu? . BA 612 stanowił bezpo?rednie zaplecze frontu B-3 na obszarze Płaskowy?u Centralnego w Południowym Wietnamie. BA 614, poło?ony pomi?dzy Chavane w Laosie i Kham đ?c w Południowym Wietnamie, był głownie u?ywany do przerzucania ludzi i zaopatrzenia do obszaru frontowego MR-2 i frontu B-3. Obszar bazowy 609 był szczegolnie wa?ny ze wzgl?du na dobry stan drog, co umo?liwiało przerzucanie zaopatrzenia tak?e w porze deszczowej ^[13] .

Amerykanie i Europejczycy wyobra?ali sobie, ?e ukrytymi w g?stej d?ungli ?cie?kami w?druj? gromady bosonogich Wietnamczykow prowadz?cych ci??ko wyładowane rowery, wozy zaprz??one w woły lub wr?cz ? jak kulisi chi?scy ? nios?c setki ton zaopatrzenia na własnych plecach. Tak rzeczywi?cie było na pocz?tku, ale, zgodnie z ambitnymi planami połnocnowietnamskiego dowodztwa, ktore chciało przekształci? szlak w nowoczesny system logistyczny ^[14] , ludzi wkrotce zast?piły (na niektorych odcinkach) ci??arowki sowieckiej, chi?skiej lub wschodnioeuropejskiej produkcji (z NRD , Czechosłowacji i Polski ) ^[15] . W grudniu 1961 roku 3 Grupa Transportu Samochodowego Głownego Departamentu Wsparcia LAW stała si? pierwszym zmotoryzowanym oddziałem u?ywanym przez siły Wietnamu Połnocnego na szlaku, a ten rodzaj transportu był szybko i stale rozwijany ^[16] .

Wkrotce powstał zawiły labirynt szerokich na sze?? metrow drog gruntowych (wysypanych ?wirem, a tam, gdzie trzeba, wyło?onych kłodami drzewa), ?cie?ek pieszych i rowerowych. Ponadto na szlaku znajdowały si? liczne pod- i naziemne parkingi dla ci??arowek, warsztaty naprawcze, zbiorniki paliwa , magazyny, koszary, szpitale, stanowiska dowodcze i kontrolne. Wszystko to było chronione przed okiem nieprzyjaciela przez system naturalnego i sztucznego kamufla?u, ci?gle poprawianego i udoskonalanego ^[17] . W roku 1973 ci??arowki mogły pokonywa? cał? tras? bez obawy odkrycia przez obserwacj? lotnicz?, poza pokonywaniem przeszkod wodnych na rzekach i strumieniach, gdzie pobudowano utwardzone groble ukryte pod powierzchni? wody ^[18] .

W południowo-wschodnim Laosie kluczow? rol? odgrywała pogoda i to zarowno dla transportu, jak i ameryka?sko-południowowietnamskich wysiłkow do przerwania tej trasy zaopatrzenia. Monsun południowo-zachodni, trwaj?cy od połowy maja do połowy wrze?nia, niesie wielk? fal? opadow (70% rocznych 3750 mm). W czasie tej pory deszczowej niebo jest mocno zachmurzone, a temperatura wysoka. Monsun połnocno-wschodni (pora sucha) od połowy listopada do połowy kwietnia jest okresem relatywnie suchszym, ze znaczn? ilo?ci? dni słonecznych i z ni?sz? temperatur?. W czasie wojny warunki te sprawiały, ?e drogi gruntowe stawały si? w lecie miejscami nieprzejezdne, a transport przejmowały jednostki pływaj?ce na nielicznych rzekach regionu.

Dodatkowym utrudnieniem w zwalczaniu sił LAW, Wietkongu i Pathet Lao był chaos panuj?cy w całym regionie, gdzie dowodcy południowo-wietnamskich i laota?skich obszarow frontowych traktowali powierzone sobie oddziały jak prywatne armie. W rezultacie jedynymi siłami, zdolnymi oprze? si? komunistom były plemiona gorskie, ktore udało si? wyszkoli? i uzbroi? SOG oraz ambasadom Stanow Zjednoczonych ^[19] .

Rozbudowa (1965?1968) [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 1961 wywiad ameryka?ski obliczał, ?e 5843 nieprzyjacioł z połnocy (w rzeczywisto?ci ok. 4000) przenikn?ło szlakiem na południe; w roku 1962 miało ich by? 12 675 (w rzeczywisto?ci 5300); w 1963?7693 (w rzeczywisto?ci 4700); a w 1964 ? 12 424 ^[20] . W roku 1964 zdolno?ci transportowe szlaku si?gn?ły 20?30 ton dziennie, a według oblicze? analitykow ameryka?skich 12 000 (w rzeczywisto?ci 9000) ?ołnierzy z połnocy przedostało si? t? drog? na południe ^[12] .

W roku 1965 ameryka?skie dowodztwo w Sajgonie obliczało, ?e potrzeby LAW/Wietkongu si?gaj? 234 ton zaopatrzenia miesi?cznie i ?e 195 ton z tej liczby dociera do Wietkongu przez Laos ^[21] . Według analitykow wywiadu w ci?gu pory suchej w roku 1965 przez Laos przerzucano szlakiem 30 ci??arowek (90 ton) dziennie, co znacznie przekraczało wyliczenia sporz?dzane w Sajgonie ^[22] .

Priorytetem dla Amerykanow stało si? przerwanie szlaku, ale operacje przeciwko systemowi były utrudnione ze wzgl?du na pozorn? ?neutralno??” Laosu, co nie powstrzymało ?adnej ze stron konfliktu przed naruszaniem owej neutralno?ci; Połnoc nadal wspierała sojusznikow z Pathet Lao, a Amerykanie starali si? wspiera? siły rz?dowe i partyzantk? antykomunistyczn?, bombarduj?c szlak coraz intensywniej. Była to tzw. ?tajna wojna” ( ang. secret war ), do udziału w ktorej Amerykanie przyznali si? dopiero w latach prezydentury Billa Clintona .

2 grudnia 1964 roku prezydent Lyndon B. Johnson zaakceptował plan ograniczonych działa? lotniczych przeciwko komunistycznym liniom zaopatrzeniowym ^[23] , a 14 grudnia 1964 roku US Air Force w ramach operacji Barrel Roll rozpocz?ła systematyczne bombardowania Szlaku Ho Chi Minha w Laosie ^[24] . 20 marca 1965, po rozpocz?ciu operacji Rolling Thunder przeciwko Połnocnemu Wietnamowi, prezydent Johnson powtornie wyraził zgod? na akcj? przeciwko szlakowi ^[25] . Operacja Barrel Roll była prowadzona w połnocno-wschodnim Laosie, podczas gdy Laos południowy bombardowany był w ramach operacji Steel Tiger ^[26] . W połowie roku liczba wykonywanych lotow bojowych wzrosła z 20 do 1000 miesi?cznie.

Na ??danie dowodztwa w Sajgonie Kolegium Poł?czonych Szefow Sztabow zgodziło si? na obj?cie bombardowaniami obszarow Laosu przylegaj?cych do połnocnych prowincji Wietnamu Południowego, w wyniku czego obszary te zostały obj?te działaniami w ramach operacji Tiger Hound ^[27] . Jednak operacji lotniczych nie ułatwiała ani skomplikowana sytuacja polityczna (konieczno?? zachowywania operacji w tajemnicy), ani pogoda: pora deszczowa (b?d?ca zreszt? przeszkod? tak?e dla komunistow) i poranne mgły oraz dymy i zamglenia powodowane przez wypalanie ł?k i pol ry?owych, co praktykowali nagminnie miejscowi rolnicy.

W ci?gu roku 1968 US Air Force przeprowadziły dwa eksperymenty, ktore miały by? remedium na przeszkody pogodowe, a zwłaszcza zachmurzenie. Projekt Popeye zmierzał do likwidacji lub zmniejszenia zachmurzenia nad południowym Laosem. Testy polegaj?ce na zasiewaniu chmur jodkiem srebra rozpocz?ły si? we wrze?niu w dorzeczu rzeki Kong , ktora przebiegała przez obszar operacji Steel Tiger i Tiger Hound. Chmury były zasiewane rozpylonym jodkiem srebra, a skraplanie inicjowano nast?pnie u?yciu rakietnic sygnałowych. Po pi??dziesi?ciu sze?ciu testach zako?czonych w połowie pa?dziernika ogłoszono, ?e w 85% metoda jest skuteczna. Prezydent Johnson wydał zezwolenie na jej wdro?enie, była stosowana do ko?ca lipca 1972 roku ^[28] .

Testowanie projektu Commando Lava rozpocz?ło si? 17 maja. Naukowcy z zakładow Dow Chemical stworzyli podobn? do mydła mikstur?, ktora pod działaniem wody deszczowej miała dekomponowa? wierzchni? warstw? ziemi zamieniaj?c j? w błoto. Zarowno wojskowi, jak i cywilni uczestnicy projektu podchodzili do jego realizacji z wielkim entuzjazmem, głosz?c hasło ?rob błoto, nie wojn?” ^{[29] [a]} . Rezultaty nie były jednak zach?caj?ce: na pewnych obszarach mikstura działała, na innych nie ? w zale?no?ci od składu budowy gruntu. Pierwszy lot, z Bazy Tajlandzkich Krolewskich Sił Powietrznych w Udorn , wykonały trzy samoloty transportowe C-130A . Tworz?ca błoto mikstura została zapakowana w płocienne worki, ktore miały ulec zniszczeniu przy uderzeniu o ziemi?. Samoloty zrzuciły swe ładunki z wysoko?ci szczytow drzew, a wieczorny deszcz spowodował, ?e około 800 metrow wyci?tej w zboczu wzgorza drogi spłyn?ło w gł?b doliny. Tworcom zdawało si?, ?e sukces jest kompletny i ?e mo?na t? metod? wygra? wojn?. Jednak?e dwie nast?pne proby, dokonane niedaleko zatoki Cam Ranh w Południowym Wietnamie, zako?czyły si? niepowodzeniem. Załogom mowiono, ?e Wietkong wysyłał setki ludzi w miejsca zrzutow, by pozbierali ?mydło” przed deszczem. Podczas kolejnej misji jeden z samolotow został powa?nie uszkodzony przez ogie? z baterii przeciwlotniczych, co stało si? pretekstem do odst?pienia od dalszych eksperymentow.

Trwały natomiast operacje naziemne, gdzie CIA i Krolewska Armia Laosu (wowczas FAL, wkrotce przemianowana na FAR) otrzymały zadanie powstrzymywania, opo?niania lub przynajmniej obserwowania nieprzyjacielskich działa? infiltracyjnych. Na obszarze Laosu Agencja uruchomiła w tym celu w roku 1962 projekt Pincushion ^[30] . W okresie po?niejszym powstał z tego projekt Hardnose , zgodnie z ktorym wspierani przez CIA laota?scy partyzanci antykomunistyczni (zwłaszcza z plemienia Hmong ) prowadzili akcje rozpoznawcze ^[31] . W pa?dzierniku 1965 roku generał William Westmoreland , głownodowodz?cy sił ameryka?skich w Wietnamie Południowym, otrzymał zezwolenie na prowadzenie militarnych operacji transgranicznych. 18 listopada pierwsza grupa zwiadowcow, wykonuj?c tajn? misj? Military Assistance Command, Vietnam ? Studies and Observations Group (SOG), wkroczyła do Laosu ^[32] . Te akcje specjalne (prowadzone w Wietnamie Południowym, ale tak?e w Połnocnym), w ktorych udział brali odpowiednio przeszkoleni ?ołnierze Zielonych Beretow , US Army Rangers oraz Navy SEALs , trwały nieprzerwanie do ostatecznego zakazu ich prowadzenia w roku 1972. Jednocze?nie 10 grudnia 1965 rozpocz?ły si? bombardowania szlaku przez bombowce B-52 Stratofortress ^[33] .

Mimo wszelkich wysiłkow podejmowanych przez Amerykanow liczba ?ołnierzy LAW, ktorzy przenikn?li do Wietnamu Południowego w roku 1966, wyniosła od 58 000 do 90 000, w tym co najmniej pi?? regimentow piechoty w pełnych składach bojowych ^[34] . W czerwcu Defense Intelligence Agency (DIA) obliczała, ?e na szlaku znajduje si? 900 km drog przystosowanych dla ci??arowek, w tym co najmniej 300 km drog tak dobrych, ?e mog? by? u?ytkowane przez cały rok ^[35] . Wywiad ameryka?ski wykrył te?, ?e nieprzyjaciel wykorzystuje rzeki Kong i Bang Fai , dostarczaj?c swoim oddziałom ?ywno??, paliwo i amunicj? w napełnionych do połowy stalowych beczkach, ktore spławia z ich nurtem do placowek Wietkongu, gdzie wyłapywane s? przez system sieci. Amerykanie nie wiedzieli, ?e LAW rozpocz?ła przerzucanie przez granic? ponad 81 000 ton zaopatrzenia ?do wykorzystania podczas przyszłej ofensywy” ^[36] . Ta ?przyszła ofensywa” rozpocz?ła si? wraz z pocz?tkiem nowego roku ksi??ycowego T?t w roku 1968, do czego przygotowano ponad 200 tysi?cy wojsk połnocnowietnamskich w siedmiu pułkach piechoty i dwudziestu niezale?nych batalionach, ktore zostały przerzucone na południe ^{[35] [37]} . W grudniu 1967 roku, tu? przed ?wi?tami Bo?ego Narodzenia , SOG przedstawił ekspertyz? mowi?c?, ?e ruch ci??arowek na Szlaku wzrosł dwukrotnie ^[38] .

Commando Hunt (1968?1970) [ edytuj | edytuj kod ]

Na samym pocz?tku Ofensywy T?t siły Wietnamu Połnocnego znacznie przyspieszyły wysiłki w kierunku powi?kszenia stanu posiadania w połnocnym Laosie (czemu słu?yło uderzenie na wojska laota?skie w Dolinie Nambac, na połnoc od Luang Prabang ^[39] ) i modernizacji systemow logistycznych. Wprawdzie liczebno?? personelu obsługuj?cego szlak zmalała, ale stało si? tak głownie dlatego, ?e cz??ciej zacz?to wykorzystywa? szlaki wodne i mechanizowa? prace przy budowie i naprawianiu drog. CIA przypuszczała, ?e w 1968 roku 559. Grupa u?ywała dwudziestu spychaczy , jedenastu rowniarek , trzech maszyn do kruszenia skał i dwoch walcow do utwardzania drog ^[40] . Około 43 tysi?cy Połnocnych Wietnamczykow i Laota?czykow, głownie przy u?yciu kilofow i łopat, było zaanga?owanych w roku 1968 w obsług?, naprawy i rozbudowywanie drog, wraz z całym systemem pomocniczych instalacji ^[41] . Utrzymaniem w znacznej cz??ci stanowiły ?Młodzie?owe Brygady Szturmowe dla Ocalenia Narodowego” składaj?ce si? głownie z kilkunastoletnich dziewcz?t (młodzi m??czy?ni byli od 18 roku ?ycia powoływani do wojska), ktore ? według twierdze? Hanoi ? ochotniczo zgłaszały si? na trzy lata do pracy ^[42] .

Ameryka?sk? reakcj? były wzmo?one bombardowania szlaku. Ich najwi?ksze nat??enie miało miejsce w roku 1969, kiedy to na Laos spadły 433 tysi?ce ton bomb ^[43] . Było to mo?liwe dzi?ki zako?czeniu operacji Rolling Thunder i rozpocz?ciu operacji Commando Hunt w listopadzie 1968 roku. Lotnictwo ameryka?skie zostało zwolnione z zakazu dokonywania lotow nad Laosem i wkrotce co najmniej 500 maszyn dziennie operowało nad gorzystym pograniczem. Z ko?cem roku ilo?? bombardowa? południowego Laosu wzrosła nieomal trzykrotnie, z 4700 lotow bojowych w pa?dzierniku do 12 800 w listopadzie ^[44] . Amerykanie obliczali, ?e w wyniku bombardowa? gin?ł co setny ?ołnierz LAW posyłany na Południe. Oznaczało to, i? na jednego zabitego przypadało przeci?tnie 100 ton bomb o warto?ci 140 000 USD ^[45] .

Nieustanne bombardowania wspomagała operacja Igloo White , prowadzona z Nakhon Phanom w Tajlandii . Składały si? na ni? trzy rodzaje działa?: zrzucanie wzdłu? szlaku tysi?cy akustycznych i sejsmicznych czujnikow, ktore zbierały informacje o aktywno?ci nieprzyjaciela; komputerowe przetwarzanie tych danych w centrali wywiadu (Intelligence Service Center, w skr. ISC) i budowanie na tej podstawie informacji o kierunkach i szybko?ci poruszania si? konwojow; wreszcie przekazywanie danych samolotom kontroli, ktore same zbierały informacje od czujnikow i na tej podstawie oraz na podstawie wskaza? ISC kierowały bombowce ku celom ^[46] . Tym działaniom towarzyszyły zespoły wywiadowcze SOG, ktore ? niezale?nie od podstawowych działa? na rzecz operacji Commando Hunt ? zajmowały si? instalowaniem czujnikow dla Igloo White. Czujniki nie były na tyle wra?liwe, by mogły wykrywa? obecno?? ludzi na szlaku, ale udoskonalono je w przededniu rozpocz?cia operacji Island Tree pod koniec roku 1971.

Szokiem dla analitykow wywiadu było odkrycie powstałego w 1968 roku zamaskowanego ruroci?gu biegn?cego z połnocnowietnamskiego portu Vinh na południowy zachod ^[47] . W pocz?tkach nast?pnego roku ruroci?g przekroczył granic? laota?sk?, a w 1970 osi?gn?ł podej?cia do Doliny A S?u w Wietnamie Południowym. Plastikowy ruroci?g, wspomagany na trasie przebiegu przez liczne małe przepompownie, mogł transportowa? na zmian? rop? , benzyn? i naft? t? sam? pojedyncz? rur?. W ci?gu roku liczba ruroci?gow docieraj?cych do granicy Laosu wzrosła do sze?ciu ^[48] .

W 1970 roku 559. Grupa stała si? odpowiednikiem okr?gu wojskowego pod dowodztwem generała đ?ng S? Nguyena, ktory dokonał reorganizacji jednostki tworz?c pi?? dowodztw dywizji ? 470., 471., 472., 473. i 571. W skład grupy wchodziły cztery regimenty transportowe, dwa regimenty paliwowe sprawuj?ce piecz? nad ruroci?gami, trzy regimenty artylerii przeciwlotniczej , osiem regimentow in?ynieryjnych i 968 Dywizja Piechoty. Pod koniec roku 559 Grupa operowała dwudziestoma siedmioma binh tr?mami (odpowiednikami logistycznych kwater regimentowych), ktore w ci?gu roku przetransportowały 40 tysi?cy ton zaopatrzenia ze stratami nie przekraczaj?cymi 3,4% ^[49] .

Zaopatrzenie przewo?one było z Wietnamu Połnocnego etapami, przy czym ka?da ci??arowka pokonywała tylko jeden odcinek, na ko?cu ktorego towar był przeładowywany na ci??arowk? kolejnego odcinka. Je?li ktory? z pojazdow został uszkodzony lub zniszczony, zast?pował go jeden ze stanu nast?pnej stacji na połnocy i tak po kolei a? do Wietnamu Połnocnego, gdzie do akcji wchodziła (zwykle fabrycznie nowa) ci??arowka. Gdy jad?ce etapami ci??arowki docierały do ostatnich stacji na terenie Laosu lub Kambod?y, były rozładowywane, zaopatrzenie magazynowano, a nast?pnie ładowano na łodzie lub transportowano przez granic? przy pomocy rowerow lub wr?cz na ludzkich plecach.

W zwi?zku z rosn?c? cz?stotliwo?ci? bombardowa? w ramach operacji Commando Hunt połnocnowietnamskie kolumny transportowe ruszały na szlak o zmierzchu, a najwi?ksze nat??enie ruchu miało miejsce tu? przed ?witem. Ruch zamierał, gdy nad szlakiem pojawiały si? ameryka?skie bombowce nocne i o?ywał ponownie, gdy zawrociły one do baz. ^[50] . W ostatniej fazie Commando Hunt (pa?dziernik 1970?kwiecie? 1972) lotnictwo wykonywało nad szlakiem przeci?tnie 216 misji bojowych dziennie, w tym 21 przez bombowce B-52 ^[51] .

Siły LAW odpowiadały na ameryka?skie zagro?enie rosn?c? liczb? broni przeciwlotniczej. W roku 1968 były to przewa?nie szybkostrzelne działka 37- i 57-milimetrowe z radarowym systemem kierowania ogniem. W roku nast?pnym pojawiły si? działa kalibru 85 i 100 mm, a pod koniec Commando Hunt szlaku broniło ponad 1500 armat przeciwlotniczych ^[52] .

Ze wszystkich ?rodkow bojowych u?ytych przeciwko szlakowi najbardziej efektywnym, a wi?c najgro?niejszym, był samolot AC-130 Spectre . Według tego samego ?rodła ameryka?skie i sprzymierzone lotnictwo w porze suchej 1970?1971 zniszczyło 4000 ci??arowek, z czego AC-130 a? 2432 ^[53] . Wkrotce jednak pojawiła si? przeciwwaga dla Spectre. 29 marca 1972 roku jeden z tych samolotow został ? podczas nocnego bombardowania ? zestrzelony przez rakiet? przeciwlotnicz? SAM-7 w pobli?u Xepon ^[54] . Był to pierwszy przypadek zestrzelenia ameryka?skiego samolotu przez SAM tak daleko na południu. Odpowiedzi? LAW na nocne bombardowania była rownie? budowa tysi?ckilometrowej Drogi K, albo inaczej ?Zielonej Drogi” z okolic Lum Bum do południowego Laosu.

W czasie IV Fazy Commando Hunt (30 kwietnia?9 pa?dziernika 1971) ameryka?skie, południowowietnamskie i laota?skie siły zacz?ły odczuwa? reakcj? LAW na przewrot generała Lon Nola w Kambod?y i zbli?anie si? sił komunistycznych do wa?nego portu Sihanoukville ^[55] . Na pocz?tku 1969 roku LAW, prawdopodobnie w przewidywaniu utraty swej południowej linii zaopatrzenia, podj?ła najwi?ksz? operacj? logistyczn? całej wojny ^[56] . Laota?skie miasta Attopeu i Saravane , le??ce u stop płaskowy?u Bolovens , zostały zaj?te przez LAW w roku 1970, otwieraj?c szlak transportowy w gł?b Kambod?y ^[57] . Hanoi stworzyło 470. Grup? Transportow?, ktora miała zapewni? przepływ ludzi i zaopatrzenia na południowy teatr działa? ^[58] . Ta nowa ?Droga Wolno?ci”, nazywana przez Amerykanow ?Szlakiem Sihanouka”, odbijała ze szlaku na zachod w okolicach Muong May , na południowym kra?cu Laosu i pod??ała wzdłu? rzeki Kong do Kambod?y.

Ostatecznie ten nowy szlak został przedłu?ony za Siem Prang , by dotrze? do rzeki Mekong w pobli?u Stung Treng ^[59] . W ci?gu roku 1971 LAW zaj?ła Paksong i posun?ła si? ku Pakse , w samym sercu płaskowy?u Bolovens. W roku nast?pnym Połnocni Wietnamczycy zdobyli Khong Sedone . LAW prowadziła rownie? kampani? maj?c? na celu oczyszczenie wschodniej flanki szlaku. W roku 1968 bazy ameryka?skie w Khe Sanh i Kham đ?c , wykorzystywane przez SOG jako wysuni?te placowki dla działa? wywiadowczych, zostały opuszczone lub zdobyte przez nieprzyjaciela. W roku 1970 ten sam los spotkał baz? w Dak Seang . W rezultacie szlak, dot?d szeroki na około 30 km, teraz rozpostarł si? na ponad 140 km ze wschodu na zachod.

Droga do zwyci?stwa (1971?1975) [ edytuj | edytuj kod ]

Na pocz?tku lutego 1971 roku 16 000 (po?niej 20 000) ?ołnierzy południowowietnamskich przekroczyło granic? laota?sk? wzdłu? drogi nr 9, d???c do zaj?cia logistycznego centrum LAW w Xepon ^[60] . Operacja Lam S?n 719 , długo oczekiwane uderzenie na Szlak Ho Chi Minha, maj?ce by? sprawdzianem skuteczno?ci ameryka?skiej polityki zmierzaj?cej do stopniowej ?wietnamizacji” wojny, zostało rozpocz?te ^[61] . Wojska ameryka?skie (nie licz?c wsparcia lotniczego i ognia artylerii) otrzymały zakaz uczestniczenia w uderzeniu. Z pocz?tku wszystko szło dobrze, a opor LAW był niewielki. Jednak?e na pocz?tku marca sytuacja zacz?ła si? zmienia?. W Hanoi podj?to decyzj?, by podj?? walk? i natychmiast zacz?to przegrupowywa? wojska tak, ?e w krotkim czasie przeciw Południowym Wietnamczykom w Laosie stan?ły 60-tysi?czne siły, przewy?szaj?ce liczebnie przeciwnika co najmniej trzykrotnie ^[62] .

Walki, jakie wtedy wybuchły w Laosie, były czym? niespotykanym w czasie całej wojny wietnamskiej. LAW odst?piła od swej dotychczasowej taktyki, przypu?ciła konwencjonalny kontratak piechoty wspartej czołgami i ostrzałem ci??kiej artylerii na południowowietnamskie skrzydła i przełamała je. Skoordynowany ogie? artylerii przeciwlotniczej dał LAW taktyczn? przewag?, a przeciwnikom utrudnił wsparcie i zaopatrzenie; Amerykanie stracili 108 helikopterow zestrzelonych i dalszych 618 uszkodzonych ^[63] . Siły LAW zacz?ły zamyka? głowne siły południowowietnamskie w okr??eniu ^[64] .

Wprawdzie desant helikopterowy doprowadził do zaj?cia Xepon, było to jednak osi?gni?cie bez znaczenia, jako ?e Południowi Wietnamczycy mogli utrzyma? miasto tylko przez krotki okres i musieli si? wycofa? wobec zdecydowanego ataku przewa?aj?cych sił LAW. Jedynym wyj?ciem dla sił inwazyjnych było wycofanie si? z Laosu, korzystaj?c z osłony ameryka?skiego lotnictwa. 25 marca wszystko si? sko?czyło. Ostatni oddział wojsk południowowietnamskich przekroczył ponownie granic?, a za nim szli ?ołnierze LAW. Jako sprawdzian wietnamizacji wojny operacja Lam S?n 719 si? nie sprawdziła ^[65] . Wojska inwazyjne straciły w jej trakcie niemal połow? ludzi ^[66] . Wprawdzie ?ołnierze południowowietnamscy bili si? dobrze, jednak dowodzeni byli fatalnie. Co wi?cej, ich elitarne oddziały rangersow i spadochroniarzy zostały zdziesi?tkowane ^[67] .

Aczkolwiek operacja Lam S?n 719 zako?czyła si? krwaw? kl?sk? i ciosem zadanym sprawie sprzymierzonych, spowodowała jednak odsuni?cie w czasie (i to o rok) planowanej ofensywy połnocnowietnamskiej przeciwko połnocnym prowincjom Wietnamu Południowego. Niemniej jednak na wiosn? 1972 roku dla Amerykanow i Południowych Wietnamczykow stało si? jasne, ?e nieprzyjaciel przygotowuje generalne uderzenie. Nie wiedzieli tylko, gdzie i kiedy ono nast?pi. Odpowied? przyszła 30 marca, kiedy to 30-tysi?czne siły LAW, wspierane przez 300 czołgow, przeszły granic? i uderzyły na prowincj? Qu?ng Tr? . Tzw. ofensywa Nguy?n Hu? (zwana przez Amerykanow ?ofensyw? Wielkanocn?”) doprowadziła niemal do załamania si? armii Wietnamu Południowego ^[68] . Prezydent Richard Nixon zdecydował si? w tej sytuacji na przeprowadzenie ameryka?skiego ataku lotniczego (wobec wycofania si? Amerykanow z Azji Południowo-Wschodniej, loty bojowe nad Południowym Wietnamem przeprowadzane były przez samoloty z Guam , Japonii , a nawet z terytorium samych Stanow Zjednoczonych). Mimo ogromnych wysiłkow nie udało si? zapobiec upadkowi Qu?ng Tr? (1 maja), co oznaczało zaj?cie przez LAW wszystkich czterech prowincji na połnocy. Jednak w zwi?zku z przyj?ciem zasady otwartego działania (a co za tym idzie odmiennych od partyzantki działa? logistycznych), LAW naraziła si? bezpo?rednio na ameryka?skie uderzenie z powietrza i poniosła ogromne straty ^[69] .

Sytuacj? skomplikowały dwa pomniejsze uderzenia wykonane przez Połnocnych Wietnamczykow: proba zaj?cia Kon Tum na Centralnym Płaskowy?u oraz proba przeci?cia Wietnamu Południowego na poł; to drugie uderzenie doprowadziło do niszczycielskich walk wokoł miejscowo?ci An L?c , stolicy prowincji Binh Long . W ofensywie brało udział 14 połnocnowietnamskich dywizji. 13 maja siły południowowietnamskie przeszły do kontrofensywy z udziałem czterech dywizji z silnym wsparciem lotniczym z USA. 17 maja odbito Qu?ng Tr?, ale było ju? za po?no: Południowi Wietnamczycy stracili wol? do dalszej walki. Po ci??kich bojach LAW ponownie uderzyła na Kon Tum i An L?c. W czasie tej operacji Połnocni Wietnamczycy stracili 100 tysi?cy ludzi, podczas gdy Południowi 30 tysi?cy ^[70] . Jednak?e zdobycie przyczołka w Wietnamie Południowym oznaczało dla Hanoi przedłu?enie szlaku w gł?b terytorium nieprzyjaciela.

Podpisanie 27 stycznia 1973 roku porozumienia w Pary?u miało oznacza? zako?czenie konfliktu w Azji Południowo-Wschodniej ^[71] . Ostatnie wojska ameryka?skie (i wszystkie samoloty USA) znikn?ły z teatru działa?. Zgodnie z postanowieniami traktatu zarowno Połnocni, jak i Południowi Wietnamczycy mieli kontrolowa? terytoria przez siebie zajmowane, a negocjacje obu rz?dow miały doprowadzi? do ewentualnego zjednoczenia i powstania rz?du koalicyjnego. Było to zupełnie nierealne. Obie strony, d???c do przej?cia kontroli nad wi?kszym terytorium, naruszały postanowienia traktatu o zawieszeniu broni, a komuni?ci my?leli tylko o ostatecznym, szybkim zwyci?stwie, mimo ?e w Pekinie i Moskwie radzono im odczeka? pi??, a nawet dziesi?? lat ^[72] .

W roku 1973 szlak został szlakiem tylko z nazwy. Teraz była to dwupasmowa, wyło?ona wapiennym kruszywem szosa, biegn?ca z Wietnamu Połnocnego wprost do gor masywu Chu Pong w Wietnamie Południowym. W rok po?niej mo?na było bez przeszkod podro?owa? z połnocy na południe czteropasmow? ?autostrad?” wiod?c? przez Płaskowy? Centralny do prowincji Tay Ninh na połnocny zachod od Sajgonu ^[73] . Pojedynczy ruroci?g, ktory ongi? docierał do Doliny A S?u, teraz składał si? z czterech rur (najwi?ksza o ?rednicy 20 cm) biegn?cych a? do L?c Ninh ^[74] . W lipcu 1973 roku 259. Grupa Transportowa została nazwana Dowodztwem Tr??ng S?n, sektory pułkowe przemianowano na dywizyjne, a binh tr?my stały si? pułkami. Pod koniec roku 1974 składały si? z 377 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej, 571 Dywizji Transportowej, 473 Dywizji Wojsk In?ynieryjnych, 968 Dywizji Piechoty oraz terytorialnych dywizji o numerach 470, 471 i 472 ^[75] . Dowodc? cało?ci tych sił został generał Hoang Th? Thi?n .

W grudniu 1974 roku rozpocz?ła si? pierwsza faza ograniczonej ofensywy LAW w Wietnamie Południowym. Jej sukces spowodował, ?e Hanoi postanowiło podj?? kolejn? ? wprawdzie tak?e ograniczon? ? ofensyw?, by uzyska? lepsz? sytuacj? przetargow? w przyszłych rokowaniach w Sajgonie ^[76] . 6 marca 1975 roku połnocnowietnamski generał V?n Ti?n D?ng rozpocz?ł ?kampani? 275”, ktorej sukces spowodował, ?e Hanoi zdecydowało si? na ostateczne uderzenie celem zaj?cia całego Wietnamu ^[77] . Po krwawych walkach, ktore nie powstrzymały ofensywy komunistow, Sajgon padł niemal niebroniony 30 kwietnia 1975 roku. Cała operacja trwała zaledwie 55 dni; wojna w Wietnamie była sko?czona ^[78] , a 15 maja nast?pił upadek krolestwa Laosu ^[79] . Szlak Ho Chi Minha odegrał znacz?c? rol? w osi?gni?ciu zwyci?stwa. Według historii wojny spisanej na zlecenie ameryka?skiej National Security Agency (NSA) szlak był ?jednym z najwi?kszych ? w warunkach bojowych ? osi?gni?? in?ynierii wojskowej XX wieku” ^[80] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Szlak Ho Chi Minha

• Wojna wietnamska
• Krolestwo Laosu

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Przemysław Benken: Ofensywa Tet 1968 . Warszawa: Bellona, 2010. ISBN  978-83-11-11952-9 . brak strony w ksi??ce
• Kenneth Conboy: Shadow War . Boulder CO: Paladin Press, 1995. ISBN  1-5816-0535-8 . brak strony w ksi??ce
• Kenneth Conboy: War In Laos 1954-1975 . Carrollton, TX: Squadron/Signal Publications, 1994. ISBN  0-89747-315-9 . brak strony w ksi??ce
• Artur Dmochowski: Wietnam 1962-1975 . Warszawa: Bellona, 2004. ISBN  83-11-09677-5 . brak strony w ksi??ce
• Edward Doyle, Samuel Lipsman i Terrence Maitland: The North . Boston Publishing Company, 1986. ISBN  0-9395-2621-2 . brak strony w ksi??ce
• George Esper: The Eyewitness History of the Vietnam War 1961-1975 . New York: Associated Press, 1983. brak strony w ksi??ce
• Herman L. Gilster: The Air War in Southeast Asia: Case Studies of Selected Campaigns . Air University Press, 1993. ISBN  0-8987-5966-8 . brak strony w ksi??ce
• Robert J. Hanyok: Spartans in Darkness . Washington DC: Center for Cryptographic History, NSA, 2002. brak strony w ksi??ce
• Stanley Karnow: Vietnam: A History . New York: The Viking Press. ISBN  0-670-74604-5 . brak strony w ksi??ce
• Lt.gen. Harold G. Moore (Ret.), Joseph L. Galloway: We Were Soldiers Once... And Young . New York: Random House, 1992. ISBN  0-679-41158-5 . brak strony w ksi??ce
• John Morocco: Rain of Fire, Air War 1969?1973 . Boston Publishing Company, 1985. ISBN  0-9395-2609-3 . brak strony w ksi??ce
• Bernard C. Nalty: The War Against Trucks, Aerial Interdiction in Southern Laos 1968?1972 . US Air Force History and Museums Program, 2005. brak strony w ksi??ce
• Keith W. Nolan: Into Laos: The Story of Dewey Canyon II/Lam Son 719, Vietnam 1971 . Presidio Press, 1986. ISBN  0-440-20044-X . brak strony w ksi??ce
• John L. Plaster: Secret Commandos: Behind Enemy Lines with the Elite Warriors of SOG . New York: Simon and Schuster, 1974. brak strony w ksi??ce
• John Prados: The Blood Road: The Ho Chi Minh Trail and the Vietnam War . New York: John Wiley and Sons, 1998. ISBN  0-4712-5465-7 . brak strony w ksi??ce
• Zygmunt Ryniewicz: Bitwy ?wiata: Leksykon . Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995. ISBN  83-214-1046-4 . brak strony w ksi??ce
• William Shawcross: Sideshow: Kissinger, Nixon, and the Destruction of Cambodia . New York: Washington Square Books, 1979. brak strony w ksi??ce
• Frank Snepp: Decent Interval . New York: Random House, 1977. brak strony w ksi??ce
• Earl H. Tilford: Setup: What the Air Force did in Vietnam and Why . Air University Press, 1991. ISBN  0-1603-1893-9 . brak strony w ksi??ce
• U.S. Military Assistance Command, Vietnam Studies and Observations Group: Command History 1965: Aneks N . Saigon: 1966. brak strony w ksi??ce
• Jacob Van Staaveren: Interdiction in Southern Laos, 1960?1968 . Center for Air Force History, 1993. ISBN  0-1603-3775-5 . brak strony w ksi??ce
• Victory in Vietnam: The Official History of the People's Army of Vietnam, 1954?1975 . University of Kansas Press, 2002. brak strony w ksi??ce
• Soutchay Vongsavanh: RLG Military Operations and Activities in the Laotian Panhandle . US Army Center of Military History, 1980. ISBN  0-923-13505-7 . brak strony w ksi??ce
• Roger Warner: Shooting at the Moon: The Story of America's Clandestine War in Laos . South Royalton VT: Steerforth Press, 1996. brak strony w ksi??ce
• Bogusław Wołosza?ski: Ten okrutny wiek: Sensacje XX wieku . Warszawa: Colori sp. z o.o., 1995. ISBN  83-904972-0-4 . brak strony w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Hasło Szlak Ho Chi Minha w Encyklopedii Wietnamskiej ( wiet. )