Sudan Anglo-Egipski

Sudan Anglo-Egipski
Anglo-Egyptian Sudan
	kondominium
	1899?1956
Godło	Flaga
Pa?stwo	Egipt
Siedziba	Chartum
Data powstania	19 czerwca 1899
Data likwidacji	1 stycznia 1956
J?zyki urz?dowe	angielski , arabski
	Poło?enie na mapie ;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sudan Anglo-Egipski ? kondominium brytyjsko - egipskie , istniej?ce w latach 1899?1956. W 1956 roku uzyskało niepodległo?? jako pa?stwo Sudan .

Opis [ edytuj | edytuj kod ]

Sudan Anglo-Egipski poło?ony był w połnocnej Afryce , na południe od Egiptu. Pa?stwo graniczyło z Włosk? Afryk? Wschodni? i Morzem Czerwonym na wschodzie, Francusk? Afryk? Rownikow? na zachodzie i rozci?gało si? a? do połnocnych granic Kenii , Ugandy i Konga Belgijskiego na południu. Stolic? Sudanu, podobnie jak dzi?, był Chartum .

Głownymi towarami produkowanymi w kolonii były guma arabska i bawełna . Liczba ludno?ci wynosiła około 6 milionow, a powierzchnia w przybli?eniu 2 500 000 km².

Kondominium było zarz?dzane przez generalnego gubernatora . Był on te? osob? stanowi?c? prawa i przepisy na terenie kolonii. Na terenie pa?stwa u?ywano flag: brytyjskiej i egipskiej.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Na mocy konwencji podpisanej w 1899 roku Wielka Brytania i Egipt ogłosiły wspoln? władz? nad Sudanem i tym samym stał si? on kondominium tych dwoch pa?stw. W praktyce jednak władza Egiptu była jedynie nominalna i przez cały okres istnienia kondominium zarowno rz?dz?cy Sudanem generalny gubernator jak i wszyscy wy?si urz?dnicy byli Brytyjczykami, a w okresie pogorszenia si? stosunkow brytyjsko-egipskich w latach 1924-1936 z Sudanu zostali usuni?ci wszyscy egipscy urz?dnicy i ?ołnierze. Obawiaj?c si? ponownego wybuchu powstania inspirowanego d?ihadystycznym islamem , Brytyjczycy popierali wszelkie jego oficjalne formy, jednocze?nie prze?laduj?c jego mniej ortodoksyjne odłamy. Poza tym utrzymywali polityk? niskich podatkow oraz mimo oficjalnego sprzeciwu wobec niewolnictwa faktycznie tolerowali jego istnienie.

Kiedy wybuchła I wojna ?wiatowa , Brytyjczycy dokonali w 1916 roku ostatecznej aneksji Sułtanatu Dar Fur , ktory odrodził si? po powstaniu Mahdiego , poniewa? obawiali si? wspołpracy jego władcy z Osmanami. Podboj południowej cz??ci Sudanu zako?czył si? dopiero w roku 1928, kiedy ostatecznie złamano opor Nuerow . W przeciwie?stwie do połnocnej, muzułma?skiej cz??ci kraju, na południu j?zykiem urz?dowym był angielski, a nie arabski, miejscowi urz?dnicy i wojska byli pochodzenia brytyjskiego b?d? rodzimego, za? miejscowe szkolnictwo oparto na chrze?cija?skich misjach. Ponadto utrudniano napływ ludno?ci z połnocy na południe. Skutkiem takiej polityki było pogł?bienie ro?nic pomi?dzy połnoc? a południem.

W dziedzinie gospodarczej obok budowy linii kolejowych, odbudowy Chartumu i budowy portu w Port Sudan , najwi?ksz? inwestycj? Brytyjczykow było zało?enie wielkich plantacji bawełny w regionie Al-D?aziry . Stały si? one głown? sił? nap?dow? ekonomii Sudanu, jednak jednocze?nie sprawiły, i? stał si? on typow? "gospodark? monokulturow?", uzale?nion? od waha? cen jednego surowca na rynkach ?wiatowych. Podczas wielkiego kryzysu zysk z plantacji bawełny spadł 4-krotnie, by potem znowu gwałtownie wzrosn?? w latach 1946-1953. ?wiadectwem pojawienia si? w Sudanie ruchu nacjonalistycznego były protesty przeciwko usuni?ciu Egipcjan w roku 1924 podj?te przez ruch Ligi Białej Chor?gwi .

S?siaduj?c z Włosk? Afryk? Wschodni? Sudan brał bezpo?redni udział w II wojnie ?wiatowej i w kwietniu 1942 roku Generalny Kongres Absolwentow zało?ony przez Isma’ila al-Azhariego za??dał od rz?du brytyjskiego szeregu ust?pstw, w tym prawa do samostanowienia Sudanu po wojnie. ??dania te zostały odrzucone, jednak w roku 1943 Brytyjczycy utworzyli w Sudanie zal??ek parlamentu. Powstały wowczas dwie partie, Al-Aszikka Al-Azhariego, ktora opowiadała si? za uni? z Egiptem, i Umma , przeciwna jej utrzymaniu.

Wojskowy przewrot w Egipcie w 1952 roku doprowadził do przełamania impasu w rokowaniach egipsko-brytyjskich i w roku 1953 zawarto traktat, zgodnie z ktorym miało doj?? do ewakuacji wojsk egipskich i brytyjskich z Sudanu, a po trzech latach suda?skie zgromadzenie konstytucyjne miało zadecydowa? o przyszło?ci kraju. Wybory do suda?skiego parlamentu wygrały ugrupowania proegipskie zjednoczone w ramach Partii Narodowo Unionistycznej i Al-Azhari został premierem, jednocze?nie jednak gwałtowne demonstracje przeciwnikow unii z Egiptem były ?wiadectwem ich siły. Zast?puj?c 800 brytyjskich urz?dnikow kolonialnych jedynie 4 z ich stanowisk oddano przedstawicielom południa, ktore nie było reprezentowane podczas rozmow w roku 1953. W rezultacie w 1955 roku w Ekwatorii wybuchł bunt, b?d?cy pocz?tkiem wojny domowej , ktory jednak przygasł po daniu południowcom obietnicy autonomii. 1 stycznia 1956 roku Sudan proklamował niepodległo?? ^[1].

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Sudan Francuski

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Shillington, ss. 1494 - 1497; M.W. Daly: S?d?n 1. History and political development. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX . Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 746 - 748. ISBN 90-04-10422-4 . ; Danuta Madeyska : Historia wspołczesna ?wiata arabskiego . Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 127 - 129. ISBN 83-235-0544-0 .

[1] Shillington, ss. 1494 - 1497; M.W. Daly: S?d?n 1. History and political development. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX . Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 746 - 748. ISBN 90-04-10422-4 . ; Danuta Madeyska : Historia wspołczesna ?wiata arabskiego . Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 127 - 129. ISBN 83-235-0544-0 .

[1]