Stefan Pie?kowski (fizyk)

Stefan Pie?kowski
Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1883 ; Młynow
Data ?mierci	20 listopada 1953
Zawod, zaj?cie	fizyk ( fizyka do?wiadczalna )
Narodowo??	polska
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytety w Liege i Heidelbergu
Stanowisko	profesor , rektor
Pracodawca	Uniwersytet Warszawski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Pie?kowski (ur. 28 lipca 1883 w Młynowie , zm. 20 listopada 1953 w Warszawie ) ? polski fizyk do?wiadczalny ^[1], uwa?any za tworc? warszawskiej szkoły fizyki do?wiadczalnej ^[a]^[2].

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Syn Andrzeja i Antoniny ze Słomi?skich. Uko?czył szkoł? ?redni? w Warszawie. Na studia wyjechał do Liege . Rozpocz?ł nauk? na wydziale in?ynierii, ale wkrotce zmienił swoje zainteresowania i przeniosł si? na wydział nauk matematyczno-fizycznych. Zdał z najwy?szym odznaczeniem egzamin doktorski 23 lipca 1910, a w roku 1911, rownie? z najwy?szym odznaczeniem, uzyskał tytuł doktora nauk fizycznych i matematycznych. Po uzyskaniu stopnia doktora, w 1911 pracował w Heidelbergu pod kierunkiem von Lenarda oraz w Liege. Po I wojnie ?wiatowej powrocił do Polski. Tytuł profesora uzyskał w roku 1919 na Uniwersytecie Warszawskim , ktorego był rektorem w latach 1925?1926, 1933?1936 oraz 1945?1947. W 1937 został członkiem honorowym rumu?skiej akademii nauk w Bukareszcie ^[3].

W czasie II wojny ?wiatowej uczestniczył w tajnym nauczaniu, a od 1941 stał na czele konspiracyjnego Wydziału Nauki i Szkolnictwa Wy?szego.

Po wojnie, w 1946 razem z prof. Andrzejem Sołtanem obserwował eksperymentalne wybuchy bomb atomowych na atolu Bikini . W 1952 został członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i członkiem jej prezydium ^[4], a wcze?niej był członkiem Polskiej Akademii Umiej?tno?ci . W 1953 został dyrektorem nowo stworzonego Instytutu Fizyki PAN. Był jednym z zało?ycieli Polskiego Towarzystwa Fizycznego , a tak?e zało?ycielem (1950) i pierwszym redaktorem naczelnym ? Post?pow Fizyki ”. Jest autorem podr?cznika Fizyka do?wiadczalna .

Został pochowany na cmentarzu Pow?zkowskim w Warszawie (aleja zasłu?onych-1-42,43) ^[5].

Był m??em Marii z Kokoczy?skich (1886?1974).

Zakres prac badawczych [ edytuj | edytuj kod ]

Zastosowanie promieniowania rentgenowskiego do analizy strukturalnej
Zjawisko fotoluminescencji
Efekt Ramana
Promieniotworczo??

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949) ^[6]
Krzy? Komandorski z Gwiazd? Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie: 11 listopada 1936 ^[7], po?miertnie, 21 listopada 1953 ^[8])
Krzy? Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie: 7 listopada 1925 ^[9], 1 marca 1951 ^[10])
Krzy? Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 sierpnia 1946) ^[11]

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

Jego imieniem było nazwane gimnazjum w Pi?tku ? w miejscowo?ci, w pobli?u ktorej uczony si? urodził.

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Na XXXV. Zje?dzie Fizykow Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW) przedstawił referat nt. ?Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro” ? krotk? charakterystyk? fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wska?niki bibliometryczne, liczby dotycz?ce stopni i tytułow naukowych oraz liczby studentow fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polakow do ?wiatowej fizyki XX w., wyodr?bniaj?c przede wszystkim ? poza Mari? Skłodowsk?-Curie (ktora w ?wiatowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) ? czterech fizykow, ktorzy dokonali odkry? na miar? Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo , Mariana Danysza , Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego . W?rod osiemnastu mniej zasłu?onych, ktorzy jednak wnie?li bardzo powa?ny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie nale?eli do liderow ?wiatowej fizyki (ktorych nazwiska s? wymieniane w syntetycznych obcoj?zycznych historycznych opracowaniach) znalazł si? Stefan Pie?kowski. W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wroblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski , Tadeusz Godlewski , Leopold Infeld , Aleksander Jabło?ski , Mieczysław Je?ewski , Marian Mi?sowicz , Władysław Natanson , Henryk Niewodnicza?ski , Arkadiusz Piekara , Wojciech Rubinowicz , Andrzej Sołtan , Leonard Sosnowski , Zdzisław Szyma?ski , Ludwik Wertenstein , August Witkowski , Mieczysław Wolfke , Konstanty Zakrzewski .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Pie?kowski Stefan , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2021-09-30] .
↑ Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro . labfiz.uwb.edu.pl. [dost?p 2012-08-31]. ( pol. ) .
↑ Pie?kowski członkiem honorowym rumu?skiej akademii nauk . ? Gazeta Lwowska ”, s. 2, nr 254 z 7 listopada 1937.
↑ Członkowie PAN: Skorowidz .
↑ Cmentarz Stare Pow?zki: STEFAN PIE?KOWSKI , [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dost?p 2020-01-31] .
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 ?za zasługi poło?one dla Narodu i Pa?stwa w dziedzinie (…) o?wiaty, nauki, kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 ?za wybitne zasługi na polu pracy naukowej i administracji szkolnictwa wy?szego”.
↑ M.P. z 1953 r. nr 117, poz. 1516 ?za wybitne zasługi w rozwoju nauki polskiej”.
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1082 ?za wybitn? tworczo?? naukow?”.
↑ M.P. z 1951 r. nr 23, poz. 286 ?w zwi?zku z jubileuszem 30-lecia wybitnej pracy naukowej”.
↑ M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 366 ?za zasługi na polu działalno?ci o?wiatowej i kulturalnej”.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Czy wiesz kto to jest? . Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głownej Ksi?garni Wojskowej, 1938, s. 569. [dost?p 2021-01-13].
Jan Bartelski: Stefan Pie?kowski (28 VII 1883 ? 20 XI 1953) . Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. [dost?p 2016-07-06].

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Prace Stefana Pie?kowskiego dost?pne w Sieci (Katalog HINT)
Ludwik Natanson: Biografia prof. Pie?kowskiego

[2] Na XXXV. Zje?dzie Fizykow Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW) przedstawił referat nt. ?Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro” ? krotk? charakterystyk? fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wska?niki bibliometryczne, liczby dotycz?ce stopni i tytułow naukowych oraz liczby studentow fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polakow do ?wiatowej fizyki XX w., wyodr?bniaj?c przede wszystkim ? poza Mari? Skłodowsk?-Curie (ktora w ?wiatowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) ? czterech fizykow, ktorzy dokonali odkry? na miar? Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo , Mariana Danysza , Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego . W?rod osiemnastu mniej zasłu?onych, ktorzy jednak wnie?li bardzo powa?ny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie nale?eli do liderow ?wiatowej fizyki (ktorych nazwiska s? wymieniane w syntetycznych obcoj?zycznych historycznych opracowaniach) znalazł si? Stefan Pie?kowski. W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wroblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski , Tadeusz Godlewski , Leopold Infeld , Aleksander Jabło?ski , Mieczysław Je?ewski , Marian Mi?sowicz , Władysław Natanson , Henryk Niewodnicza?ski , Arkadiusz Piekara , Wojciech Rubinowicz , Andrzej Sołtan , Leonard Sosnowski , Zdzisław Szyma?ski , Ludwik Wertenstein , August Witkowski , Mieczysław Wolfke , Konstanty Zakrzewski .

[epwn-1] Pie?kowski Stefan , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2021-09-30] .

[AKWróblewski-3] Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro . labfiz.uwb.edu.pl. [dost?p 2012-08-31]. ( pol. ) .

[4] Pie?kowski członkiem honorowym rumu?skiej akademii nauk . ? Gazeta Lwowska ”, s. 2, nr 254 z 7 listopada 1937.

[5] Członkowie PAN: Skorowidz .

[6] Cmentarz Stare Pow?zki: STEFAN PIE?KOWSKI , [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dost?p 2020-01-31] .

[7] M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 ?za zasługi poło?one dla Narodu i Pa?stwa w dziedzinie (…) o?wiaty, nauki, kultury i sztuki”.

[8] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 ?za wybitne zasługi na polu pracy naukowej i administracji szkolnictwa wy?szego”.

[9] M.P. z 1953 r. nr 117, poz. 1516 ?za wybitne zasługi w rozwoju nauki polskiej”.

[10] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1082 ?za wybitn? tworczo?? naukow?”.

[11] M.P. z 1951 r. nr 23, poz. 286 ?w zwi?zku z jubileuszem 30-lecia wybitnej pracy naukowej”.

[12] M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 366 ?za zasługi na polu działalno?ci o?wiatowej i kulturalnej”.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Rektorzy Krolewskiego Uniwersytetu Warszawskiego	Wojciech Szweykowski (1818?1831) Jozef Karol Skrodzki (1831)
Rektorzy Szkoły Głownej Warszawskiej	Jozef Mianowski (1862?1869)
Rektorzy Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego	Piotr Ławrowski (1869?1873) Nikołaj Błagowieszcza?ski (1874?1884) Nikołaj Ławrowski (1884?1890) Michaił Szałfiejew (1895) Pawieł Kowalewski (1896) Grigorij Zenger (1896) Michaił Szałfiejew (1898) Grigorij Uljanow (1899?1903) Piotr Ziłow (1904) Jefim Karski (1905?1911) Wasilij Kudrewiecki (1911?1912) Iwan Triepicyn (1913) Siergiej Wiechow (1914?1915) Jozef Brudzi?ski (1915?1917) Antoni Kostanecki (1917?1918)
Rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego	Antoni Kostanecki (1918?1919) Stanisław Jozef Thugutt (1919?1920) Jan Karol Kochanowski (1920?1921) Jan Mazurkiewicz (1921?1922) Jan Łukasiewicz (1922?1923) Ignacy Koschembahr-Łyskowski (1923?1924) Franciszek Krzyształowicz (1924?1925) Stefan Pie?kowski (1925?1926) Bolesław Hryniewiecki (1926?1927) Antoni Szlagowski (1927?1928) Gustaw Przychocki (1928?1929) Tadeusz Brzeski (1929?1930) Mieczysław Michałowicz (1930?1931) Jan Łukasiewicz (1931?1932) Jozef Ujejski (1932?1933) Stefan Pie?kowski (1933?1935)
Rektorzy Uniwersytetu Jozefa Piłsudskiego w Warszawie	Stefan Pie?kowski (1935?1936) Włodzimierz Antoniewicz (1936?1939) Jerzy Modrakowski (1939)
Rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego	Stefan Pie?kowski (1945?1947) Franciszek Czubalski (1947?1949) Jan Wasilkowski (1949?1952) Stanisław Turski (1952?1969) Zygmunt Rybicki (1969?1980) Henryk Samsonowicz (1980?1982) Kazimierz Albin Dobrowolski (1982?1985) Rector electus Klemens Szaniawski (1984) Grzegorz Białkowski (1985?1989) Andrzej Kajetan Wroblewski (1989?1993) Włodzimierz Siwi?ski (1993?1999) Piotr W?gle?ski (1999?2005) Katarzyna Chałasi?ska-Macukow (2005?2012) Marcin Pałys (2012?2020) Alojzy Nowak (od 2020)