Ten artykuł od 2008-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Nale?y poda? wiarygodne ?rodła w formie przypisow bibliograficznych . Cz??? lub nawet wszystkie informacje w artykule mog? by? nieprawdziwe. Jako pozbawione ?rodeł mog? zosta? zakwestionowane i usuni?te. Sprawd? w ?rodłach: Encyklopedia PWN  • Google Books  •  Google Scholar  •  Federacja Bibliotek Cyfrowych  • BazHum  • BazTech  • RCIN  • Internet Archive ( texts / inlibrary ) Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Restoracjonizm ? w sensie ogolnym, przekonanie o konieczno?ci powrotu do pierwotnego, czystego, biblijnego chrze?cija?stwa z I wieku naszej ery, z czasow Jezusa i apostołow. W bardziej szczegołowym sensie, termin ten obejmuje te wyznania chrze?cija?skie, ktore postawiły sobie za cel przywrocenie apostolskiego modelu chrze?cija?stwa i oczyszczenie go z po?niejszych, katolickich , protestanckich i innych naleciało?ci, ze szczegolnym naciskiem na usuni?cie ?poga?skich wpływow” i ?ludzkich nauk”. Dotyczy to głownie wyzna? chrze?cija?skich, maj?cych swoj pocz?tek w ?drugim wielkim przebudzeniu ” na pocz?tku XIX wieku.

Nale?y zwroci? uwag?, ?e ka?de wyznanie wpisuj?ce si? w ten nurt ma inn? wizj? tzw. apostolskiego modelu chrze?cija?stwa. St?d w obr?bie tego nurtu istnieje silne zro?nicowanie doktrynalne , za? ro?ne ruchy restoracjonistyczne bardzo cz?sto s? niezale?ne od siebie nawzajem.

Historia ruchow restoracjonistycznych [ edytuj | edytuj kod ]

Ruchy ?redniowieczne [ edytuj | edytuj kod ]

Do wczesnych przykładow ruchow , ktore pragn?ły powrotu do apostolskiego chrze?cija?stwa (przeciwstawiaj?c si? tym samym Ko?ciołowi rzymskokatolickiemu ) nale?? m.in.: waldensi , bracia apostolscy , lollardzi , husyci . Dodatkowo w łonie samego Ko?cioła katolickiego pojawiały si? grupy sprzeciwiaj?ce si? nadu?yciom kleru i pragn?ce odnowy ?ycia religijnego .

Reformacja [ edytuj | edytuj kod ]

Jakkolwiek XVI-wieczna reformacja nie jest ruchem ?ci?le restoracjonistycznym, to jednak posiada wiele jego cech. Reformacja była zogniskowana w trzech miejscach Europy , z ktorych wyłoniły si? nowe wyznania: w Niemczech ( luteranizm ), Szwajcarii ( kalwinizm ) i Anglii ( anglikanizm ). Z kolei do bardziej radykalnych ruchow, maj?cych swoje ?rodło w XVI-wiecznej reformacji, nale?y zaliczy? m.in. braci polskich , unitarian , purytan , anabaptystow , baptystow , a tak?e metodystow i kwakrow . Dodatkowo XVIII-wieczne ?pierwsze wielkie przebudzenie ” dało solidne podstawy pod przyszłe o?ywienie restoracjonistyczne.

Wiek XIX (restoracjonizm wła?ciwy) [ edytuj | edytuj kod ]

Wła?ciwy ruch restoracjonistyczny wyrosł na pocz?tku XIX wieku w Stanach Zjednoczonych (tak?e w innych miejscach ?wiata), na fali ?drugiego wielkiego przebudzenia ”. Ruchy o tym charakterze powstawały z millenarystycznych nurtow protestantyzmu (głownie kalwinizmu i metodyzmu ). O ile cz??? ruchow restoracjonistycznych powstałych w tym okresie zachowała swoj? przynale?no?? do protestantyzmu, o tyle inne ruchy zupełnie odci?ły si? od jego tradycji . Wielu restoracjonistow przyj?ło doktryny unitaria?skie , a tak?e inne, niezgodne z głownym nurtem chrze?cija?stwa (nieraz do?? osobliwe).

Do XIX-wiecznych ruchow restoracjonistycznych zaliczy? nale?y m.in.:

• ruchy Stone’a i Campbella (wspolnie jako tzw. Restoration Movement ), od ktorych wywodz? si? wspołczesne Ko?cioły Chrystusowe
• bracia plymuccy
• ?wi?ci w dniach ostatnich ( mormoni ) ? Ko?cioł Jezusa Chrystusa ?wi?tych w Dniach Ostatnich , Społeczno?? Chrystusa i ro?ne inne odłamy
• adwenty?ci ( ruch Millera ), w tym adwenty?ci dnia siodmego
• chrystadelfianie
• ruch u?wi?ceniowy ? przedstawicielem jest Ko?cioł Nazarejczyka
• ruch badacki , ktorego głowna cz??? w 1931 roku przyj?ła nazw? ?wiadkowie Jehowy , oraz inne wyznania badackie powstałe po ?mierci Charlesa T. Russella

Elementy restoracjonistyczne w swoim nauczaniu posiadaj? rownie? ?ydzi mesjanistyczni .

Wiek XX [ edytuj | edytuj kod ]

Do ruchow o charakterze restoracjonistycznym powstałych w XX wieku nale?y zaliczy? m.in.:

• mi?dzywyznaniowy ruch charyzmatyczny i neocharyzmatyczny
• ruch ko?ciołow lokalnych , w du?ym stopniu o charakterze ewangelicznym i charyzmatycznym
• ruch mesja?ski

Ruchy te mieszcz? si? w ?cisłej definicji protestantyzmu. Jednak ruch mesja?ski odrzuca wiar? w Trojc? ?wi?t? .

Pogl?dy [ edytuj | edytuj kod ]

Przegl?d wyzna? [ edytuj | edytuj kod ]

Pod wzgl?dem doktrynalnym , ruch restoracjonistyczny jest bardzo zro?nicowany. Bardzo cz?sto pojawiaj? si? w?rod nich doktryny, nieobecne u innych chrze?cijan i z tego powodu kontrowersyjne. Ponadto zro?nicowany jest stosunek ro?nych restoracjonistow do doktryn, ktore naucza protestantyzm (szczegolnie ewangeliczny ). Pod tym k?tem, wyznania restoracjonistyczne mo?na podzieli? na kilka grup:

• Wyznania wpisuj?ce si? w głowny nurt protestantyzmu . Doktrynalnie wyznaj? one tradycyjne doktryny, jak Trojca ?wi?ta , wcielenie i dwie natury Jezusa Chrystusa (Boska i ludzka) w jednej Osobie, pi?? zasad protestantyzmu czy zast?pczy charakter ofiary Chrystusa. W ich wierzeniach pojawiaj? si? rownie? pewne szczegolne, charakterystyczne doktryny, ktore jednak mieszcz? si? w zakresie protestantyzmu. Do wyzna? tych nale?? m.in. Ko?cioły Chrystusowe , adwenty?ci dnia siodmego i bracia plymuccy .
• Wyznania odrzucaj?ce wszelk? tradycj? apostolsk? katolick? oraz protestanck? , uwa?aj?c t? drug? za kontynuacj? ?odst?pstwa” . Zasadniczo ich wiara budowana jest na podstawie interpretacji Biblii (cho? cz?sto nie tylko), przy czym wyznania te jedynie sobie przypisuj? oczyszczenie chrze?cija?stwa ze zb?dnych elementow, przyj?wszy jednak wiele innych, kontrowersyjnych dla reszty chrze?cijan wierze? . Z powodu odrzucenia całej tradycji katolickiej i protestanckiej (m.in. wiary w Trojc? ) cz?sto kwestionowana jest przynale?no?? tych wyzna? do chrze?cija?stwa . Do wyzna? tych nale?? przede wszystkim mormoni oraz ?wiadkowie Jehowy .

Charakterystyczne doktryny [ edytuj | edytuj kod ]

Do cech wyro?niaj?cych wiele wyzna? restoracjonistycznych zaliczy? mo?na:

• odmienne rozumienie natury Bostwa ( unitarianizm ) ? obecne m.in. u mormonow (cz?sto okre?lane jako tryteizm ), mesjan , ?wiadkow Jehowy ^{[1] [2]} i chrystadelfian , za? dawniej tak?e u adwentystow dnia siodmego
• ro?ne eschatologie , obejmuj?ce takie tematy jak: stan umarłych , charakter wstawiennictwa Jezusa Chrystusa , wydarzenia przy ko?cu ?wiata czy s?d ostateczny (np. wa?na dla adwentystow doktryna o ?wi?tyni niebia?skiej i s?dzie przedadwentowym ); cz?sto dochodziło rownie? do wyznaczania dat ro?nych wydarze? eschatologicznych (szczegolnie u Badaczy Pisma ?wi?tego )
• przyjmowanie pozabiblijnych ?rodeł wiary :
  • mormoni ? miejsce obok Biblii zajmuje Ksi?ga Mormona , spisana przez Josepha Smitha
  • ?wiadkowie Jehowy do obja?niania Biblii u?ywaj? publikacji wydawanych przez Towarzystwo Stra?nica ^{[3] [4]}
  • adwentyzm ? w?rod niektorych ?rodowisk adwentystycznych do?? kontrowersyjn? pozycj? zajmuje nauczanie prorokini Ellen White i jej pisma
  • wi?kszo?? wyzna? wywodz?cych si? z ruchu badackiego przyjmuje piramidologi? i na jej podstawie wyznacza eschatologiczne daty (nie dotyczy to ?wiadkow Jehowy ^[5] )
• szczegolny charakter społeczno?ci wyznaniowych, objawiaj?cy si? ograniczonym udziałem wyznawcow w ?yciu społecznym i politycznym jak np. odmowa odbycia słu?by wojskowej ( obd?ektor ), przynale?no?ci do partii politycznych, brania udziału w wyborach parlamentarnych, prezydenckich, samorz?dowych itp., a dotyczy to w szczegolno?ci ?wiadkow Jehowy ^{[6] [7] [8] [9]} i braci plymuckich
• pewne kontrowersyjne zachowania obrz?dowe oraz dotycz?ce ziemskiego ?ycia wyznawcow ? np. mormoni praktykuj? mał?e?stwo na wieczno?? i chrzest za zmarłych (dawniej uznawali te? poligami? ), natomiast ?wiadkowie Jehowy uwa?aj? spo?ywanie krwi i transfuzj? krwi za grzech ^{[10] [11]}

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

• p
• d
• e

Drzewo genetycznej klasyfikacji wyzna? chrze?cija?skich

Restoracjonizm Protestantyzm Anglikanizm Starokatolicyzm (Obrz?dek łaci?ski) Katolicyzm (Obrz?dki wschodnie) Prawosławie Ko?cioły orientalne (monofizytyzm) Ko?cioły asyryjskie (nestorianizm) Wczesne chrze?cija?stwo Reformacja (XVI wiek) Wielka schizma (XI wiek) unie Sobor efeski 431 Sobor chalcedo?ski 451