Recep Tayyip Erdo?an

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Recep Tayyip Erdo?an
Ilustracja
Recep Tayyip Erdo?an (2022)
Data i miejsce urodzenia

26 lutego 1954
Stambuł

Prezydent Turcji
Okres

od 28 sierpnia 2014

Przynale?no?? polityczna

Partia Sprawiedliwo?ci i Rozwoju

Poprzednik

Abdullah Gul

Premier Turcji
Okres

od 14 marca 2003
do 28 sierpnia 2014

Przynale?no?? polityczna

Partia Sprawiedliwo?ci i Rozwoju

Poprzednik

Abdullah Gul

Nast?pca

Ahmet Davuto?lu

Burmistrz Stambułu
Okres

od 27 marca 1994
do 6 listopada 1998

Przynale?no?? polityczna

Partia Dobrobytu

Poprzednik

Nurettin Sozen

Nast?pca

Ali Mufit Gurtuna

podpis
Odznaczenia
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Lwa (Senegal) Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Mali) Order Republiki (Mołdawia) Wielki Łańcuch Orderu Oswobodziciela (Wenezuela) Medal „W upamiętnieniu 1000-lecia Kazania” Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy Order „Złoty Orzeł” Order Heydəra Əliyeva Order „Danaker”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomo?ci w Wikinews
Recep Tayyip Erdo?an, Władimir Putin i Silvio Berlusconi (2005)
Recep Tayyip Erdo?an i premier Grecji Jorgos Papandreu (2011)

Recep Tayyip Erdo?an (wym. tur. [ ? ? ? d? ? p ? t ? ː j i p ? ? ? d ? ː ? n ]; ur. 26 lutego 1954 w Stambule ) ? turecki ekonomista i polityk, przewodnicz?cy Partii Sprawiedliwo?ci i Rozwoju w latach 2001?2014 i ponownie od 2017, burmistrz Stambułu w latach 1994?1998, premier Turcji w latach 2003?2014, prezydent Turcji od 28 sierpnia 2014.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

W 1973 uko?czył szkoł? religijn? ?mam Hatip Lisesi w Stambule, a w 1981 studia na Wydziale Ekonomii i Handlu Uniwersytetu Marmara.

Pochodzi z ubogiej rodziny pracownika stra?y przybrze?nej z Rize . Wychowywał si? w stambulskiej dzielnicy Kasımpa?a. W młodo?ci zarabiał na ?ycie, sprzedaj?c na ulicy lemoniad? i sezamki. Przez wiele lat amatorsko uprawiał piłk? no?n? [1] .

W czasie studiow zaanga?ował si? w działalno?? polityczn?. Był członkiem Tureckiego Narodowego Zwi?zku Studentow. Zwi?zał si? z ruchem islamistycznym skupionym wokoł Necmettina Erbakana . Wst?pił do islamistycznej Partii Ocalenia Narodowego (MSP). W 1976 został wybrany na przewodnicz?cego organizacji młodzie?owej MSP w Beyo?lu, a nast?pnie został szefem organizacji młodzie?owej MSP w Stambule.

Po przewrocie wojskowym 12 wrze?nia 1980, po ktorym zdelegalizowano wszystkie partie polityczne, Erdo?an pracował w sektorze prywatnym jako doradca i mened?er. W 1983 wrocił do działalno?ci politycznej jako członek Partii Dobrobytu. Rok po?niej został przewodnicz?cym okr?gowej organizacji partyjnej w Beyo?lu, a w 1985 przewodnicz?cym organizacji regionalnej w Stambule oraz członkiem centralnych władz partii.

27 marca 1994 wygrał wybory na stanowisko burmistrza Stambułu. W okresie sprawowania tej funkcji (1994?1998), Erdo?anowi udało si? rozwi?za? szereg problemow w sferze gospodarki, infrastruktury, komunikacji oraz ekologii, m.in. poprzez budow? sieci wodoci?gowej i kanalizacyjnej, oczyszczalni ?ciekow, drog i mostow, mieszka? komunalnych oraz pomoc dla najubo?szych [1] . Zdołał rownie? spłaci? znaczn? cz??? miejskich długow. Erdo?an uchodzi te? za pierwszego z burmistrzow Stambułu, ktory zatroszczył si? o ochron? ?rodowiska [2] . Za osi?gni?cia w zarz?dzaniu metropoli? był chwalony tak?e przez przeciwnikow politycznych. Mimo zarzutow, ?e na miejskich kontraktach skorzystały firmy nale??ce do jego partyjnych kolegow, Erdo?an zachował opini? jednego z najmniej skorumpowanych politykow tureckich. Jednocze?nie Erdo?an zrezygnował z realizacji pomysłow niezgodnych ze ?wieckim charakterem pa?stwa tureckiego (m.in. ponownego przekształcenia Hagia Sophia w meczet) [1] .

12 grudnia 1997 na wiecu w prowincji Siirt wygłosił przemowienie, w ktorym zacytował fragment poematu Ziyi Gokalpa :

Meczety s? naszymi koszarami. Minarety s? naszymi bagnetami. Kopuły s? naszymi hełmami. Wierni s? naszymi ?ołnierzami. (…) Nikt nie zdoła uciszy? wołania na modlitw?. Poło?ymy kres rasizmowi w Turcji. Nigdy nas nie zdławi?. Nawet gdy otworz? si? niebiosa i ziemia, nawet gdy zalej? nas wody i wulkany, nigdy nie zawrocimy z naszej drogi. Moim oparciem jest islam. Gdybym nie mogł o nim mowi?, po co? miałbym ?y?? [1]

Przemowienie zostało uznane za pod?eganie do nienawi?ci na tle religijnym. W 1998 Erdo?an został usuni?ty z funkcji burmistrza Stambułu i skazany na dziesi?? miesi?cy pozbawienia wolno?ci. Po kolejnych apelacjach wyrok został utrzymany w mocy, jednak Erdo?an nie odbył całej kary. Latem 2001 wyszedł na wolno?? po czterech miesi?cach wi?zienia na mocy amnestii.

14 sierpnia 2001 wraz z grup? działaczy zdelegalizowanej islamistycznej Partii Cnoty (nast?pczyni Partii Dobrobytu) zało?ył ugrupowanie Partia Sprawiedliwo?ci i Rozwoju (AKP). Został wybrany jej przewodnicz?cym. Jako lider nowej formacji politycznej odwołuj?cej si? do tradycji ruchow islamistycznych Erdo?an złagodził retoryk? religijn? i opowiedział si? za integracj? Turcji z Uni? Europejsk? . W wyborach parlamentarnych w 2002 AKP zdobyła ponad 34% głosow i dwie trzecie mandatow w parlamencie, dzi?ki czemu mogła utworzy? wi?kszo?ciowy gabinet. W zwi?zku z s?dowym zakazem pełnienia funkcji publicznych Erdo?an nie mogł kandydowa? ani obj?? stanowiska szefa rz?du. Po zdj?ciu zakazu 9 marca 2003 wzi?ł udział w wyborach uzupełniaj?cych w okr?gu Siirt zdobywaj?c 85% głosow.

14 marca 2003 obj?ł stanowisko premiera Turcji. W 2007 uzyskał reelekcj? w kolejnych wyborach parlamentarnych, zdobywaj?c mandat w okr?gu stambulskim. AKP uzyskała za? ł?cznie ponad 46% głosow oraz 341 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym, co umo?liwiło jej utworzenie kolejnego rz?du wi?kszo?ciowego z Erdo?anem na stanowisku premiera. Erdo?an zachował stanowisko po kolejnych wyborach parlamentarnych w 2011, w ktorych AKP zdobyła 49,9% głosow oraz 326 mandatow.

Jako kandydat Partii Sprawiedliwo?ci i Rozwoju brał udział w pierwszych w historii kraju powszechnych wyborach prezydenckich. Głosowanie odbyło si? 10 sierpnia 2014, Erdo?an zwyci??ył ju? w pierwszej turze uzyskuj?c 51,79% głosow [3] . Wkrotce potem nowym przywodc? Partii Sprawiedliwo?ci i Rozwoju i nast?pc? Erdo?ana na stanowisku szefa rz?du został mianowany minister spraw zagranicznych Ahmet Davuto?lu [4] . 28 sierpnia 2014 został oficjalnie zaprzysi??ony na stanowisku prezydenta [5] .

Po wydaniu przez S?d Konstytucyjny Turcji wyroku z 26 lutego 2016 uznaj?cego aresztowanie dwoch dziennikarzy Cana Dundara i Erdema Gula za bezprawne, 11 marca 2016 Erdo?an stwierdził, i? organ ten poczynił krok przeciwko narodowi i ?e kolejne takie działania S?du mog? postawi? jego dalsze istnienie pod znakiem zapytania [6] .

16 kwietnia 2017 z jego inicjatywy odbyło si? ogolnopa?stwowe referendum w sprawie zmiany ustroju pa?stwa z parlamentarnego na prezydencki [7] .

Rok po?niej zwyci??ył ju? w pierwszej turze wyborow prezydenckich [8] . 9 lipca został zaprzysi??ony na kolejn? kadencj?, jednocze?nie obejmuj?c urz?d szefa rz?du [9] . W czerwcu 2022 oficjalnie ogłosił, ?e b?dzie ubiegał si? o reelekcj? w majowych wyborach prezydenckich [10] . W pierwszej turze wyborow z 14 maja 2023 otrzymał 27 088 360 głosow (49,50%), zajmuj?c 1. miejsce spo?rod 4 kandydatow [11] . Przeszedł do drugiej tury, w ktorej jego konkurentem został kandydat opozycji Kemal Kılıcdaro?lu (ktory uzyskał poparcie na poziomie 44,89%) [11] . W drugiej turze wyborow z 28 maja 2023 Recep Tayyip Erdo?an został wi?kszo?ci? głosow wybrany na trzeci? kadencj?, otrzymuj?c 27 725 131 głosow (52,16%) [12] . 3 czerwca 2023 został zaprzysi??ony na trzeci? kadencj? [13] .

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d Teresa Styli?ska, Nawrocony islamista , ?Rzeczpospolita”, 21 grudnia 2002.
  2. ↑ Dariusz Kołodziejczyk , Turcja , Warszawa 2000, s. 264.
  3. ↑ Wybory w Turcji: Erdogan zapowiada nowy etap w historii kraju , ?polskieradio.pl”, 11 sierpnia 2014.
  4. ↑ Davutoglu: Turcja potrzebuje nowej konstytucji , ?wiadomo?ci.onet.pl”, 27 sierpnia 2014.
  5. ↑ Recep Tayyip Erdogan zaprzysi??ony na prezydenta Turcji. Ahmet Davutoglu mianowany premierem . polskatimes.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]. , ?polskatimes.pl”, 28 sierpnia 2014.
  6. ↑ Turkey’s Erdogan warns top court after ruling on detained journalists . reuters.com, 11 marca 2016. [dost?p 2016-07-19].
  7. ↑ Zako?czyło si? referendum w Turcji. ?Na kartach s? tylko dwie odpowiedzi, nie ma pytania” . gazeta.pl, 2017-04-16. [dost?p 2018-06-27].
  8. ↑ June 24, 2018, Presidential Election Results [online], hurriyetdailynews.com [dost?p 2018-06-29] ( ang. ) .
  9. ↑ ?Przysi?gam na honor i sumienie”. Erdogan zaprzysi??ony na kolejn? kadencje . tvn24.pl. [dost?p 2018-07-10].
  10. ↑ Turkish leader Erdogan says he will run for reelection next year . latimes.com, 10 czerwca 2022. [dost?p 2023-05-16].
  11. ↑ a b CUMHURBA?KANI SEC?M? . secim.aa.com.tr. [dost?p 2023-05-16]. ( fr. ) .
  12. ↑ CUMHUTBASKANLIGI-SECIMI?2.tur . haberturk.com. [dost?p 2023-05-29].
  13. ↑ Jakub   Bawołek , Turcja. Erdogan zło?ył przed parlamentem przysi?g? rozpoczynaj?c trzeci? kadencj? prezydenck? [online], pap.pl, 3 czerwca 2023 [dost?p 2023-06-04] ( pol. ) .
  14. ↑ T.C. Cumhurba?kanli?i: Belcika Kralı Philippe’den Cumhurba?kanı Erdo?an’a Kral Leopold Ni?anı [online], web.archive.org, 18 czerwca 2016 [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-18] .
  15. ↑ Cumhurba?kanı Erdo?an’a ?eref madalyası verildi [online], Ensonhaber [dost?p 2019-06-29] ( tur. ) .
  16. ↑ Signature du protocole d’accord entre le Senegal et la Turquie ? Dakarhebdo [online], web.archive.org, 3 marca 2018 [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-03] .
  17. ↑ Presidency Of The Republic Of Turkey: “Primary targets of organizations such as DAESH, Al-Qaeda and Boko Haram have always been Muslims” [online], tccb.gov.tr [dost?p 2019-06-29] ( tur. ) .
  18. ↑ Presidency Of The Republic Of Turkey : President Erdo?an Decorated with National Order of Madagascar [online], tccb.gov.tr [dost?p 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29] ( ang. ) .
  19. ↑ Игорь Додон присвоил Реджепу Тайипу Эрдогану орден Республики [online], noi.md [dost?p 2019-06-29] ( ros. ) .
  20. ↑ Russian Foreign Minister Sergei Lavrov awards Turkish Prime Minister... [online], Getty Images [dost?p 2019-06-29] ( ang. ) .
  21. ↑ Turkey determined to enhance ties with Venezuela: Erdo?an ? Turkey News [online], Hurriyet Daily News [dost?p 2019-06-29] ( ang. ) .
  22. ↑ Mikheil Saakashvili Awards Recep Tayyip Erdo?an with Order of Golden Fleece ? News Agency InterpressNews [online], web.archive.org, 22 grudnia 2017 [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-22] .
  23. ↑ Saakashvili Hails Georgia-Turkish Ties as Exemplary [online], old.civil.ge [dost?p 2019-06-29] .
  24. ↑ Pakistan, Turkey can together bring peace to region: Erdogan [online], web.archive.org, 4 marca 2012 [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-04] .
  25. ↑ Глава государства вручил Реджепу Тайипу Эрдогану орден ≪Алтын Кыран≫ [online], Zakon.kz [dost?p 2019-06-29] ( ros. ) .
  26. ↑ Фото Центральной Азии [online], fergana.info [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-12] .
  27. ↑ Распоряжение Президента Азербайджанской Республики о награждении орденом ≪Гейдар Алиев≫ Реджепа Тайиба Эрдогана [online], ru.president.az [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-04] ( ros. ) .
  28. ↑ Turkey, Bahrain to work for regional stability: Erdogan [online], aa.com.tr [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-13] .
  29. ↑ Турне президента Эрдогана по странам Персидского залива [online], trt.net.tr [dost?p 2019-06-29] .
  30. ↑ Erdo?an receives Emir of Kuwait as two countries seek boost in trade [online], DailySabah [dost?p 2019-06-29] .
  31. ↑ Kuveyt Emiri El Sabah’a Ataturk’suz Devlet Ni?anı verildi [online], sozcu.com.tr [dost?p 2019-06-29] ( tur. ) .
  32. ↑ Caid Essebsi decore Erdogan des insignes de l’Ordre de la Republique [online], aa.com.tr [dost?p 2019-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-30] .
  33. ↑ T.C. Cumhurba?kanli?i: “Turkiye Olarak Somalili Karde?lerimize Hizmet Urettik; Bu Dayanı?mamız Devam Edecek” [online], tccb.gov.tr [dost?p 2019-08-29] ( tur. ) .
  34. ↑ Ba?kan Erdo?an’a Paraguay Devlet Ni?anı verildi [online], takvim.com.tr [dost?p 2019-06-29] ( tur. ) .
  35. ↑ Володимир Зеленський нагородив Президента Туреччини орденом князя Ярослава Мудрого ? ступеня [online], Оф?ц?йне ?нтернет-представництво Президента Укра?ни [dost?p 2021-08-25] ( ukr. ) .

Bibliografia, linki [ edytuj | edytuj kod ]

Prezydenci Turcji
Godło prezydenta Turcji
Godło prezydenta Turcji

Flaga prezydenta Turcji

  1. ↑ Głowa pa?stwa jako Przewodnicz?cy Komitetu Jedno?ci Narodowej
  2. ↑ Głowa pa?stwa jako Przewodnicz?cy Rady Bezpiecze?stwa Narodowego
Premierzy Turcji
Szefowie Rz?du Wielkiego
Zgromadzenia Narodowego Turcji
(1920?1923)
Premierzy Republiki Turcji
(1923?2018)

Pieczęć premiera Turcji (wersja używana do 2015)

Przywodcy pa?stw i premierzy rz?dow pa?stw Europy
Przywodcy pa?stw
Przywodcy pa?stw
nieuznawanych
Premierzy rz?dow
Premierzy rz?dow
pa?stw nieuznawanych

Mapa Europy (polityczna)

  1. ↑ a b Prezydent pełni rownocze?nie funkcj? szefa rz?du.
  2. ↑ Republika Kosowa jest uznawana przez 97 ze 193 pa?stw członkowskich ONZ , 22 z 27 pa?stw członkowskich UE oraz 26 z 30 pa?stw członkowskich NATO (stan na 4 wrze?nia 2020).
  3. ↑ Kolegialny organ pełni?cy funkcj? głowy pa?stwa i szefa rz?du.
Szefowie pa?stw i rz?dow Azji
Szefowie pa?stw
Prezydent lub władca pełni rownocze?nie
funkcj? szefa rz?du
Prezydent lub władca, ktory nie pełni rownocze?nie
funkcji szefa rz?du
Szefowie pa?stw
nieuznawanych
Szefowie rz?dow
Szefowie rz?dow
pa?stw nieuznawanych

  1. ↑ a b Republika Chi?ska (Tajwan) jest uznawana przez 11 pa?stw członkowskich ONZ oraz Stolic? Apostolsk?.
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Recep_Tayyip_Erdo?an&oldid=73610053 ”