Polip
esicy
o ?rednicy około 1 cm widoczny w
kolonoskopii
.
Polip
(łac.)
polypus
z
gr.
πολ?που?/polypos
? polip (w znaczeniu głowonog, o?miornica), polip (w znaczeniu: naro?l, guz); z gr.
πολ?? /polys/
? przedrostek oznaczaj?cy m.in.: liczny, wielki + gr.
πο??/pous
? stopa, noga, łapa, macka, rami? ? guzowaty twor patologiczny wyrastaj?cy z
błon ?luzowych
wysłanych nabłonkiem gruczołowym, cz?sto mnogi (polipowato??).
Polip jest poj?ciem makroskopowym, odnosz?cym si? do rozrostow łagodnych błon ?luzowych. W typowej postaci ma on kształt maczugowaty, składa si? z cienkiej no?ki (szypuły), zawieraj?cej wi?zk? naczy? od?ywiaj?cych oraz kulistego, mi?kkiego zgrubienia. Nazwa była pierwotnie u?ywana wobec szczegolnej postaci przewlekłego
zapalenia wytworczego
błon ?luzowych, w ktorych dochodzi do rozrostu tkanki ł?cznej włoknistej blaszki wła?ciwej błon ?luzowych (łac.
inflammatio chronica proliferativa polyposa
). Obecnie poj?cie to jest u?ywane tak?e jako okre?lenie makroskopowe niektorych nowotworow łagodnych (
gruczolakow
polipowatych ?
łac.
adenoma polyposum
), jak rownie? zaburze? rozwojowych maj?cych kształt polipa.
Obraz histopatologiczny polipa rozrostowego błony ?luzowej ?oł?dka
We wspołczesnym nazewnictwie medycznym poj?cie ?polip” jest odnoszone wobec:
- polipa zapalnego (
polypus inflammatorius
)
- polipa
gruczolakowatego
(
polypus adenomatosus
albo
adenoma polyposum
)
- polipa rozrostowego (
polypus hyperplasticus
)
- polipa z zaburze? rozwojowych (
polypus hamartomaticus
)
W przypadku polipa zapalnego pierwotnie dochodzi do odczynowego rozrostu składnika ł?cznotkankowego pod?cieliska, a wtornie do rozrostu składnika
nabłonkowego
. Szczegoln? postaci? polipow zapalnych s? polipy regeneracyjne, w ktorych dochodzi do nadmiernego rozrostu błony ?luzowej, jako reakcji na jej zniszczenie. W polipach nowotworowych rozrost pierwotnie dotyczy nabłonka, a wtornie wci?gane jest pod?cielisko ł?cznotkankowe. Niektore gruczolaki polipowate (zwłaszcza
jelita grubego
) mog? przekształca? si? w
gruczolakoraki
.
Pod wzgl?dem postaci makroskopowej dzieli si? je na:
- polipy uszypułowane (
łac.
polypus pendulum
)
- polipy nieuszypułowane (łac.
polypus sedens
)
Polipy uszypułowane (posiadaj?ce rodzaj ?no?ki”) jest stosunkowo łatwo usun?? w trakcie
badania endoskopowego
przy pomocy p?tli, natomiast polipy o szerokiej podstawie zwykle s? przed usuni?ciem obstrzykiwane. Badanie
endoskopowe
, wyskrobiny s? najcz?stszymi zabiegami diagnostycznymi maj?cymi na celu pozyskanie tkanek polipa celem ustalenia jego postaci i etiologii przy pomocy badania mikroskopowego. Nale?y d??y? do tego aby podczas biopsji usun?? mo?liwie jak najwi?ksz? mas? polipa, a zwłaszcza jego szypuł?. W przypadku polipow nowotworowych, je?li w obr?bie jego szypuły znajdowany jest naciek
raka
, niezb?dne bywa szybkie poszerzenie zabiegu (wyci?cie danego narz?du w granicach zdrowych tkanek).
Rozrosty polipowate s? najcz??ciej spotykane w
gornych drogach oddechowych
(błona ?luzowa nosa i zatok ? najcz??ciej s? to polipy zapalne), trzonie
macicy
,
cewce moczowej
,
?oł?dku
,
jelicie grubym
(zwykle polipy zapalne i nowotworowe, rzadziej z zaburze? rozwojowych).
Polipowato?? jelita grubego
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Polipowato?? jelita grubego ? bardzo liczne polipy uwidocznione na zdj?ciu kontrastowym jelita grubego.
Wyst?powanie licznych polipow gruczolakowatych w jelicie grubym jest charakterystyczne dla zespołu
rodzinnej polipowato?ci gruczolakowatej
(znanej te? jako
gruczolakowato?? rodzinna jelita grubego
lub
polipowato?? rodzinna
). Rozpoznaje si? j? je?li liczba rozrostow o charakterze polipa przekracza 100 w całym jelicie. Jest to genetycznie uwarunkowany zespoł, predysponuj?cy do wyst?powania raka jelita grubego (100% nieleczonych chorych w ci?gu 20 lat). Innymi nowotworowymi polipowato?ciami jelita grubego s?:
zespoł Turcota
,
zespoł Gardnera
,
zespoł Oldfielda
,
zespoł Zanca
.
W jelicie grubym wyst?puj? tak?e mnogie polipy w polipowato?ciach zwi?zanych z zaburzeniami rozwojowymi. Do zespołow takich nale??:
zespoł Peutza-Jeghersa
,
zespoł Cronkhite’a-Canady
,
zespoł Cowden
,
zespoł Gorlina
.
Polipy mo?na rownie? podzieli? na dziedziczne i niedziedziczne:
Zespoły dziedzicznych polipowato?ci
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Zespoły niedziedzicznych polipowato?ci
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Nast?pstwa rozrostow polipowatych zale?? od ich lokalizacji i etiologii. Najcz??ciej wyst?puj?cymi powikłaniami polipow s?:
Wyraz
polypos
pojawił si? ju? u
Homera
(VIII w. p.n.e.) w ?
Odysei
”, w znaczeniu ?
o?miornica
”:
?Jak u polipa, gdy go wyrwa? z jamy, zostaj? na mackach przyssane kamyki, tak na skale została skora zdarta ze ?miałych dłoni Odysa”
(tłum. Jana Parandowskiego). Po?niej słowo to w staro?ytnej kulturze greckiej oznaczało ogolnie ?potwora morskiego”. Gajusz
Pliniusz Starszy
(23?79 r.) u?ywał nazwy zlatynizowanej w odniesieniu do głowonogow, natomiast inni staro?ytni autorzy, np.
Celsus
(53 p.n.e. ? 7 n.e.), tak?e w znaczeniu medycznym, dla okre?lenia polipow nosa.
Wyrwanie lub skr?cenie polipowatej zmiany patologicznej mo?e spowodowa? oderwanie strz?pkow otaczaj?cej błony ?luzowej. Nie jest to zatem zmiana ?wielono?na” ? tak jak w podanym wy?ej opisie Homera ? ale ?mocno przytwierdzona”, ktora kształtem przypomina pomniejszony wor głowowo-trzewny odpoczywaj?cej o?miornicy. Francuski poło?nik
Andre Levret
(1703?1780), w swojej ksi??ce z 1749 r. na temat polipow narz?du rodnego, graficznie przedstawił to podobie?stwo.