Plac Czerwony
(
ros.
Красная площадь) ? plac w
Moskwie
, poło?ony w centrum miasta opodal
Kremla
(oficjalnej siedziby
prezydenta Rosji
). Ma 330 m długo?ci i 70 m szeroko?ci.
Nazwa ?plac Czerwony” nie ma komunistycznych odniesie? ? pochodzi od starosłowia?skiego przymiotnika
красьнъ
(pi?kny), co zachowało si? w innych j?zykach słowia?skich do dzisiaj ? w tym w polskim, dla ktorego słowniki nadal podaj? słowo ?krasny” w znaczeniu ?pi?kny, urodziwy”
[1]
. W j?zyku rosyjskim natomiast słowo
красный
ma te? znaczenie ?czerwony”. Od XVI wieku w znaczeniu ?pi?kny” stosowano je wzgl?dem małego placu mi?dzy
soborem Wasyla Błogosławionego
,
Łobnym Miestem
a Baszt? Konstantyno-Jeleninsk?. Z czasem nazwa ta rozci?gn?ła si? na cały pobliski niezabudowany obszar i w XVII wieku wyparła wcze?niejsz? nazw? ?Po?ar”
[2]
[3]
.
Kilka innych miast w Rosji ? w tym
Kursk
,
Peresław Zaleski
,
Suzdal
,
Krasnojarsk
? posiada głowne place o identycznej nazwie.
Pierwotnie plac Czerwony otaczała drewniana zabudowa, lecz z powodu niebezpiecze?stwa po?aru usuni?to j? na mocy edyktu
Iwana III
z 1493. Nowo otwarte miejsce było nazywane ?Po?ar” lub ?Wypalone” i słu?yło za najwi?ksze z moskiewskich targowisk. Nast?pnie było wykorzystywane do uroczysto?ci publicznych; czasem miały na nim miejsce koronacje rosyjskich carow.
W czasach
ZSRR
plac Czerwony był najwa?niejszym reprezentacyjnym o?rodkiem ?ycia publicznego tego pa?stwa. Wybudowano tam
mauzoleum Lenina
, gdzie spoczywa zabalsamowane ciało wodza
rewolucji pa?dziernikowej
. Odbywały si? tu manifestacje pierwszomajowe i ?wi?teczne parady wojskowe, co było powodem przebudowy placu i rozebrania
soboru Kaza?skiej Ikony Matki Bo?ej
oraz
Kaplicy Iwerskiej
z
Bram? Zmartwychwstania
. Istnieje te? wersja, uznawana za
legend? miejsk?
, o planie rozebrania charakterystycznego soboru Wasyla Błogosławionego, demonstrowanym Stalinowi przez
Łazara Kaganowicza
, ktory na makiecie nowego placu usuwał miniatur? tej budowli. Stalin miał wtedy poleci?:
Zostaw j? na
[swoim]
miejscu
.
Dwie najbardziej znane parady wojskowe na placu Czerwonym odbyły si? ? pierwsza w 1941, kiedy prosto z defilady ?ołnierze
Armii Czerwonej
maszerowali na
front znajduj?cy si? tu? pod Moskw?
, oraz druga w 1945 jako
Parada Zwyci?stwa
przypiecz?towuj?ca tryumf nad
niemieck? III Rzesz?
i jej sojusznikami ? w jej trakcie rzucano zdobyczne hitlerowskie sztandary na bruk przed
mauzoleum Lenina
.
28 maja 1987, w dniu ?wi?ta rosyjskich sił obrony powietrznej, nieopodal placu Czerwonego wyl?dował niemiecki pilot
Mathias Rust
.
W 1990, jako pierwszy obiekt w Rosji, plac Czerwony został wpisany na list? ?wiatowego Dziedzictwa Kultury
UNESCO
.
Przy placu Czerwonym znajduj? si? liczne cenne zabytki:
sobor Wasyla Błogosławionego
i
Kreml
, nieco dalej odrestaurowany sobor Kaza?skiej Ikony Matki Bo?ej. Stron? połnocn? zajmuje
Pa?stwowe Muzeum Historyczne
, otoczone wie?ami Kremla. Jedyn? rze?b? na całym placu jest wykonany z br?zu
pomnik Ku?my Minina i Dmitrija Po?arskiego
, ktorzy pomogli Moskwie wyprze? z miasta Polakow w 1612, podczas
wielkiej smuty
. Niedaleko znajduje si?
Łobnoje Miesto
, dawne miejsce ogłosze? carskich dekretow i nielicznych egzekucji. Obecnie zwyczajowo maj? tam miejsce uroczysto?ci publiczne.
W 1893 wzdłu? obrze?a placu zbudowano
olbrzymi dom towarowy
.