Widok mariny Zea (Pasalimani), w Pireusie
Pireus
(
gr.
Πειραι??,
Pireas
;
starogrecki
/
katharewusa
Πειραιε??,
Peiraieus
,
Pire?fs
) ? miasto portowe w
Grecji
, w administracji zdecentralizowanej
Attyka
, w regionie
Attyka
, w jednostce regionalnej
Pireus
, w południowo-zachodniej cz??ci
aglomeracji ate?skiej
[
potrzebny przypis
]
. Siedziba i jedyna miejscowo?? gminy
Pireus
. W 2011 roku liczyło 163 688 mieszka?cow
[1]
.
Pireus le?y na gorzystym
połwyspie
, 8 km na płd.-zach. od
Aten
, najwy?sz? wznosz?c? si? tam gor? jest
Munichia
(86,5 m), na ktorej w okresie
macedo?skim
znajdował si? grod. Trzy okr?głe zatoki (Pireus, Zea i Munichia) stanowiły naturalne porty, ktore stanowiły podstaw? morskiej pot?gi staro?ytnych Aten.
Pireus był najwa?niejszym portem staro?ytnych
Aten
. Usytuowany w doskonale ufortyfikowanej naturalnej zatoce, dzielił si? na trzy mniejsze porty: Kantharos, Zea i Munichia.
W czasach wczesnego antyku Pireus był kamienist? wysp? (Munichia ? wspołcze?nie
Kastella
), poł?czon? z l?dem w?sk?, zalewan? przez morsk? wod? ?cie?k?, ktora w suchym okresie była wykorzystywana do pozyskiwania soli. Nazywała si? Halipedon i jej podło?e pozwalało, mimo trudno?ci, na jej przebycie.
Z biegiem czasu l?d si? utwardził, ustało zalewanie wod? i we wczesnych czasach klasycznych przej?cie stało si? bezpieczne.
Temistokles
przewiduj?c odwetowy atak
Persow
, jeszcze przed
bitw? pod Maratonem
? w latach (493?492) p.n.e. rozpocz?ł budow? fortyfikacji Pireusu. Wtedy Pireus zwi?kszył swoje znaczenie i jako port o gł?bokiej wodzie, zast?pił dotychczasowy w Faleronie, staj?c si? portem wojennym Aten (
493 p.n.e.
). Powstałe tam stocznie wybudowały flot? walcz?c? po?niej pod
Salamin?
.
Fortyfikacje zostały uko?czone w
460 p.n.e.
przez
Kimona
i
Peryklesa
. Po?niej Pireus był poł?czony z Atenami
Długimi Murami
, budowanymi w latach 461?457 p.n.e., daj?cymi bezpieczne poł?czenie mi?dzy oboma miastami, wzdłu? obecnej ulicy Pireos (
Οδ?? Πειραι??
) i przebiegaj?cej t?dy naziemnie linii metra.
Przyległe do portu miasto na planie prostopadłych ulic otaczaj?cych port, hale kolumnowe i doki, zostało zaplanowane przez
Hippodamosa z Miletu
.
Agora
w Pireusie została po?niej nazwana jego imieniem.
Podczas
wojen peloponeskich
Pireus był głownym portem Aten i podzielił ich los.
Spartanie
spalili Pireus i zburzyli mury. Dopiero po restaurowaniu
demokracji
Konon
odbudował mury w
392 p.n.e.
Kolejne zniszczenia miały miejsce po zdobyciu Pireusu przez
Sull?
, gdy został opanowany przez
Rzymian
. Dzieła doko?czyli
Goci
pod wodz?
Alaryka
w 395.
W okresie
bizantyjskim
port był wykorzystywany okresowo ze wzgl?du na du?? odległo?? od stolicy ?
Konstantynopola
. Po panowaniem tureckim Pireus był opuszczony ? była tam tylko komora celna i klasztor ?wi?tego Spirydona.
Cz??? murow fortyfikacji Temistoklesa, otaczaj?cych lini? brzegow?, przetrwała w stanie cz??ciowej ruiny, ale w bardzo dobrym stanie przyziemia, do dni dzisiejszych i s? cz??ci? promenady. Odkopano pozostało?ci
neos oikoi
, w ktorych były podczas zimy przechowywane
triremy
. Wykopaliska te s? ?rodłem informacji o antycznej ?egludze i budowie statkow.
Nocny prom opuszcza port w Pireusie udaj?c si? na
Dodekanez
Wraz z powstaniem niepodległej Grecji i proklamowaniem Aten stolic? rozpocz?ł si? gwałtowny rozwoj miasta, powstało wiele okazałych budynkow. Jednym z nich jest gmach teatru miejskiego, b?d?cy przykładem budownictwa
klasycystycznego
.
Pireus jest jednym z najwa?niejszych centrow przemysłowych wspołczesnej
Grecji
, najwi?kszym jej portem, trzecim co do wielko?ci portem
Morza ?rodziemnego
, a od roku 2019 tak?e pierwszym pod wzgl?dem przeładunkow kontenerowych
[2]
. Z
Atenami
ł?czy go linia
metra
i Pireus stanowi z nimi wspolny kompleks miejski. Liczba mieszka?cow
demos
(gminy) Pireus (Δ?μο? Πειραιo?) wynosi 163 688 (2011).
Baseny portowe ? Kantaros, poło?one w centrum miasta, stanowi najwi?kszy z attyckich portow promowych, przyjmuj?c najwi?ksze jednostki i ł?cz?c kontynent z
Kret?
,
Cykladami
,
Dodekanezem
i wieloma z południowych i połnocnych
wysp Egejskich
. We wschodniej cz??ci basenu portowego działa du?y dworzec morski, obsługi poł?cze? mi?dzynarodowych, głownie wycieczkowcow. Zachodnia cz??? portu, tj. zespoł basenow zajmuj?cy znaczn? cz??? przedmie?? Drapetsona i Kieratsini, jest wykorzystywana do obsługi ładunkow
cargo
. Z Drapetsony, lokalnymi promami, kursuj?cymi non-stop, Pireus poł?czony jest z kolejnym, w?złowym portem promowym na s?siedniej wyspie Salaminie. Ponadto istniej? mniejsze porty lokalne, nowy i aktualnie wci?? rozbudowywany, wielki port kontenerowy (aktualnie w gestii inwestora chi?skiego) i porty wojenne (Zea i Munichia) oraz du?e mariny sportowo-turystyczne. Najwi?ksza z nich zlokalizowana jest obok słynnej hali sportowej w kształcie ?spodka” SEF (Stadio Irinis kie Filias ? Stadion Pokoju i Przyja?ni), poło?onej w Nowym Faleronie.
Przynale?no?? administracyjna
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Pireus
to nazwa jednej z
jednostek municypalnych
, le??c? na płd.-zach. od Aten, wchodz?cych w skład
metropolii ate?skiej
[
potrzebny przypis
]
. Cztery pozostałe jednostek municypalne, ktore kiedy? były dzielnicami Pireusu, maj? teraz własne samorz?dy i w Grecji, formalnie stanowi? oddzielne miasta (podobnie jak ka?da z dzielnic Aten)
[
potrzebny przypis
]
. S? to:
Kieratsini-Drapetsona
,
Koridalos
,
Nikiea-Ajos Joanis Rendis
i
Perama
. Liczba ludno?ci tych siedmiu jednostek wynosi 448 997 (2011) i jest cz??ci? ludno?ci
Wielkich Aten
. Pireus był te? stolic?
Nomosu Pireusu
, rozło?onej w południowej
Attyce
, na
Wyspach Saro?skich
, połnocnym
Połwyspie Argolidzkim
oraz wyspie
Kithirze
. Administracyjnie
gmina Pireus
nale?y do
regionu Attyka
.
- Muzeum Archeologiczne
[3]
- Miejska Galeria Malarstwa
[4]
- Głowny port
- Pasalimani (Zea)
- Mikrolimano
- Trasa Piratow - ulubione miejsce wypraw gastronomicznych Ate?czykow. Wyznacza j? dobrze zachowany, niemal 7-kilometrowy, nadmorski fragment dolnej cz??ci antycznych murow obronnych. Na nim wybudowano jednokierunkow? ulic? i towarzysz?cy jej chodnik widokowy, z cz?stymi zej?ciami nad wod?. Szlak zaczyna si? przy Akademii Marynarki Wojennej, a przyjmuje si?, ?e ko?czy go naturalny port Zea
[6]
. Sama ulica, biegn?c coraz wy?ej, widowiskowo obiega jeszcze cały połwysep, a? do Faleronu.