Persowie
?
staro?ytny
lud
pochodzenia
ira?skiego
, wspołcze?nie za?
narod
zamieszkuj?cy głownie obszar
Iranu
(dawniej znanego jako
Persja
).
Persowie wywodz? si? od
indoeuropejskich
Ariow
, ktorzy przybyli na tereny obecnego Iranu w II tysi?cleciu p.n.e. W roku 550 p.n.e. Persowie za spraw? dynastii
Achemenidow
zaj?li
Medi?
i utworzyli na jej terenach rozległe
Imperium Perskie
. W V wieku p.n.e. probowali podbi?
Grecj?
(
wojny perskie
). W latach 334?327 p.n.e. pa?stwo Achemenidow podbił
Aleksander Wielki
. Zapocz?tkowało to okres dominacji nad Persami, pocz?tkowo grecko-macedo?skiej, a po?niej
partyjskiej
.
Niezale?no?? przywrocili Persom w pierwszej połowie III wieku n.e. władcy z dynastii
Sasanidow
. Toczyli oni bezustanne wojny z
Cesarstwem rzymskim
, a po?niej z
Cesarstwem Bizanty?skim
. W połowie VII wieku, w wyniku osłabienia pa?stwa owymi wojnami, Persowie zostali szybko podbici przez
Arabow
i stopniowo przeszli na
islam
, nie ulegaj?c przy tym jednak arabizacji.
Po okresie panowania arabskiego, mi?dzy IX a XI wiekiem podzielon? Persj? rz?dziły lokalne dynastie (np.
Saffarydzi
,
Bujidzi
). W kolejnych wiekach Persowie prze?ywali najazdy obcych,
tureckich ludow
:
Seld?ukow
i
Chorezmijczykow
, nast?pnie za? kraj najechali
Mongołowie
, ktorzy zainstalowali własn? dynasti? na obszarze Iranu,
Ilchanidow
. Po upadku pa?stwa Ilchanidow, cały kraj został najechany przez
Tamerlana
, ktory z kolei zało?ył dynasti?
Timurydow
. Na zachodzie kraju swoje siedziby miały rownie? turecko-mongolskie federacje
Kara Kojunlu
i
Ak Kojunlu
.
Dopiero na pocz?tku XVI wieku, za spraw? władcow z pocz?tkowo tureckiej dynastii
Safawidow
, Persowie znow odzyskali niepodległo??, ktor? utrzymuj? nieprzerwanie do dzisiaj.
Nowo?ytna
Persja cz?sto toczyła wojny z
Osmanami
na zachodzie, oraz z
Uzbekami
i po?niej z
Afganami
na wschodzie. W wiekach XIX i XX Persja dostała si? pod wpływy
brytyjskie
i
rosyjskie
, a nast?pnie tak?e
ameryka?skie
. Pocz?wszy od XVIII wieku, kolejnymi dynastiami po Safawidach były:
Afszarydzi
,
Zandowie
,
Kad?arowie
i dynastia
Pahlawi
, ktorej rz?dy obaliła
islamska rewolucja
w roku 1979.
Persowie to obok Arabow jeden z najwa?niejszych ludow ?wiata islamskiego. S? dominuj?c? grup? etniczn?
Iranu
. Blisko spokrewnieni z nim s?
Tad?ycy
z
Afganistanu
i
Tad?ykistanu
. Wyznaj? głownie islam w odmianie
imamickiej
.