Partia Socjaldemokratyczna (Portugalia)

Partia Socjaldemokratyczna
Partido Social Democrata
Pa?stwo	Portugalia
Skrot	PSD
Lider	Luis Montenegro
Data zało?enia	6 maja 1974
Ideologia polityczna	chrze?cija?ska demokracja , konserwatywny liberalizm , konserwatyzm
Pogl?dy gospodarcze	neoliberalizm , liberalizm klasyczny
Członkostwo ; mi?dzynarodowe	Europejska Partia Ludowa
Grupa w Parlamencie ; Europejskim	Europejska Partia Ludowa
Barwy	pomara?czowy
Obecni posłowie	75 / 230 ;
Obecni eurodeputowani	6 / 21 ;
	Strona internetowa

Partia Socjaldemokratyczna ( port. Partido Social Democrata , PSD ) ? portugalska partia centrowo-prawicowa, reprezentuj?ca nurty chadecki, konserwatywno-liberalny i konserwatywny, członek Europejskiej Partii Ludowej . Ugrupowanie rz?dziło lub wspołrz?dziło Portugali? w latach 1979?1995 i 2002?2005. Od 21 czerwca 2011 partia, w wyniku wygranych wyborow do kolejnych w 2015 roku ponownie była ugrupowaniem wspołrz?dz?cym. Wspołtworzyła centroprawicowy pierwszy rz?d Pedra Passosa Coelho .

Podstawowe fakty [ edytuj | edytuj kod ]

Nazwa ugrupowania jest myl?ca i nie odnosi si? do ideologii socjaldemokracji . Ugrupowanie zostało zało?one jako centrolewicowe , obecnie jest to partia centroprawicowa . W 1996 opu?ciło Mi?dzynarodowk? Liberaln? , a od ko?ca lat 90. jego przedstawiciele w Parlamencie Europejskim zasiadaj? w Europejskiej Partii Ludowej (wcze?niej PSD nale?ała do Partii Europejskich Liberałow, Demokratow i Reformatorow ). Członek PSD i były premier z jej ramienia Jose Manuel Durao Barroso w latach 2004?2014 był przewodnicz?cym Komisji Europejskiej . Partia wydaje własny tygodnik ?Povo Livre” (Wolny Lud). Pierwszy numer gazety ukazał si? 13 sierpnia 1974.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tki [ edytuj | edytuj kod ]

PSD powstała po rewolucji go?dzikow 6 maja 1974, kiedy to Francisco Sa Carneiro , Francisco Pinto Balsemao i Joaquim Magalhaes Mota publicznie ogłosili utworzenie ugrupowania nazywanego wowczas PPD ? Ludowa Partia Demokratyczna ( port. Partido Popular Democratico , PPD ). Pierwsze spotkanie członkow PPD miało miejsce w Pavilhao dos Desportos (Salonie Sportu) w Lizbonie 25 pa?dziernika 1974, a miesi?c po?niej odbył si? pierwszy oficjalny kongres partyjny. 17 stycznia 1975 6,3 tys. podpisow wysłano do S?du Najwy?szego w celu zarejestrowania partii, co zostało uczynione 8 dni po?niej.

W rz?dzie i w opozycji [ edytuj | edytuj kod ]

PSD brała udział w wielu gabinetach, ktore rz?dziły Portugali? po rozpocz?ciu procesu transformacji. W tym czasie powstawały instytucje demokratyczne. W 1979 PSD utworzyła koalicj? wyborcz? wraz z Centrum Socjalno-Demokratycznym i innymi mniejszymi partiami znan? jako Sojusz Demokratyczny (AD) . AD zwyci??yła w wyborach parlamentarnych w ko?cu 1979, a lider PSD Francisco Sa Carneiro został premierem. Koalicja zwi?kszyła swoj stan posiadania w parlamencie w wyniku przyspieszonych wyborow w 1980, ale pasmo sukcesow zako?czyła ?mier? premiera Sa Carneiro w katastrofie lotniczej 4 grudnia 1980. Francisco Pinto Balsemao przej?ł przywodztwo zarowno w PSD, jak i w AD, zostaj?c tak?e premierem. Nie miał jednak charyzmy swojego poprzednika i nie potrafił przyci?gn?? do partii masowego poparcia.

AD zostało rozwi?zane w 1983, a w wyborach parlamentarnych w tym roku PSD przegrała z Parti? Socjalistyczn? . Jednak socjalistom brakowało sporo głosow do osi?gni?cia wi?kszo?ci, uformowali wi?c wielk? koalicj? znan? jako Blok Centrowy, w skład ktorej weszła tak?e PSD. Wielu prawicowych członkow partii wł?czaj?c w to Anibala Cavaco Silv? sprzeciwiało si? takiej polityce kierownictwa. Kiedy wi?c Cavaco Silva został liderem partii 2 lipca 1985 wyprowadził PSD z koalicji z socjalistami.

Partia odniosła zwyci?stwo w wyborach z 1985, jednak nie uzyskała bezwzgl?dnej wi?kszo?ci głosow. Pomimo tego Cavaco Silva został premierem. Zmniejszenie podatkow przez jego rz?d i liberalizacja gospodarcza zapewniły Portugalii kilka lat wzrostu ekonomicznego. Przedterminowe wybory, ktore odbyły si? w 1987, zapewniły PSD zwyci?stwo. Partia uzyskała 50.2% głosow, co przeło?yło si? na 148 miejsc w parlamencie (na 250). Po raz pierwszy jedna partia portugalska uzyskała wi?kszo?? bezwzgl?dn? w wyborach parlamentarnych i dzi?ki temu mogła samodzielnie sprawowa? rz?dy. Kolejne wybory w 1991 PSD wygrała prawie tak samo łatwo, jednak rosn?ce bezrobocie spowodowało spadek popularno?ci Cavaco Silvy. Partia przegrała wybory w 1995 i 1999, oddaj?c na 7 lat ster rz?dow socjalistom .

Powrot do władzy miał miejsce w 2002, jednak zwyci?stwo nie okazało si? zupełnym, poniewa? partia musiała dobra? sobie koalicjanta ? została nim Partia Ludowa . Barroso został premierem, jednak po dwoch latach zrezygnował z tej funkcji aby obj?? stanowisko szefa Komisji Europejskiej . Jego miejsce zaj?ł Pedro Santana Lopes .

Podczas wyborow z 20 lutego 2005 Santana Lopes poprowadził parti? do najwi?kszej kl?ski od czasu 1983. PSD utraciła 12% głosow, zdobywaj?c tylko 72 mandaty, a trac?c 30. Jej rywalka Partia Socjalistyczna uzyskała absolutn? wi?kszo?? parlamentarn?. Od 2006 poparcie dla PSD zaczyna wzrasta?: w wyborach prezydenckich jej były przewodnicz?cy Anibal Cavaco Silva odniosł zwyci?stwo w pierwszej turze. W wyborach do Parlamentu Europejskiego z 2009 partia zaj?ła pierwsze miejsce wygrywaj?c w wi?kszo?ci regionow i zdobywaj?c w skali całego kraju nieco ponad milion głosow i 31,71%, co zapewniło jej 8 mandatow w Strasburgu ^[1]. W wyniku wyborow z 2011 PSD ? po sze?ciu latach sp?dzonych w opozycji ? powrociła do władzy. Jej działacze wspołtworz? pierwszy rz?d Pedra Passosa Coelho .

Poparcie w wyborach [ edytuj | edytuj kod ]

Wyniki w wyborach parlamentarnych ^[2]
Wybory	Poparcie	Zmiana punktow procentowych	Mandaty (Zgromadzenie Narodowe)	Zmiana
1976	25,23%	?	73	?
1979	?	?	?	?
1980	?	?	?	?
1983	27%	?	75	?
1985	29,87%	2,87	88	13
1987	50,22%	20,73	148	60
1991	50,60%	0,38	135	13
1995	34,12%	16,48	88	47
1999	32,32%	1,7	83	5
2002	40,15%	8,65	105	24
2005	28,70%	11,45	75	30
2009	29,09%	0,39	81	6
2011	38,65%	9,56	108	27
2015 *	36,86%	1,79	89	19
2019	27,8%	9,06	79	10
2022	29,1%	1,3	77	2