한국   대만   중국   일본 
Orka oceaniczna ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Orka oceaniczna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Orka oceaniczna
Orcinus orca [1]
( Linnaeus , 1758)
Ilustracja
Orka wyro?nia si? bardzo
kontrastowymi barwami
Systematyka
Domena

eukarionty

Krolestwo

zwierz?ta

Typ

strunowce

Podtyp

kr?gowce

Gromada

ssaki

Rz?d

Cetartiodactyla

Podrz?d

Whippomorpha

Infrarz?d

walenie

Parvordo

z?bowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Rodzaj

orka

Gatunek

orka oceaniczna

Kategoria zagro?enia ( CKGZ ) [42]

brak danych
Zasi?g wyst?powania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Orka oceaniczna [43] , orka [44] , miecznik [44] ( Orcinus orca ) ? gatunek ssaka morskiego z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Taksonomia pozostaje kontrowersyjna, stwierdza si? wiele ro?nych ekotypow znanych z Pacyfiku oraz Antarktydy , ktore s? odr?bne pod wzgl?dem genetycznym, morfologicznym i ekologicznym. Orka wyst?puje na całym ?wiecie i jest najwi?kszym spo?rod delfinowatych ? dorosłe samce mierz? do 980 cm długo?ci. Spo?ywa ponad 140 gatunkow stworze? morskich, specjalizuj?c si? w polowaniu na ssaki morskie , aczkolwiek odr?bne odmiany geograficzne spo?ywaj? inne ofiary. Jest drapie?nikiem szczytowym . Wale? ten został zaliczony do kat. DD przez IUCN .

Taksonomia [ edytuj | edytuj kod ]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w swym przełomowym, 10 wydaniu dzieła Systema Naturae , nadaj?c mu nazw? Delphinus orca [2] . Typowe miejsce wyst?powania to wschodnia cz??? połnocnego Oceanu Atlantyckiego [45] . Linneusz nie wskazał okazu typowego , swoj opis oparł na pracach o orce wcze?niejszych autorow [46] . Jedyny ?yj?cy wspołcze?nie przedstawiciel rodzaju orka [43] ( Orcinus ) [45] [47] [48] .

Genetyczne, morfologiczne i ekologiczne dowody wskazuj?, ?e w połnocno-wschodnim Oceanie Spokojnym istniej? trzy ekotypy O. orca (osiadły, w?drowny i ?yj?cy na pełnym morzu), ktore mog? by? odr?bnymi gatunkami lub podgatunkami [48] . Trzy odr?bne ekotypy zostały rownie? zidentyfikowane w wodach Antarktyki (typy A, B i C), ktore mog? odpowiada? domniemanym gatunkom zaproponowanym wcze?niej w latach 80. XX wieku ( O. nanus i O. glacialis ); ostatnie badania molekularne silnie sugeruj?, ?e te trzy ekotypy uzasadniaj? wyznaczenie gatunkow [48] . Czwarty typ (typ D) został rownie? nowo opisany z obszaru Nowej Zelandii [48] . Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World do czasu rewizji taksonomicznej uznaj? ten gatunek za monotypowy [48] .

Etymologia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Orcinus : łac.   orca ?jaki? gatunek walenia ”; przyrostek -inus ?nale??cy do, odnosz?cy si? do” [49] .
  • orca : łac. orca ?jaki? gatunek walenia” [49] .

Nazewnictwo zwyczajowe [ edytuj | edytuj kod ]

W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Orcinus orca był oznaczany nazw? ?orka” [44] . W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji Polskie nazewnictwo ssakow ?wiata gatunkowi nadano nazw? ?orka oceaniczna”, rezerwuj?c nazw? ?orka” dla rodzaju tych waleni [43] . Stosowana jest tak?e nazwa ?miecznik” [44] , ktor? okre?lany jest rownie? włocznik ( Xiphias gladius ), inaczej ryba-miecz.

Zasi?g wyst?powania [ edytuj | edytuj kod ]

Orka oceaniczna jest najszerzej rozpowszechnionym ze wszystkich waleni, wyst?puj?c w prawie ka?dym ?rodowisku morskim od rownika do obu stref polarnych, w tym w wodach połzamkni?tych, takich jak Morze ?rodziemne , Morze Czerwone , Zatoka Perska , Zatoka Kalifornijska , Morze Ochockie , Morze ?ołte , Morze Japo?skie , Morze Czukockie , Morze Beauforta , Zatoka ?wi?tego Wawrzy?ca i Morze Rossa [48] .

Morfologia [ edytuj | edytuj kod ]

Długo?? ciała samic do 770 cm, samcow do 980 cm; masa ciała samic do 4700 kg, samcow do 6600 kg [47] . Noworodki osi?gaj? długo?? ciała 210?260 cm przy ci??arze 160?180 kg [47] . Najwi?kszy przedstawiciel delfinowatych i najbardziej rozpoznawalny spo?rod wszystkich waleni [47] . Głowa jest zaokr?glona i nie stwierdza si? dzioba. Grzbiet czarny, jedynie za okiem biała plama i biaława plama za płetw? grzbietow?. Spod ciała biały, poł?czony z biał? łat? na boku. W uz?bieniu gornym i dolnym maj? po 10-12 par szpiczastych lekko zakrzywionych do tyłu z?bow.

Orki maj? najwi?ksz? proporcjonalnie płetw? grzbietow? spo?rod wszystkich delfinow. Du?e, charakterystycznie ubarwione zwierz? o silnie rozwini?tej płetwie grzbietowej (zwłaszcza u samcow, u ktorych dochodzi ona do 1,8 m) i długich, zaokr?glonych, wiosłowatych płetwach piersiowych (u samcow powierzchnia płetwy znacznie wi?ksza ? wykazuje wi?c silny dymorfizm płciowy ). Uz?bienie wtornie homodontyczne .

Ekologia [ edytuj | edytuj kod ]

Rozrod : ci??a trwa około 17-18 miesi?cy, noworodek ma ok. 2 m długo?ci, wa?y ok. 150-200 kg, karmiony przez matk? do ok. 2 miesi?cy, samice orki przechodz? menopauz? i w wieku około 30-40 lat przestaj? si? rozmna?a? [50] .
Długo?? ?ycia : do 50-90 lat [51]

Społeczno?? orek [ edytuj | edytuj kod ]

Charakterystyczny dla orek skok,
z upadkiem na bok

Orki s? uwa?ane za najbardziej społeczne walenie. ?yj? w grupach 5-40 osobnikow przewodzonych przez najstarsz? i najbardziej do?wiadczon? samic?. Stada zwykle składaj? si? z przedstawicieli 3 pokole?, matki, dorastaj?cych synow oraz corek i ich potomstwa. Kiedy samica umiera, samce rozpoczynaj? samotn? w?drowk?, a corki wraz ze swoimi dzie?mi tworz? nowe grupy, jednak nigdy nie zrywaj? ł?cz?cych je wi?zi - wszystkie orki pochodz?ce z matrylinearnego rodu tworz? jeden klan, posługuj?cy si? wspolnym dialektem.

Ka?dy klan lub grupa kilku blisko spokrewnionych klanow posiada własny sposob komunikowania, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Widoczna jest znaczna ro?nica mi?dzy dialektami orek w?drownych a prowadz?cych osiadły styl ?ycia. Orki witaj? si? cz?sto pocieraj?c si? nawzajem pyskami. W towarzystwie innych osobnikow wyskakuj? ponad wod?, l?duj?c na plecach lub brzuchu. Dwie najbardziej znane i najlepiej zbadane przez naukowcow klanowe grupy orek to tzw. ?Southern Resident(s)” i ?Northern Resident(s)”, ?yj?ce u zachodnich wybrze?y Ameryki Połnocnej na pograniczu Stanow Zjednoczonych i Kanady . S? szczegolnie znane z dobrych kontaktow z lud?mi i bardzo cz?sto obserwowane z bliska przez turystow czy kajakarzy, ktorym nigdy nie czyni? krzywdy. W przeciwie?stwie do rezydentnych, orki w?drowne ?yj? zwykle w mniejszych stadach po kilka osobnikow, ktore jednak tak?e tworz? spokrewnione społeczno?ci o wspolnym dialekcie i bywa, ?e na morzu ł?cz? si? w du?e grupy celem polowania na wielkie walenie. Poł?czona grupa my?liwych mo?e wowczas liczy? nawet kilkadziesi?t osobnikow. Rownie? do polowa? na delfiny , ktore nale?y osaczy?, zwykle ł?cz? si? co najmniej 2-3 stada orek.

Polowanie orek na krabojada foczego
Orka wynurzaj?ca si? na pla?? w celu złapania uchatki

Po?ywienie i polowanie [ edytuj | edytuj kod ]

Orka jest drapie?nikiem szczytowym , generalist? o zro?nicowanej diecie [52] . Trzeba jednak wspomnie?, ?e niektore ekotypy orek specjalizuj? si? w polowaniu na konkretne ofiary ? przykładowo antarktyczne odmiany orek ro?ni? si? sw? diet? (niektore z nich od?ywiaj? si? płetwalowatymi oraz mirungami południowymi atakowanymi na otwartym morzu, inne konsumuj? wył?cznie foki ?yj?ce na lodzie, a jeszcze inne po?ywiaj? si? pingwinami lub s? ?cisłymi rybo?ercami, jedz?cymi antary patago?skie ) [42] . W?rod ofiar wymienia si? 140 gatunkow zwierz?t tj. małe i du?e taksony ryb (w tym płaszczki czy rekiny [42] ), ptakow i ssakow morskich (poza słodkowodnymi delfinami oraz manatami [42] ), głowonogow [42] oraz ?ołwi morskich ; orka to jedyny wale?, ktory wyspecjalizował si? w polowaniu na inne ssaki ? w jej menu dopatrzono si? 50 gatunkow ssakow, takich jak walenie, płetwonogie , łasicowate , brzegowce , okazjonalnie nawet kopytne ( mulak czarnoogonowy i ło? euroazjatycki ) oraz nied?wiedziowate [53] . Osiadłe orki z Pacyfiku od?ywiaj? si? głownie łososiami pacyficznymi , takimi jak zasobne w tłuszcz ki?ucze ( Oncorhynchus kisatsch ) oraz czawycze ( Oncorhynchus tschawytscha ), pomijaj?c liczniejsze (oraz mniejsze) nerki ( O. nerka ); populacje w?drowne (koczuj?ce na tych samych obszarach) spo?ywaj? wył?cznie ssaki morskie, jak foki pospolite ( Phoca vitulina ), mor?winy zwyczajne ( Phocaena phocaena ), mor?wi?ce białopłetwe ( Phocaenoides dalli ), uchatki grzywiaste ( Eumetopias jubatus ), uszanki kalifornijskie ( Zalophus californianus ), mirungi połnocne ( Mirounga angustirostris ), delfinowce sko?noz?bne ( Sagmatias obliquidens ) oraz płetwale karłowate ( Balaenoptera acutorostrata ); dieta ?yj?cej na morzu odmiany nie jest dobrze poznana, ale obejmuje głownie halibuty pacyficzne ( Hippoglossus stenolepis ) oraz rekiny ?arłaczowate [54] . Orki zamieszkuj?ce norweskie fiordy od?ywiaj? si? rybami z rodzaju Clupea , a te ?yj?ce w okolicach Cie?niny Gibraltarskiej ? tu?czykami pospolitymi ( Thunnus thynnus ). Orki z kanadyjskiej Grenlandii poluj? na białuchy arktyczne , narwale jednoz?bne ( Monodon monoceros ) i wale grenlandzkie ( Balaena mysticetus ) [55] . Orki z wybrze?y Kalifornii poluj? na ciel?ta pływacza szarego ( Eschrichtius robustus ), ktore migruj? razem ze swymi matkami pierwszy raz w ?yciu. Du?e stada s? w stanie zaatakowa? dorosłe fiszbinowce lub kaszalota spermacetowego [55] .

Stwierdza si? szerok? gam? praktyk w celu zdobycia po?ywienia ? szar?uj? na brzeg, by schwyta? płetwonogie, tworz? fale, by zepchn?? foki z kier i stosuj? ro?ne techniki wymagaj?ce wspołpracy, aby skupi? razem ryby (jak tu?czyki) i walenie [42] . Gdy zasoby s? bogate, orki spo?ywaj? wył?cznie j?zyk, tłuszcz i wargi [55] . Norweskie orki u?ywaj? taktyki zwanej carousel feeding ? skupiaj? ławice ?ledzi w ciasn? kul?, a nast?pnie ogłuszaj? ryby i zbieraj? trafione osobniki [55] . Z kolei te znane z Cie?niny Gibraltarskiej goni? przez ok. 30 minut tu?czyki do czasu, a? te si? zm?cz?. Orki w celu u?miercenia płetwonogich taranuj? je, uderzaj? sw? płetw? ogonow?, a nawet skacz? na nie [55] . Drapie?niki te mog? zagania? mor?winy oraz delfiny do płytkich zatok, gdzie tam s? łatwiejsze do u?miercenia. W celu zabicia du?ego walenia, cz??? osobnikow ze stada chwyta płetwy ofiary, podczas gdy inne okazy staraj? si? utrudni? oddychanie (poprzez gryzienie w okolicach nozdrzy) [55] . W celu pochwycenia mirung lub uchatek patago?skich ( Otaria byronia ) orki południowoameryka?skie wynurzaj? si? na pla??; t? sam? technik? stosuj? osobniki u wybrze?y Wysp Crozeta ? co wi?cej, dorosłe osobniki ucz? tej taktyki swego potomstwa [55] .

Orki i ludzie [ edytuj | edytuj kod ]

Od roku 1965 mo?na ogl?da? orki w delfinariach i parkach morskich. Do tego celu złapano ju? ponad 200 tych waleni ?yj?cych na wolno?ci. Od 1984 nie ma potrzeby polowa? na orki ?yj?ce w naturalnych warunkach, gdy? młodsze, kolejne pokolenia orek rodz? si? w niewoli. Krytycy s? zdania, i? mały basen w delfinarium nie jest w stanie zast?pi? zwierz?tom ich naturalnego ?rodowiska. Wi?kszo?? orek ?yj?cych w niewoli cierpi na ro?nego rodzaju choroby. Cz?stym zjawiskiem u orek w niewoli jest skrzywiona płetwa grzbietowa. Dzieje si? tak dlatego i? płetwa grzbietowa składa si? z czystej tkanki, nie podtrzymywanej ko?ci?. Je?li zwierz? przebywa ci?gle w tym samym ?rodowisku, bez wi?kszej ro?nicy temperatur i ci?nienia, ci?gle na powierzchni wody (gdzie na płetw? silniej oddziałuje grawitacja) oraz kiedy z powodu braku miejsca wci?? pływa w kołko, tkanka wiotczeje, ulega zniekształceniu b?d? zanika.

Innym niepokoj?cym zjawiskiem obserwowanym cz?sto u orek w niewoli jest ci?głe klapanie tyln? płetw? o powierzchni? wody - oznaka niezadowolenia.

Na wolno?ci orki nigdy nie atakowały ludzi, a zaobserwowane proby ataku, b?d?ce wynikiem pomyłek z naturalnymi ofiarami, nie dochodz? do skutku, gdy? orki szybko orientuj? si? w popełnionym bł?dzie.

W delfinariach rzadko dochodzi do agresywnego zachowania orek wobec ludzi. Gdy do takiego ataku dojdzie to przypadki ?mierci treserow w basenie s? raczej przypadkowe, chocia? s? udokumentowane przypadki w ktorych orka celowo atakowała swojego trenera podczas wspolnych ?wicze? [56] .

U południowo-zachodnich wybrze?y Hiszpanii dochodzi do atakow na jachty i statki przez grupy orek. [57] [58]

Status zagro?enia [ edytuj | edytuj kod ]

W Czerwonej ksi?dze gatunkow zagro?onych Mi?dzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobow został zaliczony do kategorii DD ( ang.   data deficient ?brak danych”) [42] .

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Niepoprawna po?niejsza pisownia Orca ater Cope, 1869 .
  2. ↑ a b c d e f g h i j Kombinacja nazw.
  3. ↑ Niepoprawna po?niejsza pisownia Orca rectipinna Cope, 1869 .
  4. ↑ Niepoprawna po?niejsza pisownia Orca Eschrichtii Reinhardt, 1866 .
  5. ↑ Kombinacja nazw; niepoprawna po?niejsza pisownia Orca tasmanica J.E. Gray, 1871 .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Orcinus orca , [w:] Integrated Taxonomic Information System ( ang. ) .
  2. ↑ a b C. Linneaus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis . Wyd. 10. T. 1. Holmiæ : Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 77. ( łac. ) .
  3. ↑ H. G. Borowski: Gemeinnuzzige Naturgeschichte des Thierreichs . Cz. 2. Berlin: Gottlieb August Lange, 1781, s. 38. ( niem. ) .
  4. ↑ J.P. Bonnaterre: Tableau encyclopedique et methodique des trois regnes de la nature, Dedie et presente a M. Necker, Ministre d’Etat, & Directeur General des Finances. Cetologie . Paris: Chez Panckoucke, 1788, s. 23. ( fr. ) .
  5. ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia . Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 364. ( ang. ) .
  6. ↑ de Lacepede 1804 ↓ , s.  xlii , 298 , ryc. 15 , fig. 1 , ryc. 16 .
  7. ↑ de Lacepede 1804 ↓ , s.  xliii , 314 , ryc. 9 , fig. 1 .
  8. ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita . Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. xxiii , 684 . ( łac. ) .
  9. ↑ H.M.D. de Blainville: Dauphin. Delphinus . W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquee aux arts, a l’agriculture, a l’economie rurale et domestique, a la medecine, etc . T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 168. ( fr. ) .
  10. ↑ J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals . W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty . Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844?1875, s. 34. ( ang. ) .
  11. ↑ J.W. Grill (red.). Zoologiska anteckningar under en resa i sodra delarne af Caplandet aren 1853?1855 af J. F. Victorin . ?Kongliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. Ny foljd. 2, s. 21, ryc. 1 , 1858. ( szw. ) .  
  12. ↑ J.T. Reinhardt: On the Species op Orca inhabiting the Northern Seas . W: H.W. Flower (red.): Recent memoirs on the Cetacea by professors Eschricht, Reinhardt and Lilljeborg . London: Pub. for the Ray society by R. Hardwicke,, 1866, s. 188, fig. ze s. 187 . ( ang. ) .
  13. ↑ W. Lilljeborg: Synopsis of the Cetaceous Mammalia of Scandinavia (Sweden and Norway) . W: H.W. Flower (red.): Recent memoirs on the Cetacea by professors Eschricht, Reinhardt and Lilljeborg . London: Pub. for the Ray society by R. Hardwicke,, 1866, s. 237. ( ang. ) .
  14. ↑ H. Burmeister. On some Cetaceans . ?The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 18 (104), s. 99, 1866. ( ang. ) .  
  15. ↑ a b E.D. Cope (red.). On the Cetaceans of the Western Coast of North America. By C. M. Scammon, United States Marine . ?Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 21, s. 22, 1869. ( ang. ) .  
  16. ↑ Van Beneden i Gervais 1880 ↓ , s. ryc. lxvii , fig. 2 , 540 .
  17. ↑ Van Beneden i Gervais 1880 ↓ , s. ryc. lxvii , fig. 3 .
  18. ↑ Van Beneden i Gervais 1880 ↓ , s. ryc. lxvii , fig. 4, 5 .
  19. ↑ Gray 1870 ↓ , s.  71 , fig. 1 , 3 .
  20. ↑ Gray 1870 ↓ , s.  71 , 76 .
  21. ↑ Gray 1870 ↓ , s.  76 .
  22. ↑ Gray 1870 ↓ , s.  91 .
  23. ↑ Gray 1871 ↓ , s.  92 .
  24. ↑ Gray 1870 ↓ , s.  92 .
  25. ↑ J.E. Gray. The geographical distribution of the Cetacea . ?The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 6 (35), s. 394, 1871. ( ang. ) .  
  26. ↑ A.W. Malm. Hvaldjur i Sveriges Museer ar 1869 . ?Kongliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. Ny foljd. 9, s. 81, 1871. ( szw. ) .  
  27. ↑ W.H. Dall: Catalogue of the Cetacea of the North Pacific Ocean, with osteological notes and descriptions of some new forms; with special reference to the forms described and figured in the foreooinq monograph of Pacific Cetacea, by Captain C. M. Scammon, U. S. R. M. . W: Ch.M. Scammon: The Marine Mammals of the North-western Coast of North America: Described and Illustrated; Together with an Account of the American Whale-fishery . San Francisco: J.H. Carmany, 1874, s. 298, ryc. 17, fig. 3. ( ang. ) .
  28. ↑ P. Fischer. Sur une espece de Cetace (Orca antarctica) observee durant le voyage de l’Astrolabe et de la Zelee dans les parages des iles Powell et des Nouvelles-Shetland Meridionales . ?Journal de zoologie”. 5, s. 146, 1876. ( fr. ) .  
  29. ↑ Van Beneden i Gervais 1880 ↓ , s.  543 .
  30. ↑ Van Beneden i Gervais 1880 ↓ , s.  538 , ryc. xlvi .
  31. ↑ E.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium . Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedlander & sohn, 1898, s. 1050. ( łac. ) .
  32. ↑ T.S. Palmer. Notes on three genera of dolphinS . ?Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 24, 1899. ( ang. ) .  
  33. ↑ a b c E.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium . Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedlander, 1904, s. 771. ( łac. ) .
  34. ↑ F. Lahille: Enumeracion y zoogeografia de los mamiferos de la Republica Argentina . Buenos Aires: Ministerio de Agricultura y Ganaderia, 1914, s. 31. ( hiszp. ) .
  35. ↑ T. Iredale & E.L.G. Troughton. The correct generic names for the grampus or killer whale, and the so called grampus or Risso’s dolphin . ?Records of the Australian Museum”. 19 (1), s. 30, 1933. ( ang. ) .  
  36. ↑ R. Kellogg. Whales: giants of the sea . ?The National geographic magazine”. 77 (1), s. 70, ryc. 13, 1940. ( ang. ) .  
  37. ↑ V.B. Scheffer. A List of the Marine Mammals of the West Coast of North America . ?The Murrelet”. 23 (2), s. 44, 1942. DOI : 10.2307/3535582 . ( ang. ) .  
  38. ↑ C.O. Schneider. Catalogo de los mamiferos de la Provincia de Concepcion . ?Boletin de la Sociedad de Biologia de Concepcion”. 21, s. 80, 1946. ( hiszp. ) .  
  39. ↑ A. Cabrera. Catalogo de los mamiferos de America del Sur . ?Revista del Museo Argentino de las Ciencias Naturales”. 4 (2), s. 616, 1961. ( hiszp. ) .  
  40. ↑ Y.A. Mikhalev, M.V. Ivashin, V.P. Savusin & F.E. Zelenaya. The distribution and biology of killer whales in the Southern Hemisphere . ?Report of the International Whaling Commission”. 31, s. 564, 1981. ( ang. ) .  
  41. ↑ А.А. Берзин & В.Л. Владимиров. Новый вид косаток из Антарктиды . ?Природа”. 6, s. 31, 1982. ( ros. ) .  
  42. ↑ a b c d e f g R.   Reeves , R.L. Pitman & J.K.B.   Ford , Orcinus orca , [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2022-1 [dost?p 2022-09-11] ( ang. ) .
  43. ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Wa?na, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasi?ski & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssakow ?wiata . Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN  978-83-88147-15-9 . ( pol.  ?  ang. ) .
  44. ↑ a b c d K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki . Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 240, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN  83-214-0637-8 .
  45. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Orcinus orca . [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dost?p 2022-09-11].
  46. ↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales . ?Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 86, 1966. ( ang. ) .  
  47. ↑ a b c d J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World . Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 497?498. ISBN  978-84-96553-93-4 . ( ang. ) .
  48. ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World . Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN  978-84-16728-35-0 . ( ang. ) .
  49. ↑ a b Palmer 1904 ↓ , s.  478 .
  50. ↑ Darren P. Croft, Rufus A. Johnstone, Samuel Ellis, Stuart Nattrass, Daniel W. Franks, Lauren J.N. Brent, Sonia Mazzi, Kenneth C. Balcomb, John K.B. Ford, Michael A. Cant. Reproductive Conflict and the Evolution of Menopause in Killer Whales . ?Current Biology”. Elsevier Ltd.. ISSN   0960-9822 . ( ang. ) .  
  51. ↑ Wielka Encyklopedia PWN
  52. ↑ J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World . Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 497?498. ISBN  978-84-96553-93-4 . ( ang. ) .
  53. ↑ J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World . Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 497?498. ISBN  978-84-96553-93-4 . ( ang. ) .
  54. ↑ J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World . Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 497?498. ISBN  978-84-96553-93-4 . ( ang. ) .
  55. ↑ a b c d e f g J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World . Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 497?498. ISBN  978-84-96553-93-4 . ( ang. ) .
  56. ↑ Informacja z archiwum TVN24
  57. ↑ PAP [online] .
  58. ↑ PAP [online] .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Orka_oceaniczna&oldid=73947708 ”