Operacja Kita

II wojna ?wiatowa , wojna na Pacyfiku
Pancerniko-lotniskowiec ?Ise” w sierpniu 1943 roku
Czas	10 ? 20 lutego 1945
Miejsce	wody pomi?dzy Singapurem , a Japoni?
Terytorium	zachodni Pacyfik
Przyczyna	potrzeba dostarczenia zapasow do Japonii
Wynik	sukces floty japo?skiej
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone   Wielka Brytania   Australia   Japonia
Dowodcy
James Fife Charles Lockwood Matsuda Chiaki
Siły
26 okr?tow podwodnych, 2 niszczyciele, ponad 88 samolotow 2 pancerniko-lotniskowce, 1 kr??ownik lekki, 3 niszczyciele, n/n liczba samolotow
Straty
bez strat kilka samolotow
brak wspołrz?dnych

Operacja Kita ( jap. 北?作? Kita-g? sakusen ? Operacja ?Połnoc” ) ? akcja przygotowana przez Japo?sk? Cesarsk? Marynark? Wojenn? (IJN) w lutym 1945 roku, w ostatnim stadium wojny na Pacyfiku . Jej przedmiotem było przeprowadzenie dwoch pancerniko - lotniskowcow typu Ise wraz z czterema okr?tami eskorty do Japonii z Singapuru , gdzie bazowały od listopada poprzedniego roku. W rezultacie coraz szczelniejszej blokady Wysp Japo?skich przez siły sprzymierzonych, pancerniko-lotniskowce typu Ise i ich eskorta były jednymi z ostatnich okr?tow IJN jakie bezpiecznie przedarły si? do kraju z obszaru południowego Pacyfiku przed zako?czeniem wojny.

Przed opuszczeniem Singapuru na okr?ty eskadry, ktor? nazwano Siłami Zako?czenia , załadowano zapasy ropy naftowej i innych surowcow w ramach wysiłkow zmierzaj?cych do dostarczenia do Japonii jak najwi?kszej ilo?ci niezb?dnych materiałow nim aliancka blokada całkowicie odetnie Wyspy od reszty ?imperium”. Wywiad sprzymierzonych wiedział ? rozszyfrowuj?c japo?skie przekazy radiowe ? o istnieniu Sił Zako?czenia i ich celach, przygotowano wi?c plan skoordynowanego ataku sił US Navy i USAAF . W ramach tych przygotowa? wzdłu? spodziewanej trasy rozmieszczono 26 okr?tow podwodnych .

Eskadra Sił Zako?czenia wyszła z Singapuru 10 lutego 1945 roku i mimo licznych prob atakow sił podwodnych i napowietrznych dotarła 20 lutego bez strat do Kure . Mimo tego sukcesu władze japo?skie były zmuszone w marcu zaprzesta? dalszych wysiłkow sprowadzania materiałow p?dnych z Azji Południowo-Wschodniej z powodu ogromu strat, jakie alianckie okr?ty podwodne zadawały zbiornikowcom , za? wszystkie okr?ty eskadry Sił Zako?czenia zostały zatopione przed ko?cem wojny.

Tło wydarze? [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 1944 ataki alianckich okr?tow podwodnych skutecznie przerwały dostawy ropy naftowej z Azji Południowo-Wschodniej i znacznie ograniczyły import innych towarow. Na tym etapie wojny rezerwy paliw płynnych Japonii były na wyczerpaniu. Okr?ty podwodne US Navy zatopiły w ci?gu tego roku wiele okr?tow IJN, mi?dzy innymi pancernik Kong? , siedem lotniskowcow , dwa ci??kie i siedem lekkich kr??ownikow ^[1] . Na pocz?tku 1945 roku władze japo?skie postanowiły zamkn?? wszystkie szlaki konwojowe z południa, a dostarczaniem paliw płynnych obci??y? ? obok zbiornikowcow ? inne statki transportowe zabieraj?ce rop? w beczkach. Kilka lotniskowcow IJN rownie? u?yto do przewozu beczek z rop? z Singapuru do Japonii ^[2] .

11 listopada 1944 roku dwa pancerniko-lotniskowce typu Ise ? ? Ise ” i ? Hy?ga ”, stanowi?ce 4 Dywizjon Lotniskowcow pod dowodztwem kontradmirała Chiakiego Matsudy ? opu?ciły wody macierzyste Wysp Japo?skich, by doł?czy? do głownych sił IJN na południowo-zachodnim Pacyfiku ^{[3] [4]   [a] [5]} . Ten manewr przeprowadzono zarowno celem wzmocnienia sił IJN w tym rejonie, jak i umiejscowienie okr?tow bli?ej ?rodeł zaopatrzenia w paliwa ^[6] . W drodze z Japonii ka?dy z pancerniko-lotniskowcow wiozł ładunek około 1000 ton amunicji dla oddziałow broni?cych Manili na Filipinach . W zwi?zku z ci??kimi bombardowaniami Manili przez aliantow oba okr?ty wyładowały 14 listopada zaopatrzenie na wyspach Spratly , po czym 22 listopada zawin?ły do Singapuru. Alianci rozszyfrowuj?c depesze japo?skie znali trasy przemieszczania si? pancerniko-lotniskowcow. Okr?ty podwodne otrzymały polecenie ?ledzenia ich, ale nie zdołały namierzy? ?Ise” ani ?Hy?ga” podczas ich rejsu do Singapuru ^[7] . W grudniu pancerniko-lotniskowce odbyły rejs do zatoki Cam Ranh w Indochinach i wrociły do Singapuru 11 stycznia 1945 roku. 3 Flota US Navy przeprowadziła w dniach 10-20 stycznia rajd na wody Morza Południowochi?skiego , ale japo?skich okr?tow ju? nie znalazła ^[4]   .

Przygotowania [ edytuj | edytuj kod ]

Na pocz?tku lutego ?Ise”, ?Hy?ga” i ich eskorta miały wyruszy? w drog? do Japonii, zgodnie z rozkazami wykonuj?c operacj? Kita. Celem operacji było przeprowadzenie cz??ci okr?tow IJN operuj?cych na południowo-zachodnim Pacyfiku do Japonii z ładunkiem wa?nych materiałow wojennych ^[8] . Okr?tami, ktore miały towarzyszy? pancerniko-lotniskowcom, były lekki kr??ownik ? ?yodo ” (wszedł w skład 4 Dywizjonu Lotniskowcow 10 lutego) oraz niszczyciele ? Asashimo ”, ? Hatsushimo ” i ? Kasumi ” ^[9] . 4 Dywizjon Lotniskowcow i towarzysz?ca im eskorta otrzymały miano Sił Zako?czenia ^[4]   .

Okr?ty Sił Zako?czenia opu?ciły 6 lutego swe miejsce postoju u brzegow Wysp Lingga i nast?pnego dnia rozpocz?ły załadunek w Singapurze. Na krotko przed zadokowaniem ?Ise” doznał niewielkich uszkodze? wszedłszy na min? zrzucon? prawdopodobnie przez nieprzyjacielski samolot. W czasie pobytu w Singapurze wszystkie okr?ty eskadry zostały załadowane materiałami wojennymi, a ?Ise” przeszedł pobie?ny remont ^[4]   . ?Hy?ga” wzi?ł na pokład 4944 beczki gazoliny lotniczej , 326 beczek benzyny , a tak?e 440 robotnikow przemysłu naftowego. ?Ise” był wyładowany 5200 beczkami gazoliny lotniczej i wzi?ł na pokład 551 robotnikow; ka?dy z pancerniko-lotniskowcow zabrał tak?e 1750 ton kauczuku , 1750 ton cyny i 200 ton innych metali ^[10] . ??yodo” wzi?ł 120 ton cyny, 70 ton wolframu , 70 ton gazoliny lotniczej, 50 ton kauczuku, 40 ton cynku i 20 ton rt?ci . Pozostałe 140 ton kauczuku i cyny rozdzielono pomi?dzy trzy niszczyciele ^[10] .

Dzi?ki złamaniu szyfrow wywiad aliancki znał dokładnie skład i cel operacji Kita. Nasłuch radiowy ?ci?le monitorował wymian? depesz o rejonie Singapuru, w rezultacie specjali?ci z Ultra byli w stanie dostarczy? dowodztwu plany porusze? japo?skiej eskadry, w tym jej drogi z Singapuru do Japonii ^{[11] [12]} . Dowodca alianckich sił podwodnych na obszarze południowo-zachodniego Pacyfiku, kontradmirał James Fife , kładł wielki nacisk na przeszkodzeniu ?Ise” i ?Hy?ga” w dotarciu do Japonii, w ktorym to celu rozstawił wzdłu? spodziewanej trasy przemarszu 15 okr?tow podwodnych ^[13] . Przygotowano te? plan skoordynowanego ataku US Navy i USAAF ^[14] . W tym wła?nie czasie 7 Flota US Navy skierowała cztery pancerniki operuj?ce na wodach filipi?skich do osłony alianckiego przyczołka w zatoce Lingayen na Luzonie na wypadek ataku morskich sił japo?skich bazuj?cych w okolicy Singapuru i Morza Wewn?trznego do czasu wzmocnienia lotnictwa USAAF na tyle, by mogło przej?? nad tym miejscem kontrol? ^{[15] [b] [16]} , bowiem na pocz?tku lutego wysiłki USAAF były skoncentrowane na wspieraniu United States Army prowadz?cej kampani? filipi?sk? i atakowaniu baz japo?skich na Formozie . Planowano wprawdzie intensywne działania przeciwko ?egludze japo?skiej na Morzu Południowochi?skim, ale do ich rozpocz?cia było wci?? daleko ^[17] .

Przebieg operacji [ edytuj | edytuj kod ]

Siły Zako?czenia opu?ciły Singapur 10 lutego wieczorem ^[4]   . Czas wyj?cia został obliczony na podstawie prognozy długoterminowej przewiduj?cej, ?e w czasie drogi do Japonii pogoda b?dzie zła ^[14] . Brytyjski okr?t podwodny HMS ?Tantalus” zauwa?ył wyj?cie okr?tow z portu i 11 lutego podj?ł prob? ataku, ale został przepłoszony przez japo?ski samolot. Zaraz po tej akcji ?Tantalus” poinformował o kontakcie drog? radiow? kwater? głown? Fife’a ^[19] . Tymczasem cztery pancerniki ameryka?skie, dot?d znajduj?ce si? w Zatoce Lingayen Gulf, odpłyn?ły 10 lutego do swych baz na wyspach Pacyfiku, gdzie miały przej?? remonty i przygotowa? si? do inwazji Okinawy . Okr?ty opu?ciły rejon Filipin i nie mogły uczestniczy? w akcji maj?cej na celu przechwycenie Sił Zako?czenia ^[20] .

Okr?ty podwodne US Navy probowały bezskutecznie atakowa? okr?ty japo?skie 12 lutego. Około godz. 13:45 USS ?Charr” dostrzegł Siły Zako?czenia na ekranie radaru z odległo?ci 7,8 Mm i natychmiast przesłał wiadomo?? do centrali. Godzin? po?niej kontakt radarowy z odległo?ci 12 Mm złapał USS ?Blackfin” ^[19] . Przez nast?pne 14 godzin ?Blackfin”, ?Charr”, a z nimi ? Flounder ”, ? Pargo ” i ? Tuna ” probowały ustawi? si? w pozycji dobrej do ataku, ale nie udało im si? to ^[19] . Połnocna grupa okr?tow podwodnych ? USS ?Guavina” , ? Hake ” i ? Pampanito ” ? rownie? nie mogła wyj?? na dogodne do ataku pozycje ^[19] .

Patroluj?ce samoloty USAAF uzyskały namiar na Siły Zako?czenia 12 lutego; od tego czasu eskadra japo?ska była bezustannie ?ledzona w wyekwipowane w radar samoloty Army Air Forces i US Navy ^[14] . 13 lutego rano dywizjon ci??kich bombowcow B-24 Liberator i 40 ?rednich B-25 Mitchell eskortowanych przez 48 my?liwcow P-51 Mustang wystartowało z kilku baz na wyspach Leyte i Mindoro . Samoloty bez trudno?ci spotkały si? w pobli?u Sił Zako?czenia , lecz gruba pokrywa chmur nie pozwoliła dostrzec ?adnego okr?tu. W zwi?zku z tym, ?e bombardowanie według wskaza? radaru zostało zabronione dla unikni?cia przypadkowego trafienia własnych okr?tow podwodnych, grupa uderzeniowa zawrociła na lotniska nie zaatakowawszy ?adnego celu ^[21] . Tego samego dnia australijskie niszczyciele HMAS ?Arunta” i ? Warramunga ” opu?ciły zatok? Lingayen udaj?c si? na pozycj? około 260 Mm na zachod od Manili, gdzie miały oczekiwa? w gotowo?ci do niesienia ratunku załogom samolotow, jakie mogłyby by? zestrzelone podczas ataku na eskadr? japo?sk? ^[22] .

Kolejne okr?ty podwodne probowały atakowa? eskadr? japo?sk? 13 lutego. Trzy z nich ? USS ?Bergall” , ? Blower ” i ? Guitarro ” ? były rozstawione wzdłu? jej trasy przemarszu i ?Bergall” ? jako pierwszy o 12:30 ? wypatrzył okr?ty przeciwnika. Znajdował si? w tym momencie w zanurzeniu i cho? probował wyj?? na pozycj? do strzału, nie mogł podej?? do celow bli?ej ni? na 4400 m. Mimo wszystko odpalił sze?? torped , ale ?adna nie trafiła. ?Blower” sprobował zaatakowa? z zanurzenia lecz pi?? torped, ktore wystrzelił w stron? jednego z pancerniko-lotniskowcow i ??yodo” chybiło ^[19] . USS ?Bashaw” i ? Flasher ”, dwa najbardziej na połnoc wysuni?te okr?ty podwodne Fife’a, napotkały Siły Zako?czenia po południu 13 lutego. ?Bashaw” dostrzegł japo?skie okr?ty o 15:15, kiedy te nagle wynurzyły si? zza ?ciany deszczu, jednak na jednym z pancerniko-lotniskowcow dostrze?ono okr?t podwodny i natychmiast wysłano w jego kierunku samoloty. ?Bashaw” musiał si? zanurzy? pod ogniem artylerii głownej pancerniko-lotniskowca. ?Flasher” nie był nawet w stanie namierzy? eskadry przeciwnika. Inne okr?ty podwodne rownie? kontynuowały po?cig, ale bez ?adnych rezultatow ^[23] .

Proba ataku z powietrza została powtorzona 14 lutego. Liczba B-24, B-25 i eskortuj?cych je P-51 była tym razem mniejsza ni? pod koniec lutego, a to dlatego, ?e lotniska na Leyte były ju? poza zasi?giem. I raz jeszcze powłoka chmur nie pozwoliła alianckim pilotom dostrzec okr?tow japo?skich, a atak ?na radar” był zabroniony. Była to ostatnia proba ataku USAAF. Niejakim pocieszeniem było zestrzelenie 13 lutego samolotu transportowego Mitsubishi Ki-57 i kilku my?liwcow w dniach 12-14 lutego ^[24] . Oba australijskie niszczyciele zostały odwołane i skierowane gdzie indziej 15 dnia tego? miesi?ca ^[22] .

Wiceadmirał Charles Lockwood ? dowodca sił podwodnych Floty Pacyfiku ? postanowił naprawi? skutki bezskutecznych prob namierzenia Sił Zako?czenia na Morzu Południowochi?skim i rozmie?cił jedena?cie nast?pnych okr?tow podwodnych pomi?dzy Cie?nin? Luzo?sk? a Japoni? ^[25] . Tymczasem 15 lutego wieczorem Siły Zako?czenia osi?gn?ły Mazu Liedao na połnocnym kra?cu Cie?niny Tajwa?skiej i zatrzymały si? tam na przeci?g pi?ciu godzin ^[4]   . 16 lutego o godz. 5:07 USS ?Rasher” wykrył eskadr? na południe od chi?skiego miasta Wenzhou i wystrzelił sze?? torped w kierunku jednego z okr?tow eskorty, ale ?adna z nich nie trafiła ^[4]   . ?aden inny ameryka?ski okr?t podwodny nie nawi?zał kontaktu z zespołem japo?skim, ktory wybrał drog? znacznie bardziej na zachod od linii wzdłu? jakiej zastawił swe sieci Lockwood ^[25] . Japo?skie okr?ty kierowały si? teraz ku brzegom Korei , eskortowane przez kilka godzin przez dwa niszczyciele ^{[4]   [26]} .

Siły Zako?czenia dotarły 16 lutego wieczorem do Zhoushan niedaleko Szanghaju , gdzie kotwiczyły od 21:06 do 7:00 dnia nast?pnego, by uda? si? do Zatoki Sanzenpo koło Sacheon na południu Połwyspu Korea?skiego. Przybyły tam 17 lutego o godz. 16:00 i zakotwiczyły na dłu?ej, bo opu?ciły zatok? dopiero 19 lutego o 7:00 rano i około godz. 16 dotarły do brzegow Wysp Japo?skich, a w Kure zacumowały o 10:00 20 lutego ^[4]   . Okr?ty Sił Zako?czenia były jednymi z ostatnich, jakim udało si? dotrze? do kraju z południowego Pacyfiku ^[6] .

Rezultaty [ edytuj | edytuj kod ]

Alianckie Kierownictwo Operacji Morskich było bardzo niezadowolone z fiaska poniesionego przez okr?ty podwodne w akcji przeciw Siłom Zako?czenia ^[27] . Fife doszedł do wniosku, ?e głown? przyczyn? była du?a szybko?? eskadry japo?skiej ^[c] , złe warunki pogodowe w czasie trwania operacji oraz posiadanie przez okr?ty japo?skie urz?dze? pomagaj?cym im wykrywa? sygnały radarowe okr?tow podwodnych. W li?cie do Lockwooda napisał, ?e niepowodzenie to ?było gorzk? pigułk? do przełkni?cia, a ja nie mam alibi”. Lockwood ze swej strony przypisywał decyzj?, skutkiem ktorej okr?ty podwodne rozstawiono zbyt daleko od rzeczywistej trasy eskadry japo?skiej, bł?dom wywiadu i powiedział Fife’owi, ?e ?...by? mo?e zbyt łatwo w to uwierzyłem” ^[28] .

U?ycie frachtowcow i okr?tow wojennych do przewozu paliw okazało si? dobrym posuni?ciem dla japo?skiego importu; ilo?ci ropy naftowej i jej pochodnych, jakie dotarły do kraju w pierwszym kwartale 1945 roku była wi?ksza ni? dostawy odebrane pod koniec roku 1944 ^[2] . Jednak alianckie okr?ty podwodne zatopiły w lutym wi?kszo?? statkow handlowych probuj?cych przedosta? si? do Japonii z południa i w marcu Japo?czycy zrezygnowali ze sprowadzania paliw z tamtych ?rodeł ^[12] . Po odej?ciu Sił Zako?czenia jedynymi warto?ciowymi japo?skimi okr?tami pozostaj?cymi jeszcze na wodach południowo-zachodniego Pacyfiku były kr??owniki ci??kie ? Ashigara ” i ? Haguro ” oraz kr??ownik lekki ? Isuzu ”. Nie podj?ły proby powrotu do Japonii i zostały, w kwietniu, maju i czerwcu, zatopione przez okr?ty podwodne i niszczyciele przeciwnika ^[29] .

Po przybyciu do Japonii ?Ise” i ?Hy?ga” otrzymały zadanie wzmocnienia obrony przeciwlotniczej miasta i bazy morskiej Kure. Pozbawione samolotow pokładowych i paliwa nie wyszły ju? wi?cej w morze i oba zostały zatopione podczas alianckich bombardowa? Kure w dniach 24-28 lipca 1945 roku ^[3] . ??yodo” rownie? został w porcie, jako okr?t ?wiczebny, a? 28 lipca i on został zatopiony ^[26] . Trzem niszczycielom rownie? nie udało si? przetrwa? wojny: ?Asashimo” i ?Kasumi” padły 6 kwietnia ofiar? ameryka?skich samolotow z lotniskowcow gdy osłaniały pancernik ? Yamato ” podczas Operacji Ten-G? , a ?Hatsushimo” zaton?ł 30 lipca wszedłszy na min? w pobli?u Maizuru ^{[30] [31] [32]} .

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Clay Blair: Silent Victory: The U.S. Submarine War Against Japan . Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2001. ISBN  978-1-55750-217-9 .
• Wesley Craven, James Cate: The Pacific: Matterhorn to Nagasaki . Chicago: The University of Chicago Press, 1953, seria: The Army Air Forces in World War II. ISBN  978-0-912799-03-2 .
• G. Hermon Gill: Royal Australian Navy 1942?1945 . Canberra: Australian War Memorial, 1968, seria: Australia in the War of 1939?1945. OCLC 65475 .
• Bob Hackett, Sander Kingsepp, Lars Ahlberg: IJN Ise : Tabular Record of Movement . [w:] CombinedFleet.com [on-line]. 2011.
• W.J. Holmes: Double-Edged Secrets: U.S. Naval Intelligence Operations in the Pacific during World War II . Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1979. ISBN  0-87021-162-5 .
• Eric Lacroix, Linton Wells: Japanese Cruisers of the Pacific War . Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1997. ISBN  0-87021-311-3 .
• Samuel Eliot Morison: The Liberation of the Philippines: Luzon, Mindanao, the Visayas, 1944-1945 . Urbana, Illinois: University of Illinois Press, 2002. ISBN  0-252-07064-X .
• Allyn D. Nevitt: IJN Asashimo, Hatsushimo and Kasumi: Tabular Record of Movement . [w:] CombinedFleet.com [on-line]. 1998.
• John Prados: Combined Fleet Decoded: The Secret History of American Intelligence and the Japanese Navy in World War II . New York: Random House, 1995. ISBN  0-679-43701-0 .
• M.J. Whitley: Battleships of World War Two: An International Encyclopedia . London: Arms and Armour, 1998. ISBN  1-85409-386-X .
• H.P. Willmott: Battleship . London: Cassell Military, 2002. ISBN  0-304-35810-X .
• Richard Worth: Fleets of World War II . Cambridge, Massachusetts: Da Capo Press, 2001. ISBN  0-306-81116-2 .