Omurtag

chan Bułgarii
Okres	od ok. 815 do 831
Poprzednik	Dicewg
Nast?pca	Małamir
Dane biograficzne
Dynastia	Kruma
Data urodzenia	VIII wiek
Data ?mierci	831
Ojciec	Krum
Dzieci	Nrawota Presjan Małamir
Multimedia w Wikimedia Commons

Omurtag ( bułg. Омуртаг, zm. 831 ) ? chan bułgarski w latach 815?831, syn i nast?pca Kruma .

Pocz?tek panowania [ edytuj | edytuj kod ]

Po nagłej ?mierci chana Kruma 13 kwietnia 814 roku, jako jedyny pretendent do tronu pozostał młody i niedo?wiadczony syn Kruma, Omurtag. Pomi?dzy bojarami bułgarskimi wybuchły walki o władz?. Przej?ciowo władz? w pa?stwie przej?li Dukum , a po nim Dicewg ^[1] . W?rod historykow nie ma zgody co do okresu i charakteru sprawowanej przez nich władzy. G. Ostrogorski i D. Lang przyjmuj?, ?e w 814 ^[2] , a najdalej pod koniec 815 roku ^[3] , Omurtag zdobył pełni? władzy w pa?stwie. Według T. Wasilewskiego nast?piło to dopiero w 819 roku ^[1] . Poniewa? niewiele wiadomo o przebiegu walk oprocz historykow uznaj?cych w Dukumie i Dicewgu samodzielnych władcow, nie brak autorow marginalizuj?cych ich znaczenie i uznaj?cych w nich jedynie regentow w okresie niepełnoletno?ci Omurtaga ^[4] .

Polityka zagraniczna [ edytuj | edytuj kod ]

Omurtag kontynuował pocz?tkowo ofensywn? polityk? ojca. Jego armia poniosła jednak kl?sk?. Chan zawarł wi?c z Bizancjum w 815 ^[5] roku trzydziestoletni pokoj, ktory zagwarantował Bułgarii okres spokojnego rozwoju. Na jego mocy

• do Bułgarii została przył?czona połnocna Tracja ,
• granica została wytyczona od nadmorskiego Deweltu (w pobli?u Burgas ) na wschodzie do Makroliwady (obecnie Uzund?owo), a dalej skr?cała ku połnocy i dochodziła do Starej Płaniny .
• układ przewidywał rownie? powrot ludno?ci do miejsc osiedlenia sprzed wojny i wymian? je?cow ^[1] .

W 821 roku w Bizancjum zbuntował si?, przeciwko wyniesionemu w wyniku zamachu stanu nowemu cesarzowi Michałowi II , jego najbli?szy wspołpracownik Tomasz Słowianin . Zapewniwszy sobie poparcie Arabow zdołał zgromadzi? na wschodnim pograniczu Cesarstwa znaczn? grup? zwolennikow. Powstanie obj?ło w krotkim czasie wi?ksz? cz??? Azji Mniejszej i zostało poparte przez Słowian ze Sklawinii trackich i macedo?skich . W grudniu 821 roku powsta?cy oblegli Konstantynopol . Atak ?le zorganizowanych mas ludowych na stolic? Cesarstwa załamał si? pod jej murami. Przedsi?biorczy Tomasz Słowianin mogł jednak z powodzeniem probowa? utworzy?, w oparciu o zamieszkuj?cych Cesarstwo Słowian, silny organizm polityczny pod bokiem Bułgarii. Wiosn? 823 roku Omurtag, jako sojusznik cesarza Michała II , rozbił wycofuj?ce si? spod Konstantynopola oddziały powsta?cze, likwiduj?c t? gro?n? dla siebie mo?liwo?? ^[6] .

Pokoj z Bizancjum umo?liwił Omurtagowi zwrocenie si? w kierunku zachodnim. W 818 roku plemiona słowia?skie mieszkaj?ce na zachod od Bułgarii: Timoczanie nad Timokiem , Braniczewcy nad doln? Moraw? i Obodryci naddunajscy zbuntowały si? przeciw zwierzchnictwu bułgarskiemu i zwrociły si? do cesarza rzymskiego Ludwika Pobo?nego o protekcj?. Dopoki sytuacja w Bizancjum była niepewna chan musiał znosi? t? niesubordynacj?. Po stłumieniu powstania Tomasza Słowianina, w dwoch wyprawach przeciw Frankom w 827 i 829 roku Omurtag podbił ziemie Timoczan i Braniczewcow a? po rzek? Kolubar? i wł?czył je do swojego pa?stwa. W granicach Bułgarii znalazł si? wowczas Belgrad , nazywany Belgradem bułgarskim, i przej?ciowo Sirmium ^[7] .

Omurtag Budowniczy [ edytuj | edytuj kod ]

Omurtag wykorzystał czas pokoju na intensywne prace budowlane. Wzniosł w Plisce nowy pałac, w miejsce starego spalonego przez cesarza Nicefora . Grod wewn?trzny został opasany kamiennymi murami ^[8] . Dwupi?trowy pałac z kamienia, z wielk? sal? tronow? (52 x 26,5 m), otoczono kamiennym chodnikiem. Wzdłu? bulwarow prowadz?cych do pałacu Omurtag nakazał ustawi? rz?d pos?gow i kamiennych kolumn zrabowanych przez ojca w cesarskich willach. Obok pałacu stan?ły inne gmachy publiczne i kultowe. Na południowy zachod od Pliski zało?ył w 821 roku miasto, przyszł? stolic? kraju, Presław Wielki ^[9] . W 822 roku nad rzek? Ticz?, niedaleko Szumenu wystawił Auł Omurtaga: ceglany czworobok ze stajniami dla koni i kwaterami dla je?d?cow oraz pałac ozdobiony czterema kolumnami, na ktorych stały dwa rze?bione lwy ^[8] . Trzeci auł chan zbudował nad Dunajem w Transmariscus. Warowny zamek miał strzec Pliski od połnocy ^[9] , a w połowie drogi mi?dzy nim a Plisk? chan wzniosł dla siebie kurhan ^[8] . Wreszcie wzdłu? linii granicznej z Bizancjum nakazał usypa? wielki okop graniczny ^[3] .

Prze?ladowania chrze?cijan [ edytuj | edytuj kod ]

Panowanie Omurtaga było okresem ideologicznego i religijnego przesilenia i fermentu. Szamani protobułgarscy poł?czyli swe siły z kapłanami słowia?skimi boga Peruna przeciw rosn?cym wpływom chrze?cija?stwa, zarowno wewn?trz kraju, gdzie chrze?cija?stwo rozwijało si? szerzone przez je?cow greckich, jak i przeciw wpływom zewn?trznym id?cym z s?siednich pa?stw chrze?cija?skich: bizanty?skiego i franko?skiego. Omurtag miał jak si? wydaje ?wiadomo?? presti?u jakiego chrze?cija?stwo u?ycza cesarzom bizanty?skim i nast?pcom Karola Wielkiego . Przyj?ł nawet grecki tytuł Archona , to jest władcy z łaski boga, cho? niew?tpliwie szło mu nie o Boga chrze?cijan, lecz o najwy?sze bostwo poga?skie ? Tangr? lub Peruna. Zdecydowany był jednak zwalcza? chrze?cijan w swoim pa?stwie. W Konstantynopolu corocznie wspominano w dniu 22 stycznia pami?? 381 m?czennikow bułgarskich z czasow panowania chana Omurtaga, w?rod ktorych było 4 biskupow, w tym arcybiskup Adrianopola Manuel i 377 innych osob ^[9] . Wspołczesny tym wydarzeniom tekst ?piewanego nabo?e?stwa na cze?? m?czennikow bułgarskich, najprawdopodobniej autorstwa Jozefa ze Studios, wskazuje, ?e pochodzili oni z ro?nych grup etnicznych i społecznych. Ofiar? antychrze?cija?skiej polityki Omurtaga miał te? pa?? najstarszy syn Omurtaga i nast?pca tronu, Nrawota , Ze wzgl?du na swe skłonno?ci chrze?cija?skie został przez ojca pozbawiony prawa do władzy na korzy?? brata, Małamira ^[10] .

Inskrypcje [ edytuj | edytuj kod ]

Za czasow Omurtaga powstało wiele inskrypcji protobułgarskich, spo?rod ktorych jedn? z wa?niejszych jest tzw. inskrypcja czatałarska znajduj?ca si? na kolumnie u bramy aułu Omurtaga w pobli?u dzisiejszej wioski Car Krum :
Chan Najwy?szy (Kana subigi) Omurtag jest z woli Boga władc? na ziemi, gdzie si? urodził. Przebywaj?c w obozie Pliska zbudował pałac nad Ticz? i przerzucił swe wojsko przeciwko Grekom i Słowianom. Wraz z pałacem zbudował kosztownie most na Ticzy i wzniosł w tym?e pałacu cztery kolumny, a na kolumnach postawił dwa lwy. Niech Bog zezwoli władcy z woli bo?ej depta? swymi stopami imperatora i stoj?c na czele licznego ludu bułgarskiego podporz?dkowa? sobie wrogow, dopoki płyn? wody Ticzy, oraz ?y? w rado?ci i weselu sto lat ^[11] .

Na granitowej kolumnie, wmurowanej obecnie w cerkwi Czterdziestu M?czennikow w Wielkim Tyrnowie pozostała inna inskrypcja z czasow chana Omurtaga o gł?boko m?dro?ciowym charakterze:
...wyryłem ten napis. Człowiek nawet je?li dobrze ?yje, umiera, a po nim rodzi si? inny. Niechaj ten, kto urodzi si? po?niej, czytaj?c ten napis wspomni tego, ktory go wyrył. A imi? władcy jest Omurtag, Chan Najwy?szy (Kana subigi). Niech Bog zezwoli, aby ?ył lat sto ^[10] .

Omurtagowi nie było s?dzone ?y? sto lat. Umarł stosunkowo młodo, po zaledwie szesnastu latach panowania, w 831 roku ^[10] . Według T. Wasilewskiego panował do 829 roku ^[1] .

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Omurtag miał trzech synow:

• Woina-Nrawot? ? zamordowanego ok. 833 roku z rozkazu najmłodszego brata Małamira ^[12] .
• Presjana-Zwinic? ? chana Bułgarii w latach 836?852 ^[13]
• i Małamira ? chana Bułgarii w latach 831?836 ^[14]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• W. Giuzelew : Bułgarskie ?redniowiecze . W: Bułgaria. Zarys dziejow . I. Dymitrow (red.). Warszawa: Ksi??ka i Wiedza, 1986, s. 38. ISBN  83-05-11583-6 .
• D.M. Lang : Bułgarzy . Warszawa: Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN  83-06-00831-6 . brak strony w ksi??ce
• G. Ostrogorski : Dzieje Bizancjum . Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008. ISBN  978-83-01-15268-0 . brak strony w ksi??ce
• Słownik staro?ytno?ci słowia?skich . T. 1. Wrocław: Ossolineum, 1961. brak strony w ksi??ce
• S. Waklinow : Kultura starobułgarska . Warszawa: Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, 1984. ISBN  83-06-01043-4 . brak strony w ksi??ce
• T. Wasilewski : Historia Bułgarii . Wrocław: Ossolineum, 1983. ISBN  83-0402466-7 . brak strony w ksi??ce
• Wielka Historia ?wiata. Kształtowanie ?redniowiecza . Maciej Salamon (red.). T. 4. Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005. ISBN  83-85719-85-7 . brak strony w ksi??ce