Ten artykuł nale?y dopracowa? : od 2009-12 → zweryfikowa? tre?? i doda? przypisy , od 2012-06 → zaktualizowa? na podstawie naj?wie?szych informacji, → zmieni? ?rodła zale?ne od opisywanego podmiotu na niezale?ne lub usun?? ?rodła u?yte do promowania danych podmiotow, produktow lub idei. Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Nordic Mobile Telephone ( NMT ) ? analogowy system radiokomunikacji ruchomej, nale??cy do rodziny systemow telefonii komorkowej pierwszej generacji . Pocz?tkowo stosowany jedynie w krajach skandynawskich .

Pierwotnie był przystosowany do pracy w pa?mie 450 MHz , jednak ze wzgl?du na bardzo ograniczon? pojemno?? stworzona została jego unowocze?niona wersja działaj?ca w pa?mie 900 MHz.

Wersja NMT450i systemu NMT tak?e pracuje w pa?mie 450 MHz, posiada jednak wiele unowocze?nie? pochodz?cych z wersji NMT-900. Była ona stosowana w Polsce przez PTK Centertel , obecnego operatora sieci Orange (Polska) .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Sieci NMT zostały uruchomione w Szwecji i Norwegii w 1981 oraz w Danii i Finlandii w 1982 oraz w Islandii w 1986. Niemniej jednak pierwsze komercyjne usługi w sieci NMT rozpocz?to ?wiadczy? dla 1200 u?ytkownikow w Arabii Saudyjskiej 1 wrze?nia 1981, miesi?c wcze?niej ni? w Szwecji. Do 1985 roku sie? rozrosła si? do 110 000 u?ytkownikow w Skandynawii, z czego 63 300 w samej Norwegii, b?d?c w tym czasie najwi?ksz? na ?wiecie sieci? telefonii komorkowej.

Sieci NMT były wykorzystywane głownie w krajach skandynawskich, na Litwie, Łotwie i Estonii, na W?grzech, Słowacji, w Szwajcarii (Natel-C, od 1987), Holandii, Polsce ( Centertel , od 1992), Bułgarii, Rumunii, Czechach (Eurotel, 1991?2006), Słowenii, Serbii, Turcji, Chorwacji, Bo?ni i Hercegowinie, Rosji i kilku krajach Azji i Bliskiego Wschodu.

Budowa systemu [ edytuj | edytuj kod ]

System NMT składa si? z trzech podstawowych elementow:

• MTX - centrali systemu radiokomunikacyjnego, odpowiedzialnej za sterowanie sieci? i komunikacje z publiczn? sieci? telefoniczn?.
• BS - stacji bazowej , odpowiedzialnej za komunikacj? ze stacjami ruchomymi poprzez interfejs radiowy.
• MS - stacji ruchomej

MTX - centrala [ edytuj | edytuj kod ]

MTX (Mobile Telephone eXchange) realizuje funkcje steruj?ce oraz komutacyjne. Centrale MTX mog? by? poł?czone z centralami sieci stałej na poziomie central mi?dzynarodowych, tranzytowych lub miejscowych. Centrala MTX ł?czy si? ze stacjami bazowymi przy pomocy ł?czy stałych. Stacja bazowa BS komunikuje si? ze stacjami ruchomymi MS znajduj?cymi si? na obszarze przez ni? obsługiwanym poprzez interfejs radiowy. Zadaniem stacji bazowej BS jest tak?e nadzorowanie jako?ci poł?czenia ze stacj? ruchom?. W ł?czach stałych systemow NMT, stosuje si? system sygnalizacyjny CCITT nr 7. Natomiast na styku z mniej nowoczesn? sieci? stał? sygnalizacje R2.

BS - stacja bazowa [ edytuj | edytuj kod ]

Stacja bazowa zbudowana jest z:

• układu sprz?gacza polegaj?cego na nadawaniu kilku sygnałow przy wykorzystaniu tej samej anteny w kierunku nadawczym
• wyposa?e? radiowych dla wszystkich kanałow cz?stotliwo?ciowych
• modułu obrobki wst?pnej sygnału wysokiej cz?stotliwo?ci w kierunku odbiorczym
• układu testuj?cego odbierany sygnał oraz miernika sprawdzaj?cego poziom mocy sygnału odbieranego.

Stacja bazowa BS zawiera tak?e układ zasilania oraz system antenowy. Kanał cz?stotliwo?ciowy obsługiwany jest przez odbiornik, nadajnik oraz układu steruj?cy. Układ steruj?cy realizuje nast?puj?ce zadania:

• wył?czanie i wł?czanie nadajnika
• przesyłanie informacji do i od centrali MTX
• przydzielanie kanałow
• zap?tlanie w celach testowych ł?czy przychodz?cych do centrali MTX
• wysyłanie alarmow do centrali MTX

Obszarem centralowym nazywamy obszar pokryty zasi?giem wszystkich stacji bazowych BS w obr?bie danej centrali MTX. Obszary centralowe dzielimy na mniejsze fragmenty zwane obszarami przywoła?. Dane o lokalizacji stacji ruchomych MS przechowywane s? w systemie z dokładno?ci? do obszaru przywoła?.

MS - stacje ruchome [ edytuj | edytuj kod ]

W systemach NMT u?ywane s? kieszonkowe, przeno?ne oraz przewo?ne stacje ruchome. Aparat wrzutowy mo?e by? tak?e stacj? ruchom?. System NMT umo?liwia regulacj? mocy stacji ruchomej. W nadajniku dokonywane jest wzmocnienie sygnału oraz analogowa modulacja cz?stotliwo?ci FM. Odbiornik zawiera generator lokalny, wzmacniacz, stopnie podwojnej przemiany cz?stotliwo?ci i demodulator. Sygnalizacj? przesyła si? w sposob cyfrowy, wi?c do tego celu zainstalowano w terminalu modulator i demodulator sygnału z kluczowaniem cz?stotliwo?ci FSK. Praca terminala mo?liwa jest dzi?ki mikroprocesorowi. Kontroluje on poł?czenia z central? MTX, steruje prac? cz??ci radiowej oraz nadzoruje komunikacj? z u?ytkownikiem za pomoc? interfejsu: gło?nik i mikrofon , wy?wietlacz, klawiatura alfanumeryczna.

Parametry NMT 450 i NMT 900 [ edytuj | edytuj kod ]

Transmisja [ edytuj | edytuj kod ]

Do transmisji mowy w systemach NMT 450 oraz w NMT 900, zastosowano analogow? modulacj? FM z dewiacj? cz?stotliwo?ci f = 3 kHz. Ka?demu kierunkowi transmisji przydzielono osobne pasmo cz?stotliwo?ci, zastosowano poł?czenia dupleksowe. Szeroko?? kanałow cz?stotliwo?ciowych wynosi 25 kHz. System NMT przystosowany jest do pracy w dwoch pasmach cz?stotliwo?ci: 450 MHz i 900 MHz. W pa?mie 450 MHz przydzielono dwa przedziały cz?stotliwo?ci, po 4.5 MHz. Pozwala to na utrzymanie 180 kanałow dwukierunkowych. Odst?p dupleksowy pomi?dzy kierunkami transmisji wynosi 10 MHz. Natomiast w pa?mie 900 MHz wydzielono dwa przedziały po 25 MHz ka?dy. W ka?dym zawarto 999 kanałow cz?stotliwo?ciowych. Na ko?cach pasma wydzielono przedziały ochronne o szeroko?ci 12.5 kHz, a odst?p pomi?dzy kierunkami transmisji poszerzono do 45 MHz. NMT 900 daje mo?liwo?? wykorzystywania kanałow o szeroko?ci 12.5kHz. Mo?na wtedy uzyska? około 2000 kanałow.

Ramka sygnału [ edytuj | edytuj kod ]

Sygnalizacja w kanale radiowym odbywa si? za pomoc? binarnego sygnału zmodulowanego cz?stotliwo?ciowo z przepływno?ci? 1200 bit /s. Jedynie 7% przesyłanego sygnału to wła?ciwa informacja. Typowa ramka ma długo?? 166 bitow i dzieli si? na:

• 140 - bitowe słowo sygnalizacyjne.
  • 28 bitow numeru abonenta.
  • 12 bitow numeru kanału.
  • 12 bitow informacji.
  • 12 bitow numeru obszaru przywoływa?.

• 26 bitow synchronizacji bitowej i ramkowej.
  • 11 bitow synchronizacji ramki.
  • 15 bitow synchronizacji bitowej.

Polska wersja systemu NMT [ edytuj | edytuj kod ]

Stosowany w Polsce od 1992 roku system NMT pracuje w pa?mie 450 MHz. Opiera si? on jednak na tzw. wersji NMT 450i. Jest to poł?czenie NMT 450 oraz niektorych aspektow wprowadzonego po?niej standardu NMT 900. Modyfikacje polegały mi?dzy innymi na:

• zmodyfikowaniu protokołow sygnalizacji w kanale radiowym
• wprowadzeniu procedury identyfikacji abonenta
• polepszeniu jako?ci transmisji mowy poprzez wprowadzenie kompandorow
• umo?liwieniu wy?wietlania w terminalu kodu obszaru centralowego

System NMT450i działa w Polsce pod nazw? Centertel. Operatorem jest Polska Telefonia Komorkowa Sp. z o.o. , obecnie w cało?ci nale??ca Telekomunikacji Polskiej .

Polski system Centertela korzysta ze 180 kanałow, lecz dwadzie?cia kanałow zajmuje nieco inne pasmo cz?stotliwo?ci ni? w systemach u?ywanych w Skandynawii. Wszystkie kanały mieszcz? si? jednak w zakresie obsługiwanym przez stacje ruchome systemu, co pozwala na stosowanie w sieci Centertel standardowego sprz?tu. W Polsce pracuj? 4 centrale MTX: w Warszawie, Katowicach, Gda?sku i Poznaniu.

W maju 1995 roku liczba abonentow przekroczyła 50 tysi?cy przy 65% pokryciu ł?czno?ci? powierzchni kraju.

Sie? CENTERTEL dzi? [ edytuj | edytuj kod ]

Infrastruktura systemu NMT 450 była wykorzystywana do rozwi?zania problemu Telekomunikacji Polskiej, problemu tzw. "ostatniej mili". Na terenach, na ktorych ze wzgl?dow ekonomicznych nie opłacało si? prowadzi? przewodu do telefonu stacjonarnego, wykorzystywano cz?stotliwo?ci systemu NMT do zapewnienia ł?czno?ci telefonicznej dla abonentow. U schyłku dost?pu do telefonu "stacjonarnego" korzysta ok. 40 tys. klientow TP SA. Z sieci analogowej CENTERTEL korzystało rownie? ok. 1 tys. wiernych abonentow (najcz??ciej ?eglarzy , poniewa? ta sie? si?ga wiele kilometrow w gł?b morza), ktorzy nie zdecydowali si? na przył?czenie do sieci cyfrowej Orange (dawniej Idea ) (stan na dzie? 30 czerwca 2007 r.)

Według stanu na dzie? 28 grudnia 2009 r., społka PTK Centertel uruchomiła proces rozsyłania abonentom wypowiedze? umow o ?wiadczenie usług telekomunikacyjnych w sieci analogowej NMT 450i, z zachowaniem 1 miesi?cznego okresu wypowiedzenia. Zgodnie z tre?ci? dostarczonego wypowiedzenia, bezpo?rednim powodem likwidacji sieci jest rozpocz?cie z dniem 1 lutego 2010 r. ?wiadczenia przez PTK Centertel usługi dost?pu do internetu w technologii CDMA450, "ORANGE FREEDOM PRO" na cz?stotliwo?ciach wykorzystywanych dotychczas przez NMT450i. Na dzie? dzisiejszy po wybraniu numeru telefonu do sieci NMT Centertel, nadal mo?na usłysze? sygnał marszrutowania, a na koniec zapowied? o niedost?pno?ci abonenta z powodu wył?czonego aparatu. Oznacza to, ?e sie? nadal działa, nie usuni?to zako?cze? sieci oraz nie uwolniono numerow telefonow. W takim przypadku powinna by? uruchomiona informacja o braku dost?pno?ci takiego numeru w sieci. Podkre?lenia wymaga rownie? fakt, i? na dzie? rzekomego zwolnienia zasobow sieci NMT450i pod now? usług?, nadal aktywnych jest ok. 40 tys. abonentow "stacjonarnych" TP SA, co stawia pod znakiem zapytania prawdziwo?? uzasadnienia przedstawionego w dor?czonym wypowiedzeniu.

PTK Centertel zaproponował abonentom sieci analogowej NMT 450i, zawarcie odr?bnych umow na ?wiadczenie usług telekomunikacyjnych w sieci GSM/UMTS w ramach dowolnie wybranej promocji w ofercie ORANGE.

Według stanu na dzie? 18 czerwca 2012 NMT 450i wci?? działa, aczkolwiek jego wył?czenie planowane jest na połow? 2012 roku ^[1] . Do 2012 roku zostały wypowiedziane wszystkie umowy, abonentom zaproponowano przeniesienie swoich numerow do sieci cyfrowej, a same nadajniki pracuj?ce na pa?mie 450 MHz, Orange wykorzystuje do ?wiadczenia usług szerokopasmowego dost?pu do Internetu stosuj?c technik? CDMA (ang. Code Division Multiple Access) ze stabilnym zasi?giem w całym kraju.

W kwietniu 2017 roku Orange zako?czył całkowicie wykorzystywanie pasma 450 MHz w Polsce ^[2] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• AMPS
• TACS
• GSM