Michał III Szyszman

car Bułgarii
Okres	od 1323 do 1330
Poprzednik	Jerzy II Terter
Nast?pca	Iwan Stefan
Dane biograficzne
Dynastia	Szyszmanowicze
Data ?mierci	28 lipca 1330
Ojciec	Szyszman
?ona	Anna Neda ? Teodora Paleologina
Dzieci	Iwan ? Szyszman ? Michał

Michał III Szyszman ? ( bułg.   Михаил III Шишман , Michaił III Sziszman ; ur. 1275/1280, zm. 28 lipca 1330 ) ? car bułgarski w latach 1323 ? 1330 . Syn bojara bułgarskiego Szyszmana .

W 1313 roku obj?ł rz?dy w niezale?nym od władcy Bułgarii ksi?stwie widy?skim . Po bezpotomnej ?mierci ostatniego władcy z dynastii Terterowiczow został obrany carem bułgarskim. Toczył wojny z władcami Bizancjum zmieniaj?c sojusze. W 1330 roku wyprawił si? na Serbi?, zgin?ł w bitwie pod Welbu?dem.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Wczesne lata [ edytuj | edytuj kod ]

Michał Szyszman przyszedł na ?wiat pomi?dzy 1275 a 1280 rokiem jako syn bojara bułgarskiego Szyszmana i jego pierwszej, nieznanej z imienia, bułgarskiej ?ony ^[1] . Szyszman, za panowania cara Jerzego I Tertera , po 1281 roku, jako lennik i sprzymierzeniec tatarskiego wodza Nogaja utworzył własne silne pa?stwo w zachodniej Bułgarii, w ziemi widy?skiej obejmuj?cej dolin? rzeki Timoku . Jego pa?stwo stale rosło tak ?e pod koniec XIII wieku Szyszman władał wi?kszo?ci? ziem połnocno-zachodniej Bułgarii. W 1292 roku po ucieczce cara Jerzego I Tertera i obj?ciu władzy przez Smilca , krol serbski Stefan Milutin wraz z bratem Stefanem Dragutinem , wykorzystuj?c osłabienie Bułgarii najechali i podbili pa?stwo Szyszmana. Ostatecznie przy pomocy chana Nogaja Szyszman odzyskał swoje ksi?stwo, w wyniku rokowa? jego syn był jednak zmuszony po?lubi? cork? Milutina Ann? Ned? ^[2] .

Po ?mierci ojca w 1313 roku Michał obj?ł rz?dy w pa?stwie widy?skim. Przyj?ł tytuł despoty bułgarskiego i kniazia Widynia ^{[1] [2]} . Tytuł despoty bułgarskiego otrzymał najprawdopodobniej od cara Teodora Swetosława , co wskazuje na nawi?zanie dobrych stosunkow pomi?dzy obydwoma władcami. Jako zi?? Stefana Milutina pozostawał te? w dobros?siedzkich stosunkach z Serbi?. Po ?mierci te?cia w 1321 roku Michał Szyszman skorzystał jednak ze słabo?ci Serbii dla zbli?enia z władc? bułgarskim, wszedł nawet w skład jego Rady ^[1] .

Obj?cie władzy [ edytuj | edytuj kod ]

Teodor Swetosław zmarł w tym samym 1321 roku. Jego syn Jerzy II Terter po obj?ciu tronu wypowiedział wojn? Bizancjum , zmarł jednak w toku działa? wojennych w 1323 roku. W kraju zapanował chaos, umiej?tnie wspomagany przez Grekow. Pa?stwo przekształciło si? w konglomerat samodzielnych ksi?stw. Korzystaj?c z zam?tu w Bułgarii Bizanty?czycy zdobyli Tracj? od nadmorskiej Messembrii do Sliwena . Brat cara Smilca Wojsił opanował przy pomocy Grekow obszar od Sliwena do twierdzy Kopsis. Utrata Tracji skłoniła bojarow tyrnowskich do wyboru na nowego cara Michała Szyszmana. Obj?cie przez niego władzy ponownie poł?czyło podzielone pa?stwo bułgarskie ^[2] .

Wojny z Bizancjum [ edytuj | edytuj kod ]

Po obj?ciu tronu Michał III wszcz?ł wojn? z cesarzem bizanty?skim Andronikiem II i jego lennikiem Wojsiłem o Tracj? Po długich walkach Wojsił został wyparty ze ?redniogorza, a Bizanty?czycy z terenow pomi?dzy Sliwenem a wybrze?em. W r?ku greckim pozostał tylko Płowdiw . W 1324 roku Michał Szyszman zawarł pokoj z Bizancjum i po?lubił Teodor? Paleologin? , wdow? po carze Teodorze Swetosławie , wnuczk? cesarza Andronika II. Dotychczasow? ?on?, Ann? Ned? oddalił i uwi?ził ^[3] .

W maju 1327 roku Michał III zawarł przymierze ze swym szwagrem, przyszłym cesarzem Andronikiem III , wymierzone przeciw staremu cesarzowi ^[1] . W Bizancjum wybuchła wojna domowa pomi?dzy cesarzem Andronikiem II a jego wnukiem Andronikiem III. Michał pocz?tkowo poparł zbuntowanego wnuka, potem przerzucił si? jednak na stron? starego cesarza. 28 maja 1328 roku Andronik III pokonał dziadka zajmuj?c Konstantynopol . Michał Szyszman kontynuował wojn? w imieniu pokonanego Andronika III do wiosny 1329 roku, kiedy obie strony ostatecznie zawarły pokoj. Bezpo?redni? przyczyn? kolejnej zmiany sojuszy przez Michała III było wł?czenie si? do wojny po stronie Andronika II krola serbskiego Stefana Decza?skiego , ktory za udzielon? pomoc został wynagrodzony przez starego cesarza twierdz? Prosek nad dolnym Wardarem , w Macedonii ^[4] .

Wojna z Serbi? [ edytuj | edytuj kod ]

W celu powstrzymania dalszej ekspansji serbskiej w Macedonii Michał III i Andronik III zawarli w maju 1329 roku układ pokojowy i sojuszniczy wymierzony przeciw Serbii. Wiosn? 1330 roku Michał III Szyszman rozpocz?ł militarne i dyplomatyczne przygotowania do wojny z Serbi?. Ustalił z Bizancjum sposob podziału podbitego przez Serbow terytorium Macedonii. Wedle ?rodeł serbskich jego plany si?gały dalej: zmierzał do podboju krolestwa Serbow ^[5] . W lipcu 1330 roku Michał III Szyszman na czele 12-tysi?cznej armii bułgarskiej oraz 3 tysi?cy najemnikow: Wołochow, Tatarow i Osety?cow zaatakował Serbi?. Andronik III wkroczył w tym czasie od południa do serbskiej Macedonii . W sobot? 28 lipca 1330 roku Serbowie napadli niespodziewanie pod Welbu?dem (obec. Kiustendił ) na terytorium serbskim na oboz bułgarski. Ci??kozbrojna konnica zło?ona z najemnych rycerzy zachodnich rozgromiła l?ejsze przewa?nie oddziały bułgarsko-wołosko-tatarskie. Car Michał Szyszman ci??ko ranny z powodu upadku z konia dostał si? w r?ce wrogow i zgin?ł ^[6] . Sław? zabicia wodza wrogiej armii przypisywał sobie potem Stefan Duszan , przyszły krol serbski. Na wie?? o kl?sce Bułgarow Andronik III wycofał si? z Serbii. Stefan Decza?ski zawarł po bitwie pokoj z Bułgarami. Do Serbii przył?czono Nisz , a Bułgarzy na mocy układu oddali tron carski siostrze krola serbskiego, Annie Nedzie, pierwszej ?onie Michała Szyszmana i ich starszemu synowi Iwanowi Stefanowi ^[3] .

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Michał III Szyszman był dwukrotnie ?onaty:

• z Ann? Ned? cork? krola serbskiego Stafana Milutina ; po obj?ciu władzy w 1324 roku oddalił j? i uwi?ził; miał z ni? troje dzieci:
  • Iwana Stefana ? cara w latach 1330 ? 1331
  • Szyszmana ? zmarłego w Dubrowniku
  • Michała ? kniazia widy?skiego i despot?
• z Teodor? Paleologin? , ktor? po?lubił jesieni? 1324 roku ^[1] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Charles Cawley: Medieval Lands . Foundation for Medieval Genealogy, 2006?2007. brak strony w ksi??ce
• Tadeusz Wasilewski : Historia Jugosławii do XVIII wieku . W: W. Felczak , T. Wasilewski: Historia Jugosławii . Wrocław: Ossolineum, 1985. ISBN  83-04-01638-9 . brak strony w ksi??ce
• Wasyl Giuzelew : Bułgarskie ?redniowiecze . W: Bułgaria. Zarys dziejow . I. Dymitrow (red.). Warszawa: Ksi??ka i Wiedza, 1986. ISBN  83-05-11583-6 . brak strony w ksi??ce
• Jerzy J.   Rajman   Jerzy J. , Encyklopedia ?redniowiecza , Krakow: Wyd. Zielona Sowa, 2006, ISBN  83-7435-263-9 , ISBN  978-83-7435-263-5 , OCLC   749403223   . brak strony (ksi??ka)
• T. Wasilewski : Historia Bułgarii . Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 97?101. ISBN  83-04-02466-7 .