한국   대만   중국   일본 
Metodologia szkoły austriackiej ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Metodologia szkoły austriackiej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Metodologia szkoły austriackiej ? normatywna teoria metod ekonomii wypracowana w ramach austriackiej szkoły ekonomicznej . Cechuje si? ona:

  • antyempiryzmem : krytycznym podej?ciem do empirycznego testowania (weryfikowania lub falsyfikowania) teorii ekonomicznych;
  • dezaprobat? dla matematycznego modelowania zjawisk gospodarczych;
  • aprioryzmem : aprobat? dla dedukcyjnego budowania teorii ekonomicznych w oparciu o ustalone aksjomaty
  • indywidualizmem metodologicznym : przekonaniem, ?e analiza zjawisk społecznych powinna rozpoczyna? si? od badania zachowa? jednostek
  • subiektywizmem metodologicznym : przekonaniem, ?e decyduj?cy wpływ na zjawiska społeczne maj? czynniki subiektywne: wiedza, przes?dy, potrzeby i przekonania osob bior?cych udział w tych zjawiskach.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Metodologia szkoły austriackiej kształtowała si? stopniowo w wyniku szeregu sporow metodologicznych jakie toczyli ekonomi?ci austriaccy ze zwolennikami innych nurtow ekonomii [1] . Pierwszy taki spor został zapocz?tkowany przez zało?yciela szkoły austriackiej Carla Mengera publikacj? Zasad ekonomii , w ktorych dowodził, ?e istniej? powszechne i niezmienne prawa ekonomii odkrywane w drodze dedukcji. Niedługo po wydaniu, latach 80. XIX w., ksi??ka spotkała si? z negatywn? reakcj? zwolennikow niemieckiej szkoły historycznej , w szczegolno?ci Gustava von Schmollera . Twierdzili oni, ?e prawa ekonomii obowi?zuj? jedynie w okre?lonym czasie i miejscu, w zwi?zku z czym wła?ciwych metod ich badania dostarcza historia. Spor nie został rozstrzygni?ty, ale doprowadził do pierwszego sformułowania metodologicznych postulatow szkoły austriackiej.

Kolejna polemika metodologiczna szkoły austriackiej odbyła si? w latach 90. XIX w. mi?dzy Eugenem von Bohm-Bawerkiem a Johnem Batesem Clarkiem . Polemika została poprzedzona dyskusj? o pochodzenie stopy procentowej. Eugen von Bohm-Bawerk, rozwijaj?c koncepcje Mengera, twierdził, ?e stopa procentowa jest pochodn? faktu, ?e ludzie preferuj? dobra tera?niejsze nad dobra przyszłe. John Bates Clark podtrzymywał starsz? teori?, zgodnie z ktor? stopa procentowa jest determinowana przez kra?cow? produktywno?? kapitału. Aby j? obroni? przed zarzutami Bohm-Bawerka, Clark odrzucił Mengerowsk? koncepcj? ludzkiego działania. W wyniku sporu, ekonomi?ci austriaccy zacz?li podkre?la? znaczenie prakseologii ? nauki o ludzkim działaniu, jako podstawowego ?rodła twierdze? ekonomicznych.

W latach 20. i 30. XX w. odbył si? trzeci, istotny dla rozwoju szkoły austriackiej, spor metodologiczny. Dotyczył on zagadnienia mo?liwo?ci efektywnej alokacji zasobow w gospodarce centralnie sterowanej. Ludwig von Mises przedstawił problem kalkulacji ekonomicznej , ktory ?wiadczył przeciwko takiej mo?liwo?ci. W odpowiedzi Oskar Lange zaproponował sposob rozwi?zania tego problemu w warunkach socjalizmu. Wykorzystał w tym celu Walrasowsk? teori? rownowagi ogolnej oraz koncepcj? zewn?trznego licytatora rownowa??cego rynek metod? prob i bł?dow. Ekonomi?ci austriaccy, odrzucaj?c rozwi?zanie Langego, przeciwstawili si? matematycznemu modelowaniu zjawisk ekonomicznych, jako metodzie, ktora z konieczno?ci pomija subiektywne oraz instytucjonalne czynniki przebiegu procesow gospodarczych.

Epistemologia charakterystyczna dla szkoły austriackiej [ edytuj | edytuj kod ]

Szkoła austriacka, ju? od momentu swojego powstania, była zwi?zana z realistycznym nurtem epistemologii [2] [3] . Jego przedstawiciele twierdz?, ?e byty materialne, mentalne i społeczne posiadaj? realne istnienie oraz mog? by? przedmiotem obiektywnego poznania. Podstawow? metod? poznawcz? jest abstrakcja polegaj?ca na oddzieleniu generalnych od indywidualnych cech przedmiotow. Charakterystyczne dla realizmu epistemologicznego jest te? przekonanie, ?e naukowe metody badawcze nie ro?ni? si? istotnie od metod, jakimi na co dzie? posługuj? si? ludzie.

Ekonomi?ci austriaccy, przede wszystkim Ludwig von Mises [4] oraz Friedrich August von Hayek [5] [6] wyro?niaj? dwa podstawowe przedmioty poznania i co za tym idzie dwa głowne rodzaje bada? naukowych:

  • przyrodnicze : zajmuj?ce si? badaniem zjawisk przyrodniczych (fizyka, chemia, biologia itp.);
  • społeczne : zajmuj?ce si? badaniem faktow społecznych (socjologia, psychologia, ekonomia, nauki polityczne itp.).

Ponadto wskazuj? oni na dwie grupy nauk o wyro?nionym statusie:

  • nauki aprioryczne: zajmuj?ce si? badaniem relacji mi?dzy poj?ciami (matematyka, logika, prakseologia );
  • histori?: nauka z pogranicza nauk społecznych i przyrodniczych, zajmuj?ca si? badaniem działa? człowieka z przeszło?ci za pomoc? ich materialnych pozostało?ci.

Zdaniem ekonomistow austriackich, nauki przyrodnicze i społeczne zajmuj? si? fundamentalnie innymi przedmiotami bada?. W zwi?zku z tym powinny posługiwa? si? ro?nymi metodami. Wspołcze?nie jednak, zgodnie z diagnoz? Hayeka [7] , pod wpływem scjentyzmu , przedstawiciele nauk społecznych adaptuj? metody specyficzne dla nauk przyrodniczych do badania zjawisk społecznych. Do metod tych zaliczaj? si?:

  • obserwacja ;
  • eksperyment ;
  • gromadzenie faktow empirycznych i ich obrobka statystyczna celem wykrycia prawidłowo?ci;
  • matematyczne modelowanie prawidłowo?ci empirycznych;
  • formułowanie prognoz na podstawie modeli przebiegu badanych zjawisk i ich empiryczna weryfikacja.

Program negatywny metodologii szkoły austriackiej [ edytuj | edytuj kod ]

Przedstawiciele szkoły austriackiej twierdz?, ?e stosowanie wy?ej wymienionych metod nauk przyrodniczych do badania zjawisk społecznych nie mo?e przynie?? satysfakcjonuj?cych rezultatow. Jest tak dlatego, ?e zjawiska społeczne s? pochodn? działa? poszczegolnych ludzi, a o ich przebiegu decyduj? fundamentalnie inne czynniki, ni? w przypadku zjawisk przyrodniczych, takie jak cele, zasoby, wiedza, motywacja, instytucje itp. Ponadto zjawiska społeczne charakteryzuj? si? du?? zło?ono?ci? (o ich przebiegu decyduje splot wielu czynnikow) i niepowtarzalno?ci?, dlatego niemo?liwe jest prowadzenie w ich dziedzinie eksperymentow. Niemo?liwe jest te? wyizolowanie wpływu poszczegolnych czynnikow na przebieg zjawisk oraz weryfikacja prognoz. W zwi?zku z tym ekonomi?ci austriaccy proponuj? własn? metodologi? tych nauk. Składa si? ona z programu negatywnego, czyli okre?lenie metod, ktorych nauki społeczne nie powinny stosowa?, oraz programu pozytywnego, czyli wyliczenie i uzasadnienie wła?ciwych metod nauk społecznych. Pierwszy z wymienionych programow składa si? nast?puj?cych postulatow:

  • nauki społeczne nie powinny wyci?ga? wnioskow z faktow empirycznych, w tym z bada? statystycznych;
  • nauki społeczne nie powinny wykonywa? eksperymentow;
  • nauki społeczne nie powinny budowa? matematycznych modeli zjawisk i procesow społecznych.

Program pozytywny metodologii szkoły austriackiej [ edytuj | edytuj kod ]

Ekonomi?ci austriaccy podzielaj? program pozytywny metodologii w mniejszym stopniu ni? negatywny. Niemniej istniej? przynajmniej dwa zbli?one nurty pogl?dow na to, jak powinny wygl?da? metody ekonomii. Nurty te ro?ni? si? przede wszystkim stosunkiem do bada? empirycznych. Cz??? ekonomistow austriackich, przede wszystkim Ludwig von Mises , Murray Rothbard , radykalnie przeciwstawia si? wykorzystywaniu bada? empirycznych do weryfikacji lub falsyfikacji teorii ekonomicznych [8] [9] . Z drugiej strony, ekonomi?ci, tacy jak Friedrich August von Hayek oraz Israel Kirzner , podchodz? do tego zagadnienia bardziej liberalnie. Twierdz? oni, ?e badania empiryczne mog? by? jednym ze ?rodeł teorii ekonomicznej. W ka?dym razie teoria nie powinna by? z nimi niezgodna [10] .

Niezale?nie od wskazanych wy?ej ro?nic zda?, metod? badawcz? zalecan? przez wszystkich (co do zasady) ekonomistow szkoły austriackiej jest dedukcja poszczegolnych twierdze? ekonomii ze zbioru aksjomatow zaczerpni?tych z prakseologii [11] . Aksjomaty te, nie s? ustalane arbitralnie, ale maj? odzwierciedla? intuicyjn? wiedz? o ludzkim działaniu. Do najwa?niejszych aksjomatow prakseologii wykorzystywanych w ekonomii austriackiej mo?na zaliczy?:

  1. Zasad? indywidualizmu metodologicznego : ka?de działanie jest wykonywane przez indywidualnego człowieka. Innymi słowami, wszelkie zbiorowo?ci, w tym społecze?stwa działaj? za po?rednictwem pojedynczych ludzi i z tej perspektywy powinny by? analizowane;
  2. Zasad? subiektywizmu metodologicznego : o przebiegu działa? ludzkich decyduj? czynniki subiektywne: przekonania, wiedza, przes?dy, oczekiwania osoby podejmuj?cej działanie.

Do pozostałych zało?e? nale?? mi?dzy innymi:

  1. Ka?de ludzkie działanie polega na wykorzystaniu dost?pnych ?rodkow do realizacji okre?lonego celu.
  2. Ka?de ludzie działanie odbywa si? w czasie.
  3. Je?eli okre?lony człowiek działa w celu A, rezygnuj?c zarazem z realizacji substytucyjnego celu B, to znaczy, ?e człowiek ten wy?ej ceni cel A ni? cel B.

Dedukcja w ekonomii powinna, zdaniem ekonomistow austriackich, przyj?? posta? werbaln?, a nie sformalizowan? (typow? dla logiki matematycznej). Przemawia za tym argument, ?e sformalizowane uj?cie aksjomatow i wnioskowa? dotycz?cych ludzkiego działania wprawdzie jest precyzyjniejsze, ale poci?ga za sob? utrat? ich tre?ci.

Szkoła austriacka a głowny nurt ekonomii [ edytuj | edytuj kod ]

Niektore ro?nice metodologiczne mi?dzy szkoł? austriack? a głownym nurtem ekonomii [1]
Obszar porownania Szkoła austriacka Głowny nurt ekonomii
Rozumienie nauki ekonomii Ekonomia jako teoria ludzkiego działania, dynamiczny proces prakseologiczny Ekonomia jako teoria decyzji; postrzeganie jej jako nauki o u?ytkowaniu rzadkich dobr, maj?cych alternatywne zastosowanie, w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich
Protagonista procesow społecznych Kreatywny przedsi?biorca Homo oeconomicus
Natura informacji Wiedza i informacja s? subiektywne, rozproszone i stale si? zmieniaj? (przedsi?biorcza kreatywno??). Ostre rozro?nienie pomi?dzy wiedz? naukow? (obiektywn?) i praktyczn? (subiektywn?) Przyjmuje si? istnienie kompletnej, obiektywnej i niezmiennej informacji o celach i ?rodkach. Nie ma ro?nicy mi?dzy wiedz? praktyczn? (przedsi?biorcz?) a naukow?
Koszt Poj?cie subiektywne (zale?y od umiej?tno?ci odkrywania przez przedsi?biorc? nowych alternatywnych celow) Obiektywny i stały (mo?e by? poznany przez osoby trzecie i zmierzony)
Formalizm metodologiczny Logika werbalna (abstrakcyjna i formalna), pozwalaj?ca na integracj? subiektywnego czasu oraz tworczego umysłu ludzkiego Formalizm matematyczny (j?zyk symboliczny, typowy dla analizy stałych, bezczasowych zjawisk)
Empiryzm w naukach ekonomicznych Wnioskowanie aprioryczno-dedukcyjne. Ostre oddzielenie i jednocze?nie poł?czenie teorii (nauki nomotetycznej, science) z histori? (nauki idiograficznej, art). Historia nie ma dla teorii mocy dowodu Empiryczna falsyfikacja hipotez (przynajmniej retorycznie)
Mo?liwo?? stawiania prognoz ekonomicznych Niemo?liwe stawianie szczegołowych prognoz, gdy? to, co si? stanie, zale?y od jeszcze nie powstałej, przyszłej wiedzy przedsi?biorcy. Mo?na dokona? wył?cznie jako?ciowych i teoretycznych ?prognoz tendencji”, mowi?cych o skutkach destabilizacji sianej przez interwencjonizm Prognozy to cel, ktorego szuka si? z pełn? premedytacj?
Kapitał ?Kapitał” uwa?any jest za heterogeniczny zbior dobr kapitałowych, ktore s? stale zu?ywane i musz? zosta? odtworzone Uwa?a kapitał za homogeniczny fundusz odtwarzaj?cy si? samodzielnie
Proces produkcji Proces produkcji jest dynamiczny i dzieli si? na wiele wertykalnych etapow Rozwa?a istnienie horyzontalnej oraz jednowymiarowej struktury produkcji w rownowadze
Wpływ pieni?dza na ceny Pieni?dz wpływa na procesy modyfikuj?c struktur? relatywnych cen Pieni?dz wpływa na ogolny poziom cen. Zmiany relatywnych cen nie s? brane pod uwag?
Oszcz?dzanie Oszcz?dzanie odgrywa kluczow? rol? i determinuje wertykalne zmiany w strukturze produkcji oraz rodzaj wykorzystywanej technologii Oszcz?dzanie nie jest wa?ne. Kapitał reprodukuje si? horyzontalnie (wi?cej tego samego), a funkcja produkcji jest sztywna i okre?lana przez aktualny stan technologii
Popyt na dobra kapitałowe Popyt na dobra kapitałowe jest odwrotnie zale?ny od popytu na dobra konsumpcyjne. (Ka?da inwestycja wymaga oszcz?dzania, a wi?c po?wi?cenia konsumpcji w jej czasie) Popyt na dobra kapitałowe zmienia si? w tym samym kierunku, co popyt na dobra konsumenckie
Koszty produkcji Zakłada, ?e koszty produkcji s? subiektywne i niezdeterminowane Koszty produkcji s? obiektywne, rzeczywiste i dane z gory
Ceny dobr konsumpcyjnych Uznaje, ?e to ceny dobr konsumpcyjnych maj? tendencj? do determinacji cen dobr produkcyjnych, a nie odwrotnie Zakłada, ?e historyczne koszty produkcji maj? tendencj? do okre?lania cen rynkowych
Stopa procentowa Stop? procentow? postrzega jako cen? rynkow? okre?lan? poprzez subiektywne warto?ciowania preferencji czasu. Słu?y do dyskontowania obecnej warto?ci przyszłych przychodow Stop? procentow? uwa?a za zasadniczo determinowan? przez marginaln? produktywno?? lub efektywno?? kapitału; ma by? ona wewn?trzn? stop? zwrotu, czyni?c? oczekiwane przychody rownymi historycznym kosztom produkcji dobr kapitałowych (uznawanych za zdeterminowane i stałe). Stopa procentowa jest tu głownie zjawiskiem monetarnym

Krytyka [ edytuj | edytuj kod ]

Metodologia szkoły austriackiej była krytykowana przede wszystkim przez przedstawicieli głownego nurtu ekonomii, w szczegolno?ci Paula Samuelsona [12] i Marka Blauga . Krytyka w najwi?kszym stopniu dotyczyła antyempiryzmu szkoły austriackiej. Podej?cie to, Mark Blaug charakteryzuje jako anachroniczne i dogmatyczne, a ponadto sprzeczne z duchem wspołczesnej nauki [13] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b Jesus Huerta de Soto: Spor metodologiczny ( Methodenstreit ) szkoły austriackiej . Warszawa: Instytut Misesa , 2006.
  2. ↑ B.   Smith , Aristotle, Menger, Mises: an essay in the metaphysics of economics , [w:] Carl Menger and his legacy in economics , Bruce J   Caldwell , Carl   Menger , Durham [N.C.]: Duke University Press, 1990, ISBN  0-8223-1087-2 , OCLC   23019966 .
  3. ↑ Maki, U. Mengerian economics in realist perspective , [w:] Carl Menger and his legacy in economics red. Bruce J. Caldwell, Duke University Press (1990): Durham and London, ISBN  0-8223-1087-2 .
  4. ↑ Mises, L. (2007) Ludzkie działanie , Instytut Misesa : Warszawa.
  5. ↑ Friedrich Hayek : The Counter-Revolution of Science: studies on the abuse of reason . Glencoe, Ill.: The Free Press, 1952.
  6. ↑ The pretence of knowledge. W: Friedrich Hayek : Nobel Lectures, Economics 1969-1980 . Glencoe, Ill.: World Scientific Publishing Co., 1992. ( ang. ) .
  7. ↑ Friedrich Hayek : The Counter-Revolution of Science: studies on the abuse of reason . Glencoe, Ill.: The Free Press, 1952. (1952).
  8. ↑ Ludwig Mises : Ludzkie działanie . Warszawa: Instytut Misesa , 2007. [dost?p 2007-12-17].
  9. ↑ Murray Rothbard : Prakseologia: metodologia szkoły austriackiej . 2004. [dost?p 2007-12-17].
  10. ↑ Postaw? metodologiczn? Hayeka charakteryzuje nast?puj?cy cytat z Monetary Theory and the Trade Cycle (1933): Dla teorii cykli gospodarczych, jak i dla jakiejkolwiek innej teorii ekonomicznej, istniej? wył?cznie dwa kryteria poprawno?ci. Po pierwsze musi ona by? wyprowadzona z fundamentalnych poj?? systemu teoretycznego drog? dedukcji i niekwestionowanych metod logicznych, i po drugie musi ona na podstawie tych czysto dedukcyjnych metod wyja?nia? te zjawiska, ktore obserwujemy w rzeczywistych cyklach . I dalej: wła?ciwym zadaniem statystyki jest dostarczanie precyzyjnej informacji o wydarzeniach, ktore nie mieszcz? si? w ramach teorii. (...) Statystyka nigdy nie mo?e udowodni? ani obali? teoretycznych wyja?nie?, mo?e jedynie przedstawi? problemy lub wskaza? obszar dla bada? teoretycznych . Cytaty za: Krzysztof Kostro: Debata socjalistyczna a rozwoj teorii społeczno-ekonomicznych Friedricha Augusta von Hayeka . Warszawa: DIG, 2001.
  11. ↑ Hans-Hermann Hoppe : Economic Science and the Austrian Method . Auburn: Ludwig von Mises Institute, 1995. [dost?p 2007-12-17]. Tłumaczenie fragmentu: Murray Rothbard : The Logic of Action One: Method, Money, and the Austrian School . Cheltenham (UK): Edward Elgar: Cheltenham (UK), 1997.
  12. ↑ Krytyka Samuelsona zawarta w jednej z jego ksi??ek [1972, s. 761]: W zwi?zku z niewolnictwem Thomas Jefferson powiedział, ?e gdy przypomina sobie, i? w niebiosach jest sprawiedliwy Bog, dr?y o los swojego kraju. No wi?c, znaj?c, tak cz?ste w ekonomii, przesadzone twierdzenia o pot?dze dedukcji i rozumowania ≪a priori≫, ktore zawdzi?czamy klasykom, Carlowi Mengerowi, Lionelowi Robbinsowi z okresu sprzed 1932 r. (...), uczniom Franka Knighta, Ludwigowi Misesowi, dr?? o reputacj? mojej dyscypliny. Na szcz??cie, t? chorob? mamy ju? za sob? , cytat za: Blaug, M. (1995) Metodologia ekonomii , PWN: Warszawa.
  13. ↑ Mark Blaug : Metodologia ekonomii . Warszawa: PWN, 1995.
Szkoła austriacka
Teoria
Prekursorzy
Przedstawiciele
Publikacje
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Metodologia_szkoły_austriackiej&oldid=69590435 ”