Luiz Inacio Lula da Silva

Luiz Inacio Lula da Silva (2023)
Data i miejsce urodzenia	27 pa?dziernika 1945 Caetes
39. Prezydent Brazylii
Okres	od 1 stycznia 2023
Przynale?no?? polityczna	Partia Pracuj?cych
Poprzednik	Jair Bolsonaro
Okres	od 1 stycznia 2003 do 31 grudnia 2010
Przynale?no?? polityczna	Partia Pracuj?cych
Poprzednik	Fernando Henrique Cardoso
Nast?pca	Dilma Rousseff
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomo?ci w Wikinews

Luiz Inacio Lula da Silva (wym. [ l u ? i z i ? n a s j u ? l u l ? d a ? s i w v ? ], ur. 27 pa?dziernika 1945 w Caetes jako Luiz Inacio da Silva ) ^{[1] [2]} , znany jako Lula ? brazylijski polityk, członek Partii Pracuj?cych , prezydent Brazylii w latach 2003?2010 i ponownie od 1 stycznia 2023.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Dzieci?stwo i młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Jako data urodzenia podawany jest 6 pa?dziernika. Jednak według słow polityka, opieraj?cego si? na pami?ci matki, faktycznie urodził si? on 27 pa?dziernika 1945 roku. Pochodził z wielodzietnej rodziny robotnikow rolnych z Pernambuco , był ostatnim z siedmiorga dzieci. Wychowywał si? bez ojca, ktory porzucił matk?. Po sko?czeniu czterech klas szkoły podstawowej zacz?ł (w wieku 11 lat) pracowa? jako robotnik niewykwalifikowany, m.in. pucybut, goniec, sprzedawca, pracownik pralni i tokarz.

W latach 70. zaanga?ował si? w działalno?? lewicowych zwi?zkow zawodowych ; aktywno?? ta wi?zała si? z ryzykiem ze wzgl?du na panuj?cy w Brazylii re?im wojskowy ^[3] . W wypadku przy pracy stracił palec. Od 1972 był jednym z przywodcow ruchu zwi?zkowego. Organizował masowe protesty i strajki, był wi?ziony.

W 1980 jako przywodca zwi?zku zawodowego metalowcow kierował nielegalnym strajkiem generalnym . Za organizacj? strajku został skazany na trzy lata wi?zienia, ale ostatecznie wyrok uchylono w s?dzie apelacyjnym. W tym samym roku ^[3] wraz z grup? innych liderow zwi?zkowych oraz intelektualistow wspołtworzył lewicowe skrzydło Partii Pracuj?cych ( Partido dos Trabalhadores ). Od 1982 u?ywa przydomku ?Lula” jako oficjalnego nazwiska. Brał udział w kolejnych kampaniach społecznych, ktore doprowadziły ostatecznie do ust?pienia władz wojskowych i zmiany konstytucji (m.in. wprowadzono powszechne wybory prezydenckie). Od 1986 zasiadał w parlamencie.

Prezydent Brazylii (2003?2011) [ edytuj | edytuj kod ]

Od 1989 brał udział w czterech kolejnych wyborach prezydenckich jako kandydat Partii Pracuj?cych. 27 pa?dziernika 2002 pokonał w wyborach prezydenckich Jose Serr? z Brazylijskiej Partii Socjaldemokratycznej, zdobywaj?c 61% głosow. Urz?d obj?ł 1 stycznia 2003, został ponownie wybrany w wyborach 29 pa?dziernika 2006 (uzyskał 60% poparcia) i pozostał prezydentem do 1 stycznia 2011.

Jako prezydent wprowadził szeroko zakrojony program reform prospołecznych, ktore przy zachowaniu kapitalistycznego ustroju gospodarczego słu?yły wyrownywaniu nierowno?ci społecznych ^[3] . Jego rz?dy przypadły na czas rozwoju gospodarczego i umo?liwiły awans społeczny du?ym grupom ludno?ci. Lula opuszczał urz?d prezydencki z poparciem społecznym na poziomie 80%. Jego nast?pc? została Dilma Rousseff . Lula planował ubieganie si? o urz?d prezydencki w 2018 roku ^[4] .

Oskar?enia o korupcj? [ edytuj | edytuj kod ]

W 2014 r. wszcz?to ?ledztwo w sprawie korupcji w?rod najwy?szych urz?dnikow pa?stwowych, politykow i przedstawicieli wielkiego biznesu. Dwa lata po?niej Lula tak?e stał si? obiektem ?ledztwa, ktore ju? wcze?niej doprowadziło do skazania ponad 80 osob ^[4] . 12 lipca 2017 r. został nieprawomocnie skazany za korupcj? (przyj?cie łapowek wartych 1,2 mln dol.) na 9,5 roku wi?zienia. W chwili skazania był liderem sonda?y przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 2018 rok ^[5] . 24 stycznia 2018 roku s?d drugiej instancji podtrzymał wyrok skazuj?cy, zwi?kszaj?c kar? do 12 lat i 1 miesi?ca pozbawienia wolno?ci ^[6] . 8 kwietnia tego samego roku da Silva rozpocz?ł odsiadywanie wyroku ^[7] 8 lat i 10 miesi?cy pozbawienia wolno?ci ^[8] w wi?zieniu w Kurytybie ^[9] .

Po tym jak pod koniec sierpnia 2018 r. s?d zakazał Luli startu w wyborach w zwi?zku z oskar?eniami o korupcj?, 11 wrze?nia ten wycofał si? z wyborow prezydenckich i przekazał swoje poparcie Fernandowi Haddadowi , ktory był dotychczas jego kandydatem na wiceprezydenta ^[9] . Po tym, jak S?d Najwy?szy Brazylii orzekł, ?e przepisy kodeksu karnego przewiduj?ce skierowanie skazanego do wi?zienia przed wyczerpaniem wszystkich mo?liwo?ci odwoławczych s? niezgodne z Konstytucj? , 8 listopada 2019 r. da Silva został zwolniony z wi?zienia ^[8] .

8 marca 2021 roku s?dzia S?du Najwy?szego Edson Fachin uniewa?nił wyroki skazuj?ce Lul? i orzekł, ?e wydział s?du w Kurytybie nie powinien był w ogole prowadzi? sprawy ^{[10] [11]} . W kwietniu 2021 r. to orzeczenie zostało potwierdzone przez wi?kszo?? S?du Najwy?szego Brazylii ^[12] .

Prezydent Brazylii (od 2023) [ edytuj | edytuj kod ]

W maju 2021 o?wiadczył, ?e b?dzie startował w wyborach powszechnych w 2022 roku o trzeci? kadencj? przeciwko urz?duj?cemu prezydentowi Jairowi Bolsonaro ^{[13] [14] [15]} . W pierwszej turze wyborow z 2 pa?dziernika 2022 zdobył 48,4% głosow, zajmuj?c 1. miejsce spo?rod 11 kandydatow. Przeszedł do drugiej tury, w ktorej jego konkurentem został ubiegaj?cy si? o reelekcj? Jair Bolsonaro, ktory zdobył 43,2% ^[16] . W drugiej turze wyborow z 30 pa?dziernika Lula wygrał wybory, zdobywaj?c 50,9% głosow, pokonuj?c urz?duj?cego prezydenta, ktory zdobył 49,1% głosow ^[17] . 1 stycznia 2023 po raz trzeci obj?ł urz?d prezydenta Brazylii ^[18] .

Odznaczenia i nagrody [ edytuj | edytuj kod ]

Brazylijskie

• Krzy? Wielki Orderu Narodowego Zasługi (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Obronnej (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Marynarskiej (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Lotniczej (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Rio Branco (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi S?downictwa Wojskowego (2003) ? ex officio
• Krzy? Złoty Medalu Zasługi Maua (2003) ? ex officio
• Wielki Ła?cuch Medalu Konspiracji ( Minas Gerais )
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Pracy (2003) ? ex officio
• Wielki Ła?cuch Orderu Zasługi S?downictwa Pracy (2003)
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Kulturalnej (2003) ? ex officio
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Naukowej (2003) ? ex officio

Zagraniczne

• Krzy? Wielki Orderu Zasługi Aperipe ( Sergipe )
• Wielki Ła?cuch Orderu Kondora Andow ( Boliwia , 2007) ^[19]
• Order Słonia ( Dania , 2007) ^[20]
• Krzy? Wielki Orderu Gwiazdy Rownika ( Gabon , 2004) ^[21]
• Honorowy Towarzysz Orderu Gwiazdy Ghany ( Ghana , 2005)
• Order of Excellence ( Gujana , 2010) ^[22]
• Ła?cuch Orderu Izabeli Katolickiej ( Hiszpania , 2003) ^[23]
• Wielki Ła?cuch Orderu Boyaca ( Kolumbia , 2005) ^[24]
• Ła?cuch Orderu Orła Azteckiego ( Meksyk , 2007) ^[25]
• Krzy? Wielki z Diamentami Orderu Sło?ca Peru ( Peru , 2003) ^[26]
• Krzy? Wielki Orderu Zasługi ( Norwegia , 2003)
• Wielki Ła?cuch Orderu Wolno?ci ( Portugalia , 2003) ^[27]
• Krzy? Wielki Orderu Wie?y i Miecza (Portugalia, 2008) ^[27]
• Order of the Companions of O. R. Tambo I klasy ( RPA , 2011)
• Order Ksi?cia Jarosława M?drego I klasy ( Ukraina , 2003) ^[28]
• Order Wolno?ci (Ukraina, 2009) ^[29]
• Ła?cuch Orderu Orła Zambii ( Zambia , 2011)
• Order Amilcara Cabrala I klasy ( Republika Zielonego Przyl?dka , 2004)
• Nagroda Ksi?cia Asturii (Hiszpania, 2003)
• Doktorat honorowy Instytutu Nauk Politycznych w Pary?u (2011)
• Nagroda Lecha Wał?sy (2011) ^[30]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Artykuł o Luli po polsku