Ludovico Giovanni Ariosto
(ur.
8 wrze?nia
1474
, zm.
6 lipca
1533
) ? poeta
włoski
, autor poematu
Orland szalony
. Pisał tak?e
satyry
i
komedie
.
Pochodził z
Ferrary
, lecz urodził si? w cytadeli
Reggio
. Jego ojciec, Niccolo Ariosto, był ochmistrzem na dworze
Ercole d'Este
. Od cesarza
Fryderyka III Habsburga
w 1460 otrzymał tytuł hrabiowski i mo?liwo?? dodania do herbu wizerunku cesarskiego czarnego orła. Po 1471 został mianowany kapitanem cytadeli i dyrektorem skarbu w
Reggio
w
Lombardii
. Matk? Ludovica była Daria Malaguzzi. Ludovico Ariosto był najstarszym z dziesi?ciorga jej dzieci. W roku 1486 rodzina Ariostow wrociła do Ferrary, bowiem Niccolo został mianowany
giudice dei savi
, na najwy?sze stanowisko miejskie. Po krotkim czasie z powodu nadu?y? został z niego usuni?ty. W
Ferrarze
Ludovico ucz?szczał do łaci?skiej szkoły Lukki Ripa, a po?niej studiował prawo na uniwersytecie. Ariosto, ju? jako doktor praw, brał udział w lekcjach nadwornego nauczyciela, humanisty, Georgio da Spoleto, ktory zapoznał go z dziełami
Owidiusza
,
Wergiliusza
,
Horacego
,
Plauta
i
Terencjusza
. Pod wpływem tych lektur Ariosto zacz?ł pisa? wiersze po łacinie. Po ?mierci ojca w 1500 Ludovico Ariosto musiał zaj?? si? gospodarowaniem w maj?tku w
Reggio
, by utrzyma? matk? i dziewi?cioro rodze?stwa. W 1502 został kasztelanem zameczku w
Canossa
. W tych latach Ludovico został ojcem dwoch nie?lubnych synow, z dwoch ro?nych matek, Giovanniego i Virginio Ariosto (po?niejszego wydawc? po?miertnych ?Pi?ciu pie?ni” napisanych przez ojca, lecz wył?czonych z autoryzowanego przez ojca wydania). Od 1503 Ariosto słu?ył na dworze kardynała
Ippolito d’Este
.
W czasie jednej z misji we
Florencji
Ariosto poznał Aleksandr? Bennucci, wdow? po Strozzim, ktora pojechała za nim do
Ferrary
, i ktor? kilka lat po?niej po?lubił potajemnie (poniewa? miał kilka prebend ko?cielnych, ktore mogł straci? gdyby kardynał dowiedział si? o ?lubie). Z powodu Aleksandry odmowił wyjazdu z kardynałem na
W?gry
w 1517, trac?c dochody z dworskiej słu?by. Dzi?ki ksi??nej Ferrary,
Lukrecji Borgii
, został
gubernatorem
ziem
Garfagnany
w
Apeninach
. Z tego odludzia wyzwolił si? Ariosto w 1525, kiedy został wezwany do Ferrary.
Pomnik Ariosta w
Reggio Emilia
.
Z my?l? o napisaniu epickiego poematu sławi?cego rycerstwo Ariosto nosił si? od 1503. W 1506 uko?czył pierwsz?, napisan? po włosku, ksi?g?
Orlanda szalonego
(
Orlando furioso
), ktor? przedstawił kardynałowi
d'Este
. W pie?niach chciał da? wierny obraz rycerstwa ??piewa? o kobietach, rycerzach, o zbrojnych czynach, o miło?ci i odwa?nych wyprawach”. Poemat zostaje uko?czony w 1515, ale Ludovico Ariosto pracował nad nim do ko?ca swojego ?ycia. Pierwsze wydanie
Orlando furioso
ukazało si? w 1516, kolejne w 1521, a wydanie pełne w 1532. Prace nad dalszym doskonaleniem dzieła przerwała ?mier? autora.
- II ? Polemika skierowana przeciw dworowi papieskiemu.
- III ? Ideał prostoty ?ycia wyzbytego ambicji ?wiatowych, pro?no?? władzy i bogactwa; pochwała sroki.
- IV ? Pobyt w
Garfagnanie
. Opis własnych trudow ?yciowych i t?sknota za Ferrar? i ukochan? kobiet?.
- VI ? (Skierowana do
Pietro Bembo
) wspomina szerokie studia humanistyczne.
- VII ? Motywy kieruj?ce nim odrzucaj?c posad? ambasadora w
Rzymie
; miło??
Ferrary
.
- La Cassaria, proz? (1508)
- I Suppositi, proz? (1509)
- Il Negromante (Czarownik), wierszem (1520)
- La Lena, wierszem (1528)
- Gli Studenti (nieuko?czona), wierszem (1518-19)