Kwas karminowy

Kwas karminowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna ( IUPAC )
	kwas 3,5,6,8-tetrahydroksy-1-metylo-9,10-diokso-7-((3 R ,4 R ,5 S ,6 R )-3,4,5-trihydroksy-6-(hydroksymetylo)tetrahydro-2 H -pyran-2-ylo)-9,10-dihydroantraceno-2-karboksylowy ; lub ; kwas 7-α-D-glukopiranozylo-9,10-dihydro-3,5,6,8-tetrahydroksy-1-metylo-9,10-dioksoantracenokarboksylowy
	Inne nazwy i oznaczenia
	E120, koszenila, karmina ; C.I. 75470, czerwie? naturalna 4
	Ogolne informacje
Wzor sumaryczny	C 22 H 20 O 13
Masa molowa	492,39 g/mol
Wygl?d	ciemnoczerwony proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	1260-17-9
PubChem	9807916
SMILES
	CC1=C2C(=CC(=C1C(=O)O)O)C(=O)C3= ; C(C2=O)C(=C(C(=C3O)O)C4[C@@H]([C@H]([C@@H]([C@H](O4)CO)O)O)O)O
Wła?ciwo?ci
	Rozpuszczalno?? w wodzie
	30 g/l
	w innych rozpuszczalnikach
	DMSO : rozpuszczalny ; etanol : bardzo trudno
Temperatura topnienia	136 °C (rozkład)
Niebezpiecze?stwa
	Karta charakterystyki : [1]
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wył?cznie historyczne
	Substancja nie jest klasyfikowana jako ; niebezpieczna według europejskich kryteriow według MSDS.
	Je?eli nie podano inaczej, dane dotycz? ; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas karminowy , koszenila , karmina ( E120 ) ? organiczny zwi?zek chemiczny , naturalny, karminowy barwnik pozyskiwany z wysuszonych, zmielonych owadow , zwanych czerwcami kaktusowymi ( Dactylopius coccus ), ?yj?cych w Meksyku . Od staro?ytno?ci a? po XVI wiek uzyskiwano go tak?e z czerwcow polskich ( Porphyrophora polonica ). Jest jednym z nielicznych rozpuszczalnych w wodzie naturalnych barwnikow, ktore nie ulegaj? degradacji z upływem czasu. Jest najbardziej odporny na działanie ?wiatła, podwy?szonej temperatury i utlenianie spo?rod wszystkich naturalnych barwnikow, a nawet bardziej trwały ni? niektore barwniki syntetyczne .

Ekstrakt koszenili to ciemnoczerwony płyn, a po wysuszeniu ? proszek. Produkt handlowy barwnika wyst?puje w poł?czeniu z kationami amonu , wapnia , sodu i potasu , pojedynczo lub w kombinacjach. Mo?e tak?e zawiera? materiał białkowy pochodz?cy z innych owadow .

Jeden kilogram koszenili uzyskuje si? z około 155 tys. owadow ^[3].
Dopuszczalne dzienne spo?ycie wynosi 5 mg/kg masy ciała ^[3].

Otrzymywanie [ edytuj | edytuj kod ]

Czerwce do produkcji koszenili zabija si? przez wystawienie na działanie wysokiej temperatury . Mo?na to robi? na wiele sposobow (np. zanurzenie w gor?cej wodzie , wystawienie na działanie ?wiatła słonecznego , pary wodnej czy podwy?szonej temperatury w cieplarce ), uzyskuj?c w ten sposob ro?n? barw? produktu. Inaczej wygl?dała produkcja tego barwnika w Polsce ^[3]. Polska koszenila stosowana była na szerok? skal? w przemy?le tekstylnym do połowy XIX wieku . Wytwarzano j? z innego gatunku owadow ? czerwcow polskich ( Porphyrophora polonica ).

Historia ^[3][ edytuj | edytuj kod ]

W ?redniowiecznej Polsce koszenil? uzyskiwano z owada czerwca polskiego , ktory miał du?e znaczenie gospodarcze jako ?rodło tego barwnika wykorzystywanego głownie do barwienia tkanin. Stosowano go szeroko w całej Europie w przemy?le tekstylnym do połowy XIX wieku ^[4]. Barwnik ten był powszechnie u?ywany w farbiarstwie oraz malarstwie. Polska była du?ym eksporterem koszenili na cał? owczesn? Europ?, a koszenila uzyskiwana z czerwcow była bardzo wa?nym towarem eksportowym Rzeczypospolitej Obojga Narodow . Dopiero po odkryciu Ameryki barwnik pozyskiwany z czerwca polskiego został wyparty przez ta?szy, produkowany z czerwca kaktusowego ( Dactylopius coccus ), ?yj?cego na opuncjach.

W Ameryce pocz?tki stosowania koszenili jako barwnika si?gaj? cywilizacji Aztekow i Majow . Ju? w tamtych czasach miała ona olbrzymi? warto?? handlow?. Była towarem luksusowym, coroczne daniny eksportowano z poszczegolnych miast do Tenochtitlan ? stolicy pa?stwa Aztekow. Do Europy sprowadzili j? hiszpa?scy konkwistadorzy , podczas podbojow Ameryki Centralnej . Na Starym Kontynencie szybko doceniono jej warto??, gdy? była lepsza od u?ywanych wowczas, europejskich barwnikow. Stała si? jednym z popularniejszych (a zarazem dro?szych) barwnikow w Europie. Jej warto?? na giełdach towarowych (podobnie jak warto?? szafranu ) była porownywalna ze złotem . Znalazła zastosowanie w barwieniu tkanin i kosmetykow , rzadziej ?ywno?ci. Koszenil? barwiono m.in. szaty kardynałow rzymskich oraz kurtki ?ołnierzy armii brytyjskiej . Wi?kszo?? Europejczykow w owych czasach nie znała pochodzenia tego barwnika, wi?c ameryka?scy kolonizatorzy sprowadzali go ze Starego Kontynentu, zamiast prosto z Meksyku (co byłoby dla nich ta?sze).

Import koszenili zza oceanu był kosztowny, tote? w XIX wieku owady sprowadzono na Wyspy Kanaryjskie (gdzie były dla nich odpowiednie warunki) i rozpocz?to ich masow? hodowl? . Spowodowało to upadek meksyka?skiego monopolu na barwnik. ?rodła podaj?, ?e w 1868 wyeksportowano z Wysp Kanaryjskich do Europy a? 6 milionow funtow koszenili (ilo?? ta odpowiada około 420 miliardom owadow). Przyczyn? tak masowej produkcji mogł by? fakt, i? poza zastosowaniami tekstylnymi , w owym czasie zacz?to jej u?ywa? tak?e do barwienia ?ywno?ci, m.in. wypiekow, herbatnikow , deserow , przetworow mi?snych i owocowych , ryb , gumy do ?ucia , a tak?e pastylek i kropli przeciwkaszlowych . Koszenila stała si? tak?e głownym składnikiem ro?u kosmetycznego (była to nowo?? w tamtych czasach).

W połowie XIX wieku zapotrzebowanie na koszenil? gwałtownie zmalało, a w XX wieku handel tym barwnikiem prawie całkowicie ustał. Przyczyn? było wynalezienie syntetycznych barwnikow (w tym czerwieni alizarynowej ). Dzi? koszenila jest znow warto?ciowym towarem, poniewa? wielu producentow woli stosowa? naturalne barwniki, ktore ciesz? si? wi?kszym zaufaniem w?rod konsumentow , ni? barwniki syntetyczne.

Zastosowanie [ edytuj | edytuj kod ]

Obecnie koszenila jest wci?? szeroko stosowana w przemy?le kosmetycznym do barwienia m.in.: cieni do powiek , szamponow i tuszow do rz?s , ale jej zastosowania nie ko?cz? si? na kosmetykach. Koszenil? barwi si? tak?e napoje alkoholowe , sosy (głownie sos jabłkowy ), owocowe nadzienia do ciast , mi?sa , wypieki, jogurty i polewy ^[5].

Zagro?enia [ edytuj | edytuj kod ]

Zanieczyszczenia zawarte w ekstrakcie koszenili mog? powodowa? wstrz?s anafilaktyczny , a tak?e katar sienny oraz pokrzywk? . Powinny jej unika? osoby uczulone na salicylany , jak rownie? astmatycy ^[5].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b ^c Farmakopea Polska X , Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urz?d Rejestracji Produktow Leczniczych, Wyrobow Medycznych i Produktow Biobojczych , 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b MSDS Merck ( niem. ) .
↑ ^a ^b ^c ^d Food-Info.net: Koszenila, Karmin, Kwas karminowy (E120) . [dost?p 2010-09-05].
↑ Antoni M?czak: Gdy czerwiec polski barwił Europ? . mowiawieki.pl. [dost?p 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)].
↑ ^a ^b Bill Statham: E213: Tabele dodatkow i składnikow chemicznych . Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006, s. 336. ISBN 978-83-7243-529-3 .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Food-Info.net: Koszenila, Karmin, Kwas karminowy (E120) . [dost?p 2010-09-04].
Bill Statham: E213: Tabele dodatkow i składnikow chemicznych . Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006. ISBN 978-83-7243-529-3 .

Przeczytaj ostrze?enie dotycz?ce informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii .

[FPX-1] Farmakopea Polska X , Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urz?d Rejestracji Produktow Leczniczych, Wyrobow Medycznych i Produktow Biobojczych , 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[merck-2] MSDS Merck ( niem. ) .

[fi-3] Food-Info.net: Koszenila, Karmin, Kwas karminowy (E120) . [dost?p 2010-09-05].

[Gdy_czerwiec_polski_barwił-4] Antoni M?czak: Gdy czerwiec polski barwił Europ? . mowiawieki.pl. [dost?p 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)].

[e213-5] Bill Statham: E213: Tabele dodatkow i składnikow chemicznych . Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006, s. 336. ISBN 978-83-7243-529-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]