Kurt Josef Waldheim
(
[?k???t ?valdha?m]
ⓘ
[?k???t ?valdha?m]
; ur.
21 grudnia
1918
w
St. Andra-Wordern
, zm.
14 czerwca
2007
w
Wiedniu
[1]
) ? austriacki polityk i dyplomata, od 1968 do 1970 minister spraw zagranicznych,
sekretarz generalny ONZ
w latach 1972?1981,
prezydent
Austrii
w latach 1986?1992.
Pochodził z rodziny o czeskich korzeniach, nosz?cej nazwisko Watzlawick. Jego ojciec pracował jako inspektor w administracji o?wiatowej
[2]
. Kurt Waldheim studiował prawo na
Uniwersytecie Wiede?skim
(doktoryzował si? w 1944), uko?czył rownie?
Akademi? Dyplomatyczn? w Wiedniu
[3]
.
W 1938 po
aneksji Austrii
przez Niemcy doł?czył do NSDStB, zwi?zanej z
NSDAP
organizacji studenckiej
[2]
. Został te? członkiem
SA
[4]
. W trakcie
II wojny ?wiatowej
był ?ołnierzem
Wehrmachtu
, w tym oficerem wywiadu. Słu?ył od 1941 w czasie ataku na Zwi?zek Radziecki, a w nast?pnych latach na Bałkanach, wchodził m.in. w skład sztabu generała
Alexandra Lohra
, straconego po wojnie za popełnione zbrodnie. Do drugiej połowy lat 80. zwi?zki Kurta Waldheima z organizacjami nazistowskimi i jego kariera wojskowa nie były publicznie znane
[2]
[5]
.
W 1945 doł?czył do austriackiej słu?by dyplomatycznej. Był m.in. pierwszym sekretarzem w przedstawicielstwie Austrii we
Francji
(1948?1951) oraz dyrektorem departamentu kadr w resorcie (1951?1955). W 1955 został szefem misji dyplomatycznej Austrii przy
ONZ
, od 1956 do 1960 kierował placowk? dyplomatyczn? w
Kanadzie
(najpierw jako minister pełnomocny, nast?pnie w randze ambasadora). Powrocił do MSZ, gdzie stał na czele jednego z departamentow, a nast?pnie był dyrektorem generalnym do spraw politycznych. W latach 1964?1968 i 1970?1971 zajmował stanowisko stałego przedstawiciela Austrii przy ONZ w
Nowym Jorku
. Od stycznia 1968 do kwietnia 1970 sprawował urz?d ministra spraw zagranicznych w rz?dzie
Josefa Klausa
[1]
[3]
.
W 1971 z rekomendacji
Austriackiej Partii Ludowej
kandydował w
wyborach prezydenckich
, otrzymał 47,2% głosow, przegrywaj?c z
Franzem Jonasem
[6]
. 1 stycznia 1972 obj?ł stanowisko sekretarza generalnego ONZ, ktore zajmował do 31 grudnia 1981
[7]
. W 1979, ogłoszonym przez ONZ Mi?dzynarodowym Rokiem Dziecka, nadał polskiemu
Orderowi U?miechu
rang? mi?dzynarodow?
[8]
. W latach 1982?1984 wykładał na
Uniwersytecie Georgetown
w
Waszyngtonie
[1]
.
W 1986 ponownie był kandydatem ludowcow w
wyborach prezydenckich
. W pierwszej turze głosowania dostał 49,6% głosow. W drugiej otrzymał 53,9% głosow, wygrywaj?c z
Kurtem Steyrerem
[9]
. W marcu tego? roku, jeszcze przed wyborami, ujawniono fakt przynale?no?ci Kurta Waldheima do NSDStB i SA, a tak?e jego słu?b? na Bałkanach pod dowodztwem Alexandra Lohra. Sam polityk w swojej biografii ukrywał te fakty, wskazuj?c tylko na słu?b? w okolicach
Triestu
pod koniec wojny
[5]
. Upublicznienie tych informacji wywołało liczne kontrowersje i dyskusje. Wskazywano, ?e musiał wiedzie? o ro?nych zbrodniach wojennych, w tym deportacjach greckich ?ydow czy masakrach na terenie Jugosławii
[2]
[4]
. Wyra?ano przypuszczenia, ?e sam rownie? mogł bra? udział w zbrodniach wojennych. Ju? po wyborach kanclerz
Franz Vranitzky
powołał mi?dzynarodow? komisj?, ktora nie znalazła dowodow jego udziału w zbrodniach wojennych
[2]
[4]
.
Kurt Waldheim urz?d prezydenta obj?ł w lipcu 1986
[1]
. Ujawnienie jego przeszło?ci spowodowało, ?e był traktowany jako
persona non grata
w wi?kszo?ci pa?stw. W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jako głowa pa?stwa oficjalnie odwiedził tylko kraje arabskie oraz
Watykan
[4]
[10]
. W 1992 nie ubiegał si? o reelekcj?, ko?cz?c urz?dowanie w lipcu tego? roku
[1]
.
Został wyro?niony m.in. tytułem doktora
honoris causa
przez
Uniwersytet Warszawski
(1977)
[11]
. Był kawalerem Orderu U?miechu
[12]
.
Pochowany w krypcie prezydenckiej na
Cmentarzu Centralnym w Wiedniu
. W po?miertnie opublikowanym li?cie wyraził ?al z powodu tak po?nego jednoznacznego odniesienia si? do nazistowskich zbrodni wojennych
[10]
.
Był ?onaty z
Elisabeth Waldheim
[2]
, miał troje dzieci
[3]
.