Kuldyga

Kuldyga
	; Fragment starego miasta w Kuldydze
Herb	Flaga
Pa?stwo	Łotwa
Gmina	Kuldyga
Prawa miejskie	1378
Burmistrz	Talis Pukits
Populacja (2016) ; ? liczba ludno?ci ; ? g?sto??	; 11 768 ; 905,2 os./km²
Kod pocztowy	LV-330(1-3)
	Poło?enie na mapie Łotwy Kuldyga
	56°58′N 21°57′E / 56,966667 21,950000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodro?ach
	Strona internetowa

Kuldyga ( łot. Kuld?ga ; hist. niem. Goldingen ) ? miasto w zachodniej Łotwie , w Kurlandii , nad rzek? Windaw? , siedziba władz gminy Kuldyga , 12 123 mieszka?cow. Kuldyga do dzi? zachowała swoj rzemie?lniczy charakter. Znajduj? si? tam rownie? nowoczesne zakłady przemysłowe, dominuje przemysł drzewny. W mie?cie maj? swoj? siedzib? rownie? filie wy?szych uczelni pedagogicznych z Rygi i Lipawy .

W 2023 roku stare miasto w Kuldydze zostało wpisane na list? ?wiatowego dziedzictwa UNESCO ^[2].

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Kuldyga wzmiankowana była po raz pierwszy w 1245 roku, w dokumentach biskupa Wilhelma. W tych latach na terenie obecnej Kuldygi zbudowano zamek inflanckiej gał?zi zakonu krzy?ackiego nazwany Jesusburg (po?niej Goldingen). W 1378 Kuldyga uzyskała prawa miejskie, a w 1398 wst?piła do Zwi?zku Hanzeatyckiego . W XVII wieku była, obok Mitawy , głownym o?rodkiem Ksi?stwa Kurlandii i Semigalii . Do dzi? nazywana jest stolic? Kurlandii .
We wrze?niu 1659 roku tutejszy zamek został zaj?ty przez wojska Rzeczypospolitej. Twierdza maj?ca 1500 ludzi (1/3 sił szwedzkich w Kurlandii) zdobyta została przez około 800 ?ołnierzy, niedysponuj?cych wi?ksz? liczb? dział.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu roku Niemcy utworzyli getto dla ?ydowskich mieszka?cow. Przebywało w nim około 600 osob. W sierpniu 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a ?ydow zamordowano na w lesie Kalnamuizhas. Sprawcami zbrodni byli Łotysze z Rygi z tzw. komando Arajsa oraz kompania miejscowej ?samoobrony”. Zbrodni? kierowali Feliks Dibietis i Viktors Arajs ^[3].

Zabytki i atrakcje turystyczne [ edytuj | edytuj kod ]

jednolita zabudowa drewniana z XVIII - XIX wieku , zespoł unikatowy w skali Łotwy .
XIII-wieczny młyn wodny na rzece Alek?up?te.
ceglany most z 1874 r. na rzece Windawie o długo?ci 165 m.
katolicki ko?cioł ?wi?tej Trojcy z 1640 r.
?domek kata” oraz lutera?ski ko?cioł ?w. Katarzyny z bogato rze?bion? ambon? i ołtarzem z XVII wieku , autorstwa Seferemsa Starszego oraz organami z 1715 roku.
lutera?ski ko?cioł ?wi?tej Anny z 1904 r.
cerkiew prawosławna z 1871 r.
Głown? atrakcj? miasta s? wodospady rumba Windawy , najszersze naturalne wodospady na Łotwie o szeroko?ci 110 m i wysoko?ci ponad 2 m.
Synagoga w Kuldydze .

Urodzeni w mie?cie [ edytuj | edytuj kod ]

Gotard Wilhelm Butler ? polski urz?dnik, podskarbi nadworny koronny , podkomorzy nadworny koronny , dowodca stra?y przybocznej krola Polski Jana Kazimierza
M?ris Gr?nblats ? łotewski polityk
Jakub Kettler ? ksi??? Kurlandii i Semigalii w latach 1638 i 1642 ? 1682 , lennik Polski
Aivis Ronis ? łotewski dyplomata i polityk
Max Weinreich ? ?ydowski j?zykoznawca , filolog , propagator j?zyka jidysz , działacz społeczny i kulturalny

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ≪Latvijas iedz?vot?ju skaits pa?vald?b?s pagastu dal?jum?≫ . pmlp.gov.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)].
↑ Old town of Kuld?ga
↑ Geoffrey P. G.P. Megargee Geoffrey P. G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 , t. II, part B, s. 1011 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Kuldyga , [w:] Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego , t. IV: K?s ? Kutno, Warszawa 1883, s. 860 .

[1] ≪Latvijas iedz?vot?ju skaits pa?vald?b?s pagastu dal?jum?≫ . pmlp.gov.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)].

[2] Old town of Kuld?ga

[3] Geoffrey P. G.P. Megargee Geoffrey P. G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 , t. II, part B, s. 1011 .

[przyw-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f miasto-przywodca rejonu lub okr?gu

[wazne-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t miasto odegrało powa?n? rol? w Hanzie

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

Miasta	Kuldyga
Parafie	?dole Gudenieki ?vande Kabile Kurm?le Laidi Padure Pel?i Renda Rumba Sn?pele Turlava V?rme

Region nadre?ski ( Ren ? Moza )	Dinant Duisburg Dusseldorf Emmerich Grieth KOLONIA ^[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel
Region IJssel i Zuiderzee	Arnhem DEVENTER ^[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN ^[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle
Wybrze?e Morza Połnocnego	Groningen BREMA ^[B] Stade Buxtehude HAMBURG ^[B]
Mi?dzy Renem i Wezer? ( Westfalia )	Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bodefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND ^[A] Drolshagen Dulmen Essen Eversberg Freienohl Furstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Horde Husten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Ludenscheid Lunen Melle Menden Minden MUNSTER ^[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRUCK ^[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbruck Ratingen Recklinghausen Rheine Ruthen Schwerte SOEST ^[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vorden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbruck
Mi?dzy Wezer? i Łab? ( Dolna Saksonia )	Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK ^[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR ^[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM ^[B] LUNEBURG ^[B] MAGDEBURG ^[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermunde Ulzen Werben
Niemcy ?rodkowe (na południe do Harzu mi?dzy gorn? Wezer? i Soław? )	Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Muhlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar
Brandenburgia	Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odr? Havelberg Colln Kyritz Perleberg Pritzwalk
Południowe wybrze?e Bałtyku w granicach cesarstwa	Kilonia LUBEKA ^[A] WISMAR ^[B] ROSTOCK ^[B] STRALSUND ^[B] Greifswald Demmin Gutzkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniow Gryfice Kamie? Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatow Wolin
Prusy , Polska	Braniewo Chełmno GDA?SK ^[A] Elbl?g KROLEWIEC ^[B] TORU? ^[B] Wrocław Krakow
Inflanty	DORPAT ^[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL ^[B] Roop RYGA ^[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa
Szwecja	Kalmar Nykoping SZTOKHOLM ^[B] VISBY ^[A]