Konsensus

Konsensus , konsens (od łac. consensus , czyli zgoda) ? w w?skim rozumieniu synonim poj?cia okre?laj?cego zgod? powszechn? mi?dzy członkami danej społeczno?ci . W rozumieniu szerszym jest to rownie? teoria i praktyka osi?gania takiej zgody, a wi?c proces dochodzenia do konsensusu w znaczeniu w??szym.

Proces dochodzenia do konsensusu wymaga powa?nego traktowania przemy?lanej opinii ka?dego z członkow społeczno?ci. Wa?nym elementem jest tu zaufanie, jakie ?ywi społeczno?? wobec przyszłych działa? jej członkow. Z drugiej strony ci, ktorzy chc? podj?? okre?lone działania, cz?sto pragn? usłysze? opinie osob o odmiennym zdaniu, gdy? zdaj? sobie spraw? z tego, ?e ewentualna dyskusja powi?kszy zakres zgody. Działania bez rozwa?enia opinii przeciwnych powinny by? rzadkie i podejmowane w taki sposob, by ewentualne napi?cia mi?dzy członkami społeczno?ci były jak najmniejsze.

Zasada konsensusu w organizacjach mi?dzynarodowych [ edytuj | edytuj kod ]

Definicja według E. Latoszek, M. Proczek: procedura ta oznacza odej?cie od formalnego głosowania na rzecz osi?gania porozumienia drog? negocjacji. Do najwa?niejszych nale?y zaliczy? fakt, ?e wszystkie kraje bior? udział w rownym stopniu w procesie podejmowania decyzji. Wad? jest niew?tpliwie to, ?e zbyt długo mo?e trwa? proces podejmowania decyzji, zbyt ogolne sformułowanie decyzji daje mo?liwo?? du?ej dowolno?ci interpretacji.

Konsensus jako my?lenie kolektywne [ edytuj | edytuj kod ]

Istnieje bliski zwi?zek mi?dzy konsensusem a opini? ogołu. Nale?y jednak pami?ta?, ?e to ostatnie dopuszcza pewien stopie? zro?nicowania pogl?dow i w sytuacjach, gdy wymagane jest podejmowanie wspolnych działa?, ro?nice te mog? si? ujawnia?. Analogie mi?dzy konsensusem a tworzeniem inteligencji grupowej s? przedmiotem osobnych rozwa?a?.

Niniejszy artykuł po?wi?cony jest poj?ciu konsensusu w ogole i nie omawia tej problematyki w polityce czy ekonomii , gdzie wymagane jest podejmowanie okre?lonych działa?.

W odro?nieniu od kompromisu , konsensus zakłada raczej wspołprac? ni? uzgadnianie stanowiska w toku ?cierania si? przeciwstawnych pogl?dow. Osi?ganie konsensusu polega zatem na wypracowaniu wspolnego stanowiska przez wszystkich i dla wszystkich członkow społeczno?ci, a nie osi?ganie go drog? wzajemnych ust?pstw. To ostatnie cz?sto sprowadza si? bowiem do swoistego ?handlu wymiennego” na zasadzie ?co? za co?”. W przeciwie?stwie do tego, rzeczywisty konsensus wymaga budowy dobrych stosunkow mi?dzy członkami społeczno?ci tak, by mo?liwe było wypracowanie zgody powszechnej.

Modele konsensusu [ edytuj | edytuj kod ]

Punktem wyj?cia dla budowy prostego matematycznego modelu konsensusu jest zało?enie normalnego rozkładu opinii w grupie, zale?nego od jednego parametru.

W tej sytuacji mo?na przyj??, ?e krokiem wst?pnym do osi?gni?cia konsensusu b?dzie wysłowienie wszystkich opinii ro?ni?cych si? od ?redniej zgodnie z reguł? trzech sigm ? oczywi?cie za podstaw? mo?na przyj?? inny akceptowany zakres rozrzutu opinii.

Nast?pny etap to proba zrozumienia ro?nych opinii (odpowiadaj?cych ro?nym warto?ciom parametru) i znalezienie nowych parametrow w wielowymiarowej przestrzeni wszystkich mo?liwych decyzji, ktore pozwol? zast?pi? parametr odpowiedzialny za brak konsensusu po??danym rozwi?zaniem z wielowymiarowej przestrzeni parametrow.

Przydatno?? takiego modelu i jego konsekwencje s? przedmiotem bada? teorii podejmowania decyzji.

Krytycy powy?szego modelu zauwa?aj?, ?e nie oddaje on cało?ci zmian opinii i porozumie?, a zmierzone siła lub stopie? przekonania nie s? ?ci?le skorelowane z ch?ci? podejmowania działa? przez jednostki. W grupach społecznych, ktore swe działania opieraj? na akcjach bezpo?rednich, odzwierciedleniem poziomu konsensusu jest ch?? członkow grupy do nara?ania si? na niebezpiecze?stwa podczas demonstracji czy blokad. W historii ruchow ekologicznych, pokojowych czy robotniczych takie ?wykazywanie” si? członkow było czasem praktykowane. Niektore z nich nie wprowadzały ?adnych formalizmow w swej działalno?ci, inne jednak wypracowały szczegołowe metody osi?gania konsensusu.

Zazwyczaj przydatno?? formalnych modeli konsensusu ograniczona jest do przypadkow, w ktorych działanie jest ?ci?le kontrolowane odgornie, na przykład w hierarchii wojskowej lub w zespole podobnych programow komputerowych wywoływanych na kontrolowanym przez nie sprz?cie.

Wyobra?enia na temat konsensusu ro?ni? si? zupełnie w przypadku działa? grup niezale?nych jednostek ludzkich, działa? osob zobowi?zanych do bezwzgl?dnego wykonywania polece?, czy wreszcie prze?ladowanych za jakikolwiek przejaw nieposłusze?stwa.

Sformalizowane sposoby dochodzenia do zgody mog? skierowa? konsensus w kierunku my?lenia grupowego poprzez to, ?e opinie osob odrzucaj?cych formalizmy mog? nie by? brane pod uwag?. Klasycznym przykładem jest pokojowy ruch przeciwko doktrynie wzajemnego odstraszania z okresu zimnej wojny , ktora wynikała z rozwa?a? opartych na teorii gier . Efektem tej doktryny było przeznaczanie olbrzymich ?rodkow na program zbroje? j?drowych, ktory, przynajmniej w przypadku Zwi?zku Sowieckiego , a nast?pnie Rosji, doprowadził do problemu przechowywania odpadow radioaktywnych. Ze wzgl?du na obowi?zuj?cy model polityki, uwagi aktywistow pokojowych nie były w ogole brane pod uwag?.

Wady [ edytuj | edytuj kod ]

Ekonomi?ci i analitycy polityczni wskazali na szereg problemow podczas podejmowania decyzji opartych na konsensusie. Sztywne domaganie si? konsensusu mo?e doprowadzi? do powstania w?skiej grupy interesow, ktora poprzez veto blokowa? b?dzie podejmowanie decyzji. Decydowanie w oparciu o konsensus jest rownie? bardzo czasochłonne i w sytuacjach wymagaj?cych szybkiego działania mo?e by? nieprzydatne. W niektorych przypadkach mo?e rownie? prowadzi? do syndromu my?lenia grupowego , kiedy ludzie zmieniaj? swe decyzje na podstawie przypuszcze? co do pogl?dow innych osob na temat ich przekona?. Dochodzi wowczas do zgodnego podejmowania decyzji, ktorej ?aden z uczestnikow z osobna nie uznałby za rozs?dn?. Innym niebezpiecze?stwem jest zdominowanie procesu decydowania przez grup? jednostek o silnej osobowo?ci. W ko?cu, konsensus jest niemo?liwy w sytuacjach, gdy interesy stron s? zwyczajnie nie do pogodzenia.

Ka?dy z opisanych tu przypadkow mo?e utrudni? osi?gni?cie konsensusu, jednak daje si? temu zapobiega? ? na przykład okres dochodzenia do niego mo?na skroci?, wykorzystuj?c skuteczne mediacje .

Przykłady z informatyki [ edytuj | edytuj kod ]

W?rod organizacji skupionych w IETF stosowana jest zasada ?zgrubnego konsensusu i ju? działaj?cego kodu”. Jest ona podstaw? dla standaryzacji rozwi?za? i dowiodła ju? swojej przydatno?ci, zwłaszcza dla standaryzacji protokołow wymiany danych mi?dzy komputerami.

W informatyce termin ?konsensus” u?ywany jest czasem w odniesieniu do problemu uzyskania zgodno?ci mi?dzy w?złami systemu rozproszonego. Uzyskanie konsensusu napotyka tu rozmaite trudno?ci, szczegolnie gdy zwi?ksza si? liczba w?złow, lub spada niezawodno?? poł?cze? mi?dzy nimi.

Niektore rodzaje oprogramowania wiki mog? by? rownie? traktowane jako infrastruktura dla osi?gni?cia konsensusu w obr?bie projektu.

Przykłady niekonsensusu [ edytuj | edytuj kod ]

Ocena artykułow nadsyłanych do czasopism naukowych nie jest oparta na konsensusie. Recenzenci wydaj? swoje opinie niezale?nie i nie ma wymogu wypracowania wspolnej oceny pracy.

Podobnie jest podczas orzekania przez Trybunał Konstytucyjny . Ogłaszany wyrok nie zawsze jest zgodny ze zdaniem pojedynczych członkow składu orzekaj?cego . Po ogłoszeniu wyroku s?dziowie ci mog? wygłosi? tzw. zdanie odr?bne .