Kolonializm

Kolonializm ? polityka pa?stw rozwini?tych gospodarczo polegaj?ca na utrzymywaniu w zale?no?ci politycznej i ekonomicznej krajow słabo rozwini?tych oraz wykorzystywaniu ich zasobow ludzkich i surowcowych. Zgodnie z zachodni? tradycj? kolonializm datowany jest od epoki wielkich odkry? geograficznych , chocia? znany był ju? w czasach staro?ytno?ci .

Kolonializm jako polityka podboju i przejmowania obcych terytoriow oraz podporz?dkowywania sobie zamieszkuj?cej tam ludno?ci przez pa?stwa europejskie si?ga korzeniami do przełomu XV i XVI wieku. Ma nierozerwalny zwi?zek z odkryciami geograficznymi i dokonanym po?niej podziałem globu ziemskiego mi?dzy mocarstwa kolonialne ^[1].

Celem kolonizacji było zdobycie i wprowadzenie ro?nych form eksploatacji terytoriow zamorskich, wzbogacenie si? metropolii, poszerzenie strefy wpływow w ?wiecie i wzmocnienie siły pa?stwa kolonizuj?cego. Tworzenie imperiow kolonialnych słu?yło zarowno celom ekonomicznym, jak i politycznym oraz strategicznym ^[1].

W rezultacie kolonizacji na pocz?tku XX w. rozległe terytoria Afryki , Azji , Ameryki prawie w cało?ci zostały podzielone i podporz?dkowane kilku pa?stwom europejskim. Utworzono ogromne imperia kolonialne zajmuj?ce ponad 73 mln km², tj. około 55% powierzchni globu. Mieszkało w nich około 35% ogołu owczesnej ludno?ci Ziemi . Status tych terytoriow był formalnie zro?nicowany, stosowano w odniesieniu do nich nazwy: kolonia , protektorat , kondominium , a nast?pnie kamufluj?c ich faktyczny status, okre?lano je jako prowincje zamorskie , terytoria zamorskie , wreszcie terytoria powiernicze lub obszary nie rz?dz?ce si? samodzielnie. Metropolie zarz?dzały nimi bezpo?rednio za pomoc? administracji kolonialnej albo po?rednio z wykorzystaniem lokalnych struktur pa?stwowych lub plemiennych ^[1].

Po zako?czeniu II wojny ?wiatowej nadal istniały ogromne imperia kolonialne: brytyjskie (33 mln km²), francuskie (10 mln km²) oraz belgijskie , holenderskie i portugalskie (po około 2 mln km²). Kolonie stanowiły zaplecze surowcowe i rynki zbytu dla pa?stw europejskich. Kolonializm sprzyjał utrzymaniu zacofania gospodarki krajow uzale?nionych ^[1].