Kl?ska
(fr.
La debacle
) ? dziewi?tnasty tom cyklu
Rougon-Macquartowie
. Tłem fabuły jest seria zdarze? polityczno-militarnych, ktore towarzyszyły ko?cowi panowania
Napoleona III
i upadku
II Cesarstwa Francuskiego
w
1870
r., takich jak:
wojna francusko-pruska
,
bitwa pod Sedanem
czy powstanie
Komuny Paryskiej
. Powie?? została wydana w roku
1892
.
Kl?ska
opisuje wojn? z punktu widzenia zwykłego ?ołnierza ? Jana Macquarta, ktory po dramatycznych prze?yciach zwi?zanych z ?yciem na wsi (patrz
Ziemia
) zaci?gn?ł si? na ochotnika do wojska.
Pocz?tkowo oddział Jana jest bez wi?kszego sensu przenoszony z miasta do miasta, nie uczestniczy w walkach, a ?ołnierze s? coraz bardziej zdemoralizowani i zniech?ceni. Zostaj? w szczegołach opisane kłopoty zaopatrzeniowe, niewykonywanie rozkazow, spory mi?dzy dowodztwem. Oddział Jana ma wzi?? udział w probie odbicia armii obl??onej w
Metzu
, jednak pod naciskiem pruskim ostatecznie trafia do
Sedanu
. W wielkiej bitwie o to miasto i jego okolice druga armia francuska razem z cesarzem
Napoleonem III
trafia do niewoli. Jan zaprzyja?nia si? ze swoim koleg? z oddziału Maurycym, jego siostr? Henriett? i jej m??em, ktory ginie w czasie działa? wojennych.
Jan i Maurycy uciekaj? z obozu jenieckiego, jednak ich drogi rozchodz? si? ? Jan, nie umiej?c nic innego, wraca do wojska, gdy Prusacy uwalniaj? okre?lon? liczb? ?ołnierzy w celu pomocy w stłumieniu
Komuny Paryskiej
, podczas gdy Maurycy zostaje w Pary?u gwardzist? narodowym i wspiera Komun?. Tragicznym przypadkiem obaj przyjaciele spotykaj? si? po raz ostatni na barykadzie, gdzie Jan zabija Maurycego. Przed ?mierci? Maurycy wybacza mu, a Jan, patrz?c na płon?cy Pary?, pojmuje, ?e na jego oczach zako?czyło si? II Cesarstwo.
Historyczne nawi?zania i przesłanie
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Kl?ska
nale?y do najbardziej poruszaj?cych obrazow wojny w literaturze francuskiej. Zola opierał si? w du?ej mierze na wspomnieniach jej uczestnikow i w ten sposob, cho? sam nie walczył, niezwykle przekonuj?co opisał okropno?ci walk z punktu widzenia zwykłego szeregowca. Opis bitwy pod Sedanem posiada tak?e historyczn? warto??. Przygotowuj?c opis okolic miasta, gdzie rozegrała si? zasadnicza cz??? wielkiej bitwy, autor udał si? na jej miejsce
[1]
. Rozmawiał z wieloma byłymi ?ołnierzami, a tak?e pierwszymi historykami wojny, ogl?dał mapy, planował nawet przejazd całym szlakiem bojowym oddziału Jana i Maurycego (ostatecznie nie zrealizował tego pomysłu w cało?ci)
[2]
. Mniej miejsca po?wi?cił Komunie Paryskiej, ktora jest jedynie lu?no wspomniana.
Głowni bohaterowie, Jan i Maurycy, wyra?aj? podział na ?zdrow?” i ?chor?” Francj? ? my?l?cy zdroworozs?dkowo, prosty, lecz szczerze kochaj?cy swoj kraj i gotowy dla po?wi?ce? dla niego Jan zostaje skontrastowany z Maurycym, intelektualist?, ktory jednak zbyt wiele czasu po?wi?ca rozwa?aniom nad sytuacj? swoj? i ogoln?, a przez to dokonuje złego wyboru, doł?czaj?c do komunardow. Chocia? Zola nie pot?pia Komuny Paryskiej, nie uwa?a jej rownie? za akt pozytywny, przyczyniaj?cy si? do dobra kraju, ale za nieprzemy?lany akt rozpaczy. Uznanie tego faktu przez Maurycego zostaje wyra?one w scenie jego ?mierci. Rownolegle pisarz stanowczo pot?pia przemoc po obydwu stronach, zarowno rozstrzeliwania zakładnikow przez komunardow, jak i masowe egzekucje
krwawego tygodnia
.
Rownocze?nie
Kl?ska
niosła przesłanie pozytywne ? upadek ?wiata dekadenckiej bur?uazji, ktor? symbolizuje słaby i złamany ?yciem cesarz, miał by? pocz?tkiem czego? nowego, lepszego, w ten sposob cierpienia zwykłych ludzi nie zostaj? zmarnowane
[3]
. Jan, patrz?cy na płon?cy Pary?, jest przekonany o konieczno?ci powrotu do ci??kiej codziennej pracy, wpisuj?c si? w ten sposob w ogolne przesłanie cyklu, wyra?ane wcze?niej m.in. przez Sandoza, bohatera
Dzieła
.
- ↑
Guy Robert, Emil Zola. Ogolne zasady i cechy jego tworczo?ci, Warszawa 1968, Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, s.37
- ↑
H. Suwała, Emil Zola, Wiedza Powszechna, Warszawa 1968, s.352-357
- ↑
G. Robert, op.cit., s.119