Katarzyna Arago?ska

ksi??na Walii
Okres	od 1499 do 1509
Jako ?ona	Artura Tudora
Poprzedniczka	El?bieta York
Nast?pczyni	Karolina z Ansbachu
krolowa Anglii
Okres	od 1509 do 1533
Jako ?ona	Henryka VIII Tudora
Koronacja	24 czerwca 1509
Poprzedniczka	El?bieta York
Nast?pczyni	Anna Boleyn
regentka Anglii, Walii i Irlandii
Okres	od czerwiec 1513 do pa?dziernik 1513
Poprzednik	Małgorzata Beaufort
Nast?pca	Thomas Howard
ksi??na Walii (ponownie)
Okres	od 1533 do 1536
Nast?pczyni	Karolina z Ansbachu
Dane biograficzne
Dynastia	Trastamara
Data urodzenia	16 grudnia 1485 ? Alcala de Henares , Madryt
Data i miejsce ?mierci	7 stycznia 1536 Kimbolton
Miejsce spoczynku	29 stycznia 1536 ? katedra ?w. Piotra w Peterborough
Ojciec	Ferdynand Arago?ski
Matka	Izabela I Kastylijska
M??	Artur Tudor
M??	Henryk VIII Tudor
Dzieci	Henryk , Maria
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Katarzyna Arago?ska (ur. 16 grudnia 1485 w Alcala de Henares , zm. 7 stycznia 1536 w Kimbolton ) ? krolewna arago?ska i kastylijska , ksi??na Walii w latach 1499?1509 i 1533?1536, krolowa Anglii w latach 1509?1533 jako pierwsza ?ona Henryka VIII Tudora , regentka Anglii w roku 1513, matka Marii I .

Tytulatura [ edytuj | edytuj kod ]

Zawarcie przez ksi?cia Walii Artura nierozerwalnego mał?e?stwa z Katarzyn?, ksi??n? Walii nast?piło 19 maja 1499 roku ^[1] . Do dnia ?mierci mał?onka Katarzyn? tytułowano ksi??n? Walii, a po zgonie Artura ksi??n? wdow? Walii.

Po zawarciu ?lubu z młodszym bratem Artura Henrykiem VIII Katarzynie przysługiwał tytuł krolowej Anglii: Serenissima Catharina Angliae Regina ^[2] , niekiedy wraz z okre?leniem jej pochodzenia od krolow Kastylii i Aragonii: D.[omina] Catharina Castiglia de Aragonia Angliae Regina ^[3] , w skroconej wersji angielskiej Katherina the Qwene ^[4] .

Od czerwca do pa?dziernika 1513 r., w czasie kampanii francuskiej Henryka VIII, Katarzyna pełniła funkcj? regentki i pani Anglii, Walii i Irlandii ^[5] .

Od momentu ogłoszenia przez arcybiskupa Canterbury werdyktu uniewa?niaj?cego jej drugie mał?e?stwo Katarzyna de facto straciła prawo do posługiwania si? tytułem krolowej Anglii ^[6] . Poniewa? orzeczono, ?e jedynym wa?nym zwi?zkiem Katarzyny było mał?e?stwo z Arturem, a zwi?zek z Henrykiem VIII był konkubinatem, Katarzyna miała prawo do u?ywania tytułu ksi??nej wdowy Walii. Koronacja Anny Boleyn jako jedynej prawowitej krolewskiej mał?onki, ktora odbyła si? 1 czerwca 1533 roku, ostatecznie pozbawiała Katarzyn? mo?liwo?ci posługiwania si? tytułem krolowej angielskiej. Katarzyna sprzeciwiała si? jednak obni?eniu swojej pozycji, opieraj?c si? głownie na fakcie, ?e jest koronowan? i namaszczon? krolow? . Dlatego 5 lipca 1533 roku wydana została proklamacja pozbawiaj?ca Katarzyn? tytułu krolewskiego, chocia? ostateczn? decyzj? w tej sprawie zakomunikowano jej ju? 3 lipca ^[7] .

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Katarzyna urodziła si? w zamku nale??cym do arcybiskupa Toledo 16 grudnia 1485 r. Była najmłodsz? cork? hiszpa?skich krolow katolickich ? rz?dz?cej Kastyli? we własnym imieniu Izabeli oraz władcy Aragonii Ferdynanda . Imi? otrzymała po swojej prababce, krolewnie angielskiej Katarzynie ^[8] .

Dzieci?stwo sp?dziła w Hiszpanii. Ł?czyła j? bardzo siln? wi?? z matk?. Była niewysoka, z rudymi włosami i bł?kitnymi oczami, owaln? twarz? i zdrow? cer?. Jej guwernerem był Alessandro Geraldini, ksi?dz, ktory zapewnił jej klasyczne wykształcenie. Uczył j? historii, heraldyki i genealogii, młoda ksi??niczka mowiła biegle po hiszpa?sku i łacinie, bardzo dobrze znała francuski. Erazm z Rotterdamu napisał po?niej, ?e ?kochała dobr? literatur?, ktor? poznawała od dzieci?stwa”. Nauczono j? rownie? koronkarstwa, haftu, muzyki i ta?ca. Mimo ?e od najmłodszych lat obiecana była Arturowi, a? do wyjazdu do Anglii nie uczono jej angielskiego. Nie posiadła tak?e solidnej wiedzy z etykiety dworskiej, co niekorzystnie wpłyn?ło na jej aklimatyzacj? w Londynie i przyczyniło si? do po?niejszych kłopotow na dworze angielskim.

W marcu 1488 Ferdynand polecił swojemu ambasadorowi na dworze angielskim, dr Roderigo de Puebla, by zaproponował mał?e?stwo infantki z Arturem , starszym synem Henryka VII, i sojusz przeciwko Francji. Propozycja została natychmiast przyj?ta. Katarzyna była ?wietn? parti?, gdy? sama miała wi?ksze prawo do brytyjskiego tronu ni? Henryk VII, a poł?czone przez mał?e?stwo Ferdynanda z Izabel? Aragonia i Kastylia stanowiły now? pot?g? europejsk?, z ktor? sojusz był bardzo korzystny dla Tudorow. Legalno?? panowania Henryka VII nie była powszechnie uznawana, natomiast prawa Katarzyny nie budziły w?tpliwo?ci, wi?c takie mał?e?stwo ostatecznie legitymizowałoby prawa Tudorow do tronu angielskiego. Traktat zawarto w Medina del Campo w 1489. Oboje zostali po?lubieni przez pełnomocnika 19 maja 1499 i korespondowali po łacinie, a? do czasu, kiedy Artur uko?czył 15 lat, co było uznawane za wiek sprawny. Wowczas Katarzyna wyruszyła do Anglii.

Ksi??na Walii [ edytuj | edytuj kod ]

Spotkali si? 4 listopada w Dogmersfield ( Hampshire ). Artur napisał do rodzicow Katarzyny, ?e b?dzie ?szczerym i kochaj?cym m??em”, jednak ju? przy pierwszym spotkaniu okazało si?, ?e nie b?d? si? w stanie porozumie?, bo oboje zostali nauczeni odmiennej wymowy łaci?skiej. 10 dni po?niej odbył si? ?lub w starej Katedrze ?w. Pawła w Londynie. Wkrotce potem została wypłacona połowa z 200 tys. koron posagu. Nowo?e?cy osiedli na zamku w Ludlow , gdzie Artur miał pełni? obowi?zki ksi?cia Walii i przewodniczy? Radzie Walii i Marchii. Artur był słaby i chorowity. Po kilku miesi?cach ci??ko zachorował, prawdopodobnie na angielskie poty . 2 kwietnia 1502 umarł. Katarzyna w wieku 17 lat została wdow?. Do ko?ca ?ycia utrzymywała, i? z powodu słabo?ci Artura mał?e?stwo nie zostało skonsumowane.

Aby unikn?? komplikacji, Henryk VII i Ferdynand ustalili, ?e Katarzyna po?lubi brata Artura, pi?? lat młodszego Henryka. Jednak Henryk VII zacz?ł zwleka? ze ?lubem, tłumacz?c si?, i? nie otrzymał jeszcze zaległej drugiej połowy posagu. W 1504 Izabela umarła i warto?? sojuszu z Ferdynandem, ktory władał ju? tylko Aragoni?, zmalała. Kastylia była znacznie wa?niejsza, ale jej tron odziedziczyła starsza siostra Katarzyny ? Joanna Szalona . Wkrotce Henryk osi?gn?ł wiek sprawny, ale jego ojciec wci?? odkładał umowiony ?lub, a? w ko?cu przestało by? pewne, ?e do niego dojdzie. W tym czasie Katarzyna stała si? nieformalnym wi??niem w Durham House w Londynie. W listach skar?yła si? na traktowanie, bied?, a czasem wr?cz n?dz?, ktorej do?wiadczała. Nie sta? jej było na nowe ubranie, musiała oszcz?dza? na jedzeniu, a jej słu?ba była nieopłacona. W 1507 została wyznaczona przez ojca na ambasadora hiszpa?skiego na dworze angielskim (pierwsza kobieta w tej roli w historii Europy), co polepszyło jej pozycj?. Mał?e?stwo z Henrykiem było mo?liwe tylko dzi?ki dyspensie papieskiej, poniewa? prawo kanoniczne zakazywało mał?e?stwa z wdow? po bracie. Katarzyna twierdziła, ?e nie zostało skonsumowane, wi?c nie stanowiło przeszkody. Siedem lat po ?mierci Artura, 11 czerwca 1509, wyszła za m?? za Henryka, ktory od kilku tygodni był nowym krolem Anglii. Katarzyna miała wowczas 24 lata, Henryk ? 18.

Krolowa Anglii [ edytuj | edytuj kod ]

W sobot? 23 czerwca przez ulice Londynu przeszła tradycyjna parada koronacyjna, witana owacyjnie przez tłumy mieszka?cow. Jak to było w zwyczaju, poprzedni? noc para sp?dziła w Tower. Nast?pnego dnia, 24 czerwca, arcybiskup Canterbury dokonał uroczystego namaszczenia i koronacji pary krolewskiej w Opactwie Westminsterskim . Uroczysto?ci przeniosły si? do Pałacu Westminsterskiego , krol wyznaczył nowych kawalerow Orderu Ła?ni . W przeci?gu nast?pnych miesi?cy krolowa Katarzyna wiele razy prezentowała si? publicznie i była przyjmowana entuzjastycznie przez lud Anglii.

31 stycznia 1510 poroniła cork?. Pierwszy syn, Henryk Tudor, ksi??? Kornwalii , urodził si? w Nowym Roku 1511, ale zmarł po 2 miesi?cach 23 lutego 1511. W 1513 Katarzyna była kolejny raz w ci??y, ale zaraz po powrocie Henryka z Francji znowu poroniła syna. W grudniu 1514 urodziła syna, ktoremu dano na imi? Henryk, ale wkrotce umarł. 18 lutego 1516 urodziła zdrow? coreczk? i było to jedyne ich dziecko, ktore do?yło dorosło?ci ? ksi??niczka Maria, po?niejsza krolowa Maria I Tudor . Trzy dni po?niej Maria została uroczy?cie ochrzczona w ko?ciele franciszkanow . W 1518 Katarzyna zaszła w ci??? po raz ostatni. 10 listopada urodziła cork?, ale dziecko było słabe i wkrotce umarło. W sumie Katarzyna była w ci??y przynajmniej sze?? razy, z tego dwa razy poroniła, trzy razy urodziła dzieci, ktore wkrotce zmarły.

11 czerwca 1513 Henryk udał si? na wypraw? wojenn? do Francji i wyznaczył Katarzyn? regentk?. Kiedy Ludwik I Orlea?ski podczas walk o Therouanne dostał si? do niewoli, Henryk wysłał go do Katarzyny. W tym czasie Szkoci najechali Angli? od połnocy. Katarzyna 3 wrze?nia nakazała Thomasowi Lovellowi, ktory był Kanclerzem Skarbu , zorganizowa? armi?, a sama, pomimo ?e była w zaawansowanej ci??y, pojechała wierzchem w zbroi na wojn?. Jej mow? do ?ołnierzy zapisał historyk Pedro Martir de Anghiera . Kiedy dotarła do niej wiadomo?? o zwyci?stwie w bitwie pod Flodden Field , była w pobli?u Buckingham . Z opactwa Woburn napisała do Henryka list, zał?czaj?c skrwawion? szat? zabitego w bitwie krola Szkocji Jakuba IV , ktor? Henryk u?ył jako sztandaru podczas obl??enia Tournai .

Z czasem rosło zainteresowanie Katarzyny sprawami religii i nauki. Pogł?biała swoj? wiedz? i zapewniała corce najlepsz? edukacj?. To głownie dzi?ki Katarzynie w Anglii stało si? modne kształcenie corek. Wspomagała finansowo szkoły. Ale Henryk był najbardziej zainteresowany posiadaniem potomka m?skiego, ktory byłby ostateczn? legitymizacj? dynastii Tudorow. Wci?? ?yli przedstawiciele dynastii Plantagenetow, ktorzy mieli przynajmniej tak samo dobre prawo do tronu. I nawet je?li nie wyst?powali z roszczeniami, mogli si? do nich odwoła? wrogowie Tudorow. Pami?? okrucie?stw niedawnej wojny domowej wci?? była ?ywa.

W 1520 siostrzeniec Katarzyny, krol Hiszpanii i przyszły cesarz Karol V Habsburg , przybył do Anglii i namawiał Henryka do sojuszu skierowanego przeciwko Francji. Natychmiast po jego wyje?dzie Henryk razem z Katarzyn? udali si? na spotkanie z krolem Francji, Franciszkiem I na słynnym Polu Złotogłowia . Ale w przeci?gu dwoch lat Henryk wypowiedział Francji wojn?, a Karol V był znowu w Anglii i omawiał zar?czyny ksi??niczki Marii.

Sprawa uznania niewa?no?ci mał?e?stwa [ edytuj | edytuj kod ]

Katarzyna twierdziła, i? nie skonsumowała swego zwi?zku z Arturem. Jednocze?nie prawo kanoniczne zakazywało ?brania wdowy po bracie”, zwłaszcza je?eli nie była ju? dziewic? . Krol Henryk VII , ojciec Henryka VIII i zało?yciel dynastii Tudorow, pragn?ł, aby Henryk po?lubił j? jednak dla przypiecz?towania przymierza z Hiszpani? . Nie bez znaczenia był motyw finansowy ? w wypadku odesłania jej musiał zwroci? połow? du?ego posagu i odda? ziemi? w Anglii , co nadszarpn?łoby finanse krolestwa. Po ?mierci ojca Henryk VIII po?lubił wi?c Katarzyn?, przyjmuj?c, i? jej mał?e?stwo ze starszym bratem nie zostało skonsumowane. Na wszelki wypadek papie? wydał specjaln? dyspens? . Stosunki mi?dzy Henrykiem i Katarzyn? układały si? nie najlepiej, nie tylko ze wzgl?du na brak m?skiego potomka. Dla Katarzyny wa?ne były przede wszystkim interesy rodzinnej Hiszpanii (w listach do swego ojca, krola Ferdynanda Arago?skiego, pisała nawet o Anglii jako o ?lennach Waszej Krolewskiej Mo?ci”), co szkodziło polityce krola Anglii, jej m??a. W 1524 było ju? pewne, ?e Henryk nie doczeka si? m?skiego potomka z Katarzyn?. Przestali sp?dza? razem noce.

W 1523 roku zacz?ł si? romans Henryka z Mari? Boleyn , dam? dworu Katarzyny, starsz? siostr? Anny Boleyn . Maria urodziła mu dwoje dzieci ? cork? Katarzyn? i syna, ale i ten romans szybko si? zako?czył w 1525 roku, gdy? Henryk zakochał si? w jej młodszej siostrze ? Annie.

W 1525 zacz?ł si? romans Henryka z Ann? Boleyn , dam? dworu Katarzyny, młodsz? od niej o 16 lat. Henryk zacz?ł ?ywi? przekonanie, ?e jego mał?e?stwo było przekl?te i dlatego nie mogł doczeka? si? ?ywego m?skiego potomka. Szukał potwierdzenia w Biblii i zacz?ł publicznie wyra?a? w?tpliwo?ci co do legalno?ci swojego mał?e?stwa. Rozpocz?ła si? długa droga do stwierdzenia niewa?no?ci mał?e?stwa z Katarzyn?, ktore było przeszkod? w osi?gni?ciu najwa?niejszego celu Henryka ? posiadaniu legalnego potomka m?skiego. Tylko to zapewniało trwało?? dynastii i chroniło Angli? przed kolejn? wojn? domow?.

Na sugesti?, by si? usun?ła z dworu i udała do klasztoru, Katarzyna odrzekła, i? Bog nie powołał jej do klasztoru i jest prawowit? i wiern? ?on? Henryka. Wowczas Henryk postanowił odwoła? si? do Stolicy Apostolskiej . Nic nie mowi?c o swoich planach kardynałowi Wolseyowi , wysłał swojego sekretarza Williama Knighta do papie?a Klemensa VII z pro?b?, by ten anulował dyspens? Juliusza II , jako wydan? na podstawie fałszywych poszlak. Papie? był w tym czasie wi??niem cesarza i jednocze?nie bratanka Katarzyny (było to wkrotce po Sacco di Roma w maju 1527) i Knight miał trudno?ci z samym dotarciem do papie?a ? ostatecznie wrocił z niczym. Wobec tego Henryk przekazał spraw? Wolseyowi. Udało mu si? zwoła? s?d ko?cielny w Anglii z udziałem przedstawicieli papie?a, Henryka i Katarzyny, ale papie? nie udzielił swoim legatom prerogatyw i wkrotce ich odwołał. Zakazał Henrykowi zawierania kolejnego mał?e?stwa. Wysiłki Wolseya zako?czyły si? niepowodzeniem, został odwołany z urz?du w 1529.

Do licznych stronnikow Katarzyny, ktora w Anglii cieszyła si? ogromn? popularno?ci?, nale?eli biskup John Fisher , Tomasz More , Maria de Salinas , siostra Henryka Maria Tudor , William Tyndale , a nawet Marcin Luter . Katarzyna niezłomnie stała na stanowisku, i? jest jedyn? i prawowit? ?on? Henryka, a w sprawie swojego mał?e?stwa uznaje tylko autorytet papie?a.

Wygnanie [ edytuj | edytuj kod ]

W 1531 Katarzyna została odesłana z dworu, a jej komnaty zostały przekazane Annie Boleyn. Kiedy arcybiskup Canterbury William Warham zmarł, na jego miejsce został wyznaczony Tomasz Cranmer , ktory wcze?niej podsun?ł Henrykowi inny sposob rozwi?zania problemu, a po?niej został kapłanem rodzinnym Boleynow. Cranmer dowodził, ?e sprawa legalno?ci mał?e?stwa ma charakter teologiczny, a papie? jest tylko autorytetem w dziedzinie prawa kanonicznego. Spraw? teologiczn? mog? rozstrzygn?? tak?e doktorzy teologii i nale?y to przekaza? uniwersytetom.

Po powrocie ze spotkania z krolem Francji Franciszkiem I w Calais , Henryk po?lubił Ann? w prywatnej ceremonii. 23 maja 1533 Cranmer, przewodnicz?cy specjalnego s?du zebranego w ko?ciele klasztornym w Dunstable , orzekł, i? mał?e?stwo z Katarzyn? było niewa?ne, a pi?? dni po?niej uznał wa?no?? mał?e?stwa z Ann?. Nast?pnie Henryk obwołał si? głow? Ko?cioła w Anglii oraz ogłosił jego niezale?no?? od Rzymu i papie?a. Katarzyna do ko?ca ?ycia uwa?ała si? za ?on? Henryka i nie uznała ?adnego innego tytułu ni? krolowa Anglii i tak tytułowała j? słu?ba. Reszt? ?ycia sp?dziła w areszcie domowym , oficjalnie nosz?c tytuł ksi??ny-wdowy Walii . Najpierw została wysłana do zamku More, a po?niej przeniesiona do zamku Kimbolton . Tam miała do własnej dyspozycji tylko jeden pokoj (ktory opuszczała wył?cznie udaj?c si? na msz? ?wi?t?). Nosiła tunik? franciszkanow , była tercjark? franciszka?sk? i cz?sto po?ciła. Jej spowiednikiem był franciszkanin o. John Forest , po?niejszy m?czennik i błogosławiony ^[9] . Chocia? była ?wiadoma słabo?ci instytucji Ko?cioła i papiestwa, nigdy nie przestała by? katoliczk?, była ?arliwie religijna. Nie wolno jej było korespondowa?, rzadko pozwalano przyjmowa? go?ci. Nie mogła spotyka? si? z cork?. Mari? spotkał podobny los. Henryk oferował zniesienie niedogodno?ci w zamian za uznanie Anny krolow?, ale obie odmowiły.

Katarzyna umarła 7 stycznia 1536. Nast?pnego dnia wiadomo?? o jej ?mierci dotarła do krola. W dzie? jej pogrzebu Anna Boleyn weszła do komnaty, w ktorej był Henryk, i na jego kolanach zobaczyła jego kolejn? miło?? ? Jane Seymour . Pod wpływem szoku poroniła syna. Katarzyna została pochowana w katedrze w Peterborough z ceremoni? przynale?n? ksi??nej-wdowie. Henryk nie uczestniczył w pogrzebie, bo owczesny obyczaj zakazywał obecno?ci krola na pogrzebach. Nie pozwolił Marii przyjecha? na pogrzeb matki.

Kiedy po ?mierci Katarzyny balsamowano jej zwłoki, okazało si?, ?e jej serce jest sczerniałe. Przez długi czas uwa?ano, ?e przyczyn? jej ?mierci było otrucie (z r?ki Anny Boleyn lub samego krola). Dzisiejsi eksperci medycyny uwa?aj? jednak, ?e był to rak , o ktorym wowczas niewiele wiedziano. 22 lata po?niej corka Katarzyny, Maria, rownie? zmarła na raka lub na puchlin? wodn?.

Grob Katarzyny Arago?skiej znajduje si? w katedrze ?w. Piotra, Pawła i Andrzeja w Peterborough . Monumentalny nagrobek wzniesiono w czasach wiktoria?skich z okazji restauracji katedry w roku 1891. Fundusze zebrano w?rod jej wszystkich imienniczek, Katarzyn wiary katolickiej w Anglii, Szkocji , Irlandii , Australii i Ameryce, ch?tnych do wsparcia tego projektu ^[10] .

W 1553 roku pierwszy parlament za rz?dow corki Katarzyny Marii I Tudor uznał jej mał?e?stwo za wa?ne i byłe. Po ?mierci Marii nikt, w tym jej przyrodnia siostra El?bieta I Tudor , nie dokonała rewizji tego postanowienia, wobec czego Katarzyna była w ?wietle prawa krolow? Anglii.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Alison Weir, The Six Wives of Henry VIII , London 1991, ISBN  0-7126-7384-9 .
• Antonia A.   Fraser   Antonia A. , The Six Wives of Henry VIII , London: Weidenfeld & Nicolson, 1992, ISBN  0-297-81242-4 , OCLC   33014417   . brak strony (ksi??ka)
• Philippa Gregory, Wieczna ksi??niczka , Ksi??nica, 2010.