Aztekowie u?ywali dwoch kalendarzy. Jeden z nich ? kalendarz słoneczny (
Xiuhpohualli
), składał si? z 365 dni podzielonych na 18 miesi?cy po 20 dni oraz dodatkowych 5 dni ?
Nemotemi
(bez imienia, numerowane od 0 do 4). Dni dodatkowe przynosiły nieszcz??cia. Ka?dy miesi?c miał nazw? zwi?zan? z
rolnictwem
, rozwojem
ro?linno?ci
, pracami polowymi. Kolejne dni były ponumerowane od 0 do 19. Według tego kalendarza obchodzono coroczne ?wi?ta, składano ofiary.
Podział roku słonecznego według azteckiego kalendarza słonecznego (
Xiuhpohualli
)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
| Miesi?c aztecki
|
Czas trwania w obecnie obowi?zuj?cym kalendarzu
|
Obrz?dy
|
| 1.
Atlcoualco
(brak wody)
|
12 lutego
?
3 marca
|
wywoływanie deszczu, ofiary dla
Tlaloca
|
| 2.
Tlacaxipeualiztli
(obdzieranie ludzi ze skory)
|
4 marca
?
23 marca
|
czas siania, ta?ce kapłanow przybranych w ludzk? skor?
|
| 3.
Tozoztontli
(krotki post)
|
24 marca
?
12 kwietnia
|
oczekiwanie deszczu, ofiary dla Tlaloca
|
| 4.
Tozoztli
(długi post)
|
13 kwietnia
?
2 maja
|
obrz?d puszczania krwi
|
| 5.
Toxcatl
(suchy)
|
3 maja
?
22 maja
|
pocz?tek pory deszczowej, ofiary z dzieci
|
| 6.
Etzalqualiztli
(potrawa z bobu, fasoli)
|
23 maja
?
11 czerwca
|
oczekiwanie na deszcz
|
| 7.
Tecuhilhuitontli
(małe ?wi?to ksi???t)
|
12 czerwca
?
1 lipca
|
oczekiwanie na deszcz, ofiara z kapłanki
|
| 8.
Hueitecuhilhuitl
(wielkie ?wi?to ksi???t)
|
2 lipca
?
21 lipca
|
?wi?to bogini młodej kukurydzy, ofiara z dziewczyny
|
| 9.
Tlaxochimaco
(narodziny kwiatow)
|
22 lipca
?
10 sierpnia
|
?wi?to indykow i plackow z kukurydzy
|
| 10.
Xocotlhuetzi
(spadanie owocow)
|
11 sierpnia
?
30 sierpnia
|
ofiara całopalna
|
| 11.
Ochpaniztli
(czas zamiecionych drog)
|
31 sierpnia
?
19 wrze?nia
|
ofiara z kobiety uosabiaj?ca dojrzał? kukurydz?
|
| 12.
Teotleco
(przyj?cie bogow)
|
20 wrze?nia
?
9 pa?dziernika
|
ofiara całopalna na cze?? powracaj?cych bogow
|
| 13.
Tepeilhuitl
(?wi?to gor)
|
10 pa?dziernika
?
29 pa?dziernika
|
ofiara dla Tlaloca z kobiet i m??czyzn
|
| 14.
Quecholli
(czapla)
|
30 pa?dziernika
?
18 listopada
|
czterodniowy post, przegl?d broni
|
| 15.
Panquetzaliztli
(podniesienie sztandaru)
|
19 listopada
?
8 grudnia
|
?wi?to ku czci boga wojny, ceremonialne potyczki
|
| 16.
Atemoztli
(spłyni?cie wod)
|
9 grudnia
?
28 grudnia
|
dary dla boga domowego ogniska
|
| 17.
Tititl
(surowa pogoda)
|
29 grudnia
?
17 stycznia
|
ofiara z kobiety, magiczne wywoływanie deszczu przez płacz dzieci i kobiet
|
| 18.
Izcalli
(zmartwychwstanie)
|
18 stycznia
?
6 lutego
|
wypiek plackow z kukurydzy, składanie ofiar z je?cow co cztery lata
|
| 19.
Nemotemi
(dni pechowe)
|
7 lutego
?
11 lutego
|
zakaz uroczysto?ci
|
Drugi kalendarz u?ywany przez
Aztekow
to kalendarz wro?biarski (
Tonalpohualli
). Według niego przepowiadano np. przyszło?? narodzonego w danym dniu człowieka, decydowano o najlepszym dniu do rozpocz?cia konkretnych przedsi?wzi?? itp. Kalendarz ten składał si? z 260 dni (
Tonalli
) podzielonych na tygodnie. Ka?dy tydzie? (
Trecenas
) miał 13, oznaczonych kolejnymi cyframi dni. Nazwy dni okre?lane były 20, cyklicznie powtarzaj?cymi si? symbolicznymi nazwami. Kolejny tydzie? rozpoczynał dzie? o przypadaj?cej jemu nazwie z 20 dniowego cyklu. Dwadzie?cia symboli nazywano: mazatl (jele?), acatl (trzcina), xochitl (kwiat), mizquiztli (?mier?), quiahuitl (deszcz), malinalli (trawa), coatl (w??), tecpatl (no? krzemienny), ozomahtli (małpa), cuitzpallin (jaszczurka), ollin (trz?sienie ziemi), itzcuintli (pies), calli (dom), cozcacuauhtli (s?p), atl (woda), ehecatl (wiatr), cuauhtli (orzeł), tochtli (krolik), cipactli (krokodyl), ocelotl (jaguar). Dwudziestodniowe cykle podporz?dkowane były wpływom czterech stron ?wiata.
Kamie? Sło?ca
nazywany kalendarzem azteckim
Jednym z najwa?niejszych zabytkow zwi?zanych z azteck? rachub? czasu jest tzw.
Kamie? Sło?ca
(
Piedra del Sol
), kamienny dysk nazywany kalendarzem azteckim. Kamie? pochodzi z XV wieku, został znaleziony w
1790
r. Płaskorze?ba na jego powierzchni interpretowana jest jako mit o Sło?cach zwi?zany ze stworzeniem ?wiata.
Boscy opiekunowie poszczegolnych dni (
Tonalli
) miesi?ca według kalendarza wro?biarskiego (
Tonalpohualli
)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Moment zrownania obu kalendarzy
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Dla wierze? azteckich najwa?niejszy był moment zrownania si? obu kalendarzy, ktory przypadał co 52 lata. Był to moment wielkiej uroczysto?ci, czas decyduj?cy o dalszym istnieniu ?wiata. (Koniec ka?dej z poprzednich epok nast?pował wła?nie w chwili zrownania si? kalendarzy). Uroczysto?ci nazywały si?
toxiuh molpilia
?
zawi?zuj? si? nasze lata
. Ludzie pozbywali si? starych wizerunkow bostw i kamieni z palenisk ? wrzucano je do wody. Wygaszano wszystkie ognie i paleniska. Ci??arne kobiety zamykano w spichlerzach, aby nie zamieniły si? w krwio?ercze bestie. Małym dzieciom nie pozwalano zasn??, aby nie zamieniły si? w myszy. Tej nocy nikt nie mogł zasn??, kapłani mieli obowi?zek odczyta? z układu planet i gwiazd losy ?wiata. Głowne obrz?dy odbywały si? na gorze
Huixachtlan
, poło?onej w rejonie miast
Ixtapalapan
i
Colhuacan
, na wschodnim brzegu jeziora
Texcoco
. Gdy
Plejady
przekroczyły
zenit
i ju? wiadomo było, ?e ?wiat b?dzie istniał, nale?ało rozpali? nowy ogie? i ofiarowa? Sło?cu ?ycie ludzkie. W trakcie tej uroczysto?ci za pomoc? drewnianego ?widra rozpalano ogie? na piersi je?ca pochodz?cego ze szlachetnego rodu. Gdy ogie? płon?ł rozcinano jego pier?, serce składano w ofierze bogu a ogie? ?karmiono” ciałem. Posła?cy roznosili nowo rozpalony ogie? do wszystkich miast. W
Tenochtitlanie
najpierw rozpalano od niego ogie? w ?wi?tyni
Huitzilopochtli
, stamt?d kapłani zabierali go do wszystkich ?wi?ty? we wszystkich dzielnicach miasta, a ludno?? zanosiła go do swych domow. W ten sposob ?wiat był, zdaniem
Aztekow
, ocalony na nast?pny okres 52 lat. Wszyscy ludzie nacinali płatki swych uszu aby ?wiat mogł trwa? dalej
[1]
.
- ↑
Justyna Olko:
Meksyk przed konkwist?
, PIW, Warszawa 2010, s. 248?249.