Tablica pami?tkowa na kamienicy przy ul. Poselskiej 24 w Krakowie
Grob Janusza Szpota?skiego na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie
Janusz Szpota?ski
, pseud.
Władysław Gnomacki
,
Aleksander Oniegow
,
Szpot
(ur.
14 wrze?nia
1929
w
Warszawie
, zm.
13 pa?dziernika
2001
tam?e)
[1]
? polski
poeta
,
satyryk
,
krytyk
i teoretyk
literatury
,
tłumacz
,
szachista
z tytułem
mistrza krajowego
, mistrz Warszawy (1951),
dru?ynowy mistrz Polski
(1959).
Komandor Orderu Odrodzenia Polski
.
Był autorem prze?miewczych
poematow komicznych
, w ktorych z wdzi?kiem szydził z rz?dz?cych w
PRL
prominentnych działaczy
PZPR
, przez przyjacioł nazywany Szpotem (
niem.
Spott
?
szyderstwo, kpina
).
W 1951 został wyrzucony z powodow politycznych ze studiow na
Uniwersytecie Warszawskim
. W 1964 napisał sztuk?
Cisi i g?gacze, czyli bal u prezydenta
? utwor b?d?cy
pamfletem
przeciwko rz?dom
Władysława Gomułki
, ktory wyst?pował jako posta?
Gnoma
, a tak?e satyr? na owczesne postawy inteligencji. 6 stycznia 1967 aresztowano Szpota?skiego. W 1968 został skazany na trzy lata pozbawienia wolno?ci
za sporz?dzanie i przekazywanie w celu rozpowszechniania opracowa? szkodliwych dla interesow pa?stwa
. Jego obro?cami byli
Władysław Siła-Nowicki
i
Jan Olszewski
[2]
. W czasie wydarze?
marca 1968
stał si? celem atakow
I sekretarza KC PZPR
Władysława Gomułki, ktory nazwał poet? ?człowiekiem o moralno?ci alfonsa”, a jego utwor ? ?reakcyjnym paszkwilem, ziej?cym sadystycznym jadem nienawi?ci do naszej partii”
[3]
. Z wi?zienia Szpota?ski wyszedł w 1969 w wyniku
amnestii
[2]
.
W
Cichych i g?gaczach
, pamflecie politycznym, wykorzystał i sparafrazował wiele znanych utworow muzycznych (m.in.
Horst-Wessel-Lied
jest wykonywany przez chor
zomowcow
z
Gol?dzinowa
).
W latach 70. XX w. napisał
Caryc? i zwierciadło
? satyryczn? wizj? dziejow
Rosji
i
ZSRR
, przy czym caryc? w jego uj?ciu był sekretarz generalny KC KPZR
Leonid Bre?niew
.
Towarzysz Szmaciak
to poemat satyryczny opisuj?cy dzieje jego bohaterow: Szmaciaka, Buca i Rurki na przestrzeni lat
Polski Ludowej
, dzieło b?d?ce kwintesencj? jego tworczo?ci.
Był członkiem
Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
.
23 wrze?nia 2006 został po?miertnie odznaczony przez
Prezydenta RP
Lecha Kaczy?skiego
Krzy?em Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski
.
W 1956 uzyskał tytuł
mistrza krajowego
w szachach
[4]
. Pi?ciokrotny medalista mistrzostw Warszawy (1951 złoty medal; 1949, 1955 srebrny medal; 1956, 1971 br?zowy medal)
[4]
.
Dru?ynowy mistrz Polski
z 1959 roku
[4]
. W 1956 roku zaj?ł VI miejsce w Indywidualnych Mistrzostwach Polski w Szachach w
Cz?stochowie
(1 finał, wynik 11/19)
[5]
.
Był wyznania
ewangelicko-augsburskiego
. Spoczywa na warszawskim
cmentarzu ewangelicko-reformowanym
(
kalwi?skim
) przy ul. ?ytniej w
Warszawie
(kwatera 10-1-10)
[6]
.
- Cisi i g?gacze czyli bal u prezydenta
, 1964
- Targowica czyli opera Gnoma (po?wi?cona obchodom milenijnym)
, 1966
- Ballada o cudzie na Woli. W Warszawie na Woli ukazał si? duch Bieruta i sprzedawał kiełbas? po 26 zł za kilo
, 1966
- Lament Wysokiego Dygnitarza
, 1966
- Ballada o Łupaszce
, 1968
- Rozmowa w kartoflarni
, 1968
- Gnomiada
, 1976
- Caryca i zwierciadło
, 1974
- Towarzysz Szmaciak
, 1977
- Szmaciak w mundurze, czyli Wojna pcimska
, 1983
- Sen towarzysza Szmaciaka
, 1984
- Bania w Pary?u
(niedoko?czony), 1974?1979