한국   대만   중국   일본 
Jan Kili?ski ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Jan Kili?ski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Kili?ski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1760
Trzemeszno

Data i miejsce ?mierci

28 stycznia 1819
Warszawa

Zawod, zaj?cie

szewc

Narodowo??

polska

Rodzice

Augustyn, Marcjanna

Mał?e?stwo

Marianna Ruci?ska, Anastazja Jasi?ska

Multimedia w Wikimedia Commons
Jan Kili?ski. Pocztowka z 1919 roku.
Jan Kili?ski w mundurze wojewodzkim wojewodztwa mazowieckiego

Jan Kili?ski (ur. 1760 w Trzemesznie , zm. 28 stycznia 1819 w Warszawie ) ? pułkownik powstania ko?ciuszkowskiego , uczestnik spiskow powsta?czych, nale?ał do Rady Miasta Warszawy od roku 1791, pami?tnikarz. Z zawodu był szewcem .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Jan Kili?ski urodził si? w 1760 roku, w Trzemesznie w Wielkopolsce , w rodzinie Augustyna, majstra murarskiego, i Marcjanny. Do Warszawy przybył w roku 1780 i osiem lat po?niej uzyskał tytuł mistrza szewskiego. W tym samym roku, kilka miesi?cy po?niej po?lubił Mariann? Ruci?sk?. W latach 1792-1793 został wybrany radnym Warszawy. Był członkiem Zwi?zku Rewolucyjnego .

W dniach 17 ( Wielki Czwartek ) i 18 kwietnia 1794, w czasie insurekcji warszawskiej stan?ł na czele ludu. Po 2 dniach walk z silnym garnizonem rosyjskim, dowodzonym przez Osipa Igelstroma , oswobodzono stolic?. 19 kwietnia insurekcja przył?czyła si? do powstania ko?ciuszkowskiego i uznała Ko?ciuszk? za Najwy?szego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej. Władz? przej?ła Rada Zast?pcza Tymczasowa , w skład ktorej wszedł tak?e Kili?ski. Pełnił w niej funkcj? radcy w Wydziale Skarbowym, Deputacji Indagnacyjnej i Paszportowej. Wkrotce został zast?pc? radcy Rady Najwy?szej Narodowej. 28 czerwca 1794 roku Kili?ski wysłał oddziały z Warszawy na front. 2 lipca 1794 został mianowany przez Ko?ciuszk? pułkownikiem milicji mazowieckiej. Zorganizował 20 Regiment Pieszy Koronny , ktory bronił Warszawy przed oddziałami pruskimi. Pod koniec powstania (pa?dziernik 1794) wysłany do Poznania, gdzie został pojmany przez Prusakow i wydany Rosjanom .

Po wyj?ciu z wi?zienia w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu (3 grudnia 1796), zamieszkał z rodzin? w Wilnie , gdzie brał udział w konspiracji (tzw. spisek o. Faustyna Ciecierskiego ), za co został ponownie pojmany przez Rosjan i wywieziony w gł?b Rosji. Po powrocie z niewoli (około roku 1798) prowadził warsztat szewski, nie anga?uj?c si? w ?ycie publiczne. Wyj?tkiem było obj?cie funkcji radnego Warszawy w okresie Ksi?stwa Warszawskiego.

W roku 1811 po?lubił Anastazj? Jasi?sk?. Był 2-krotnie internowany, podczas okupacji austriackiej (1809) i rosyjskiej (1813). W Krolestwie Polskim uzyskał emerytur? wojskow? (pułkownikowsk?). Pisał pami?tniki (wydane po?miertnie w 2 tomach ? w latach: 1830 lub 1831 oraz 1899). Zmarł 28 stycznia roku 1819. Został pochowany pod ko?ciołem na warszawskich Pow?zkach , lecz jego grob został zniszczony w czasie przebudowy ko?cioła.

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Pami?tniki:

  • Nieszcz??liwy i smutny dla mnie przypadek dostania si? w niewol? prusk? r. 1794 , wyd. (bez tytułu) T. Działy?ski, (Brzeg 1828, wyd. niepełne); wyd. nast?pne pełne: Kili?skiego Jana, szewca, a zarazem pułkownika 20 regimentu piechoty, pami?tniki , z autografu wyd. K. W. Wojcicki, Warszawa 1830 (1831); pt. Historia... , Pozna? 1850; pt. Pami?tniki..., Pozna? 1860 Pami?tniki z XVIII W. nr 1; Pary? (1868) Biblioteka Ludowa Polska nr 55; Lwow (1881); Pozna? 1882; Lwow 1894; Warszawa 1907; Warszawa 1918 Skarbiec Polski ; według wyd. K. W. Wojcickiego, wyd. S. Herbst pt. Pierwszy pami?tnik w: Pami?tniki, Warszawa 1958 Biblioteka Pami?tnikow Polskich i Obcych ; r?kopis: Biblioteka Polska w Pary?u (wersja nieco bogatsza, obszerniejsza od drukowanej); przekł. rosyjski: Russkaja starina 1895
  • Drugi pami?tnik, nieznany, o czasach Stanisława Augusta , powst. około roku 1818, fragmenty wyd. J. I. Kraszewski Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Pary?u. Rok 1867 , Pary? 1868; cało?? wyd. z r?kopisu A. Kraushar, Krakow 1899; wyd. nast?pne: Krakow 1900; Krakow 1906; z autografu wyd. S. Herbst, pt. Drugi pami?tnik w: Pami?tniki, jak wy?ej poz. 1; autograf: Biblioteka Narodowa (BOZ) cim. 80b; tu tak?e kopia z roku 1868 cim. 80a.

Listy i materiały:

  • Do T. Ko?ciuszki i gen. A. Gorze?skiego z roku 1794, fragm. przytoczył autor w tek?cie: Drugi pami?tnik... , jak wy?ej Pami?tniki poz. 2
  • Inkwizycje... z rewolucji warszawskiej, dokument z 12 lutego 1795, Petersburg, wyd. J. I. Kraszewski, jak wy?ej Pami?tniki poz. 2; przedr. S. Herbst, jak wy?ej Pami?tniki poz. 1; tekst rosyjski: Cztienija w Moskowskom obszczestwie istorii i driewnostjej 1867
  • Własnor?czny ?yciorys, powst. 1809, wyd. S. Herbst, jak wy?ej Pami?tniki poz. 1
  • Testament z roku 1818, wyd. K. W. Wojcicki: Cmentarz Pow?zkowski pod Warszaw? t. 3, Warszawa 1858, s. XII; fragmenty przedr. J. W. Gomulicki Nowe Ksi??ki 1958, nr 18.

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

  Zobacz te? kategori?: Uczestnicy manifestacji patriotycznej w Warszawie w 1894 .

Najwy?sze polskie odznaczenie rzemie?lnicze nosi nazw? ? Szabla Kili?skiego ”. Imieniem Jana Kili?skiego nazwano statek MS Kili?ski .

W 1974 został wybity medal upami?tniaj?cy Jana Kili?skiego, zaprojektowany przez Jozefa Markiewicza [1] .

Jednostki Wojska Polskiego, ktore nosiły imi? Jana Kili?skiego:

Jan Kili?ski jest patronem wielu szkoł w Polsce:

Jest on tak?e patronem dru?yn harcerskich:

W 1986 roku Marian Kubera wyre?yserował film biograficzny pt. ?Jan Kili?ski” [3] , a cztery lata po?niej zrealizował film telewizyjny pod tym samym tytułem , w ktorym w posta? głownego bohatera wcielił si? Adam Ferency [4] .

Pozostałe informacje [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Andrzej Romaniak : Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorow . Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku , 2005, s. 67. ISBN  83-919305-8-0 .
  2. ↑ Leszkowicz 2022 ↓ , s. 749.
  3. ↑ Z serwisu ?Film polski”
  4. ↑ FilmPolski.pl - JAN KILI?SKI [online], pl/fp/index.php?film=129512 [dost?p 2024-04-23] ( pol. ) .
  5. ↑ Nowo ustawiony pomnik Jana Kili?skiego na pl. Krasi?skich w Warszawie w roku 1946 (w trakcie wojny ukryty przez Niemcow, w latach 1945-1946 stał w al. 3 Maja), zanim został przeniesiony na ulic? Podwale w roku 1959
  6. ↑ Muzeum Cechu Rzemiosł Skorzanych im. Jana Kili?skiego . stare-miasto.com. [dost?p 2013-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-14)].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • T. 5: O?wiecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej ? Nowy Korbut . Warszawa: Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 108?109.
  • Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Ko?ciuszki i ?wierczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pami?ci historycznej . Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pami?ci Narodowej, 2022. ISBN  978-83-8229-588-7 .
Literatura uzupełniaj?ca (wybrana)
  • K. W. Wojcicki: Cmentarz Pow?zkowski pod Warszaw? t. 1, Warszawa 1855, s. 207; t. 2, Warszawa 1856, s. 31-33; t. 3, Warszawa 1858, s. VIII-XIV
  • K. W. Wojcicki: ?Encyklopedia powszechna” Orgelbranda, t. 14 (1863)
  • K. W. Wojcicki: (Wst?p do) Pami?tniki , Pary? (1868) ?Biblioteka Ludowa Polska” nr 55
  • T. Korzon: Wewn?trzne dzieje Polski za Stanisława Augusta t. 2, 4; Krakow 1883, 1885 i wyd. nast?pne
  • A. Kraushar: (Wst?p do) Drugi pami?tnik , Krakow 1899
  • W. Tokarz: Warszawa przed powstaniem 17 kwietnia 1794 , Krakow 1911
  • A. Kraushar: J. Kili?ski przed cesarzem Napoleonem w r. 1807 ; J. Kili?ski i jego Drugi pami?tnik w: Okruchy przeszło?ci , Warszawa 1913
  • K. Nittman : Jan Kili?ski : opowie?? historyczna . Lwow : Ksi?garnia Naukowa, Druk. ?Dziennika Polskiego”, 1924, 52 s., il.
  • W. P.: Pierwsze wydania Pami?tnikow Kili?skiego, ?Silva Rerum” 1927
  • Wydawnictwo Biblioteki Kornickiej : ?Silva Rerum” 1928 zeszyt 1/2, s. 21
  • W. Maci?ski: Przyczynki do ?yciorysu J. Kili?skiego , ?Roczniki Historyczne” 1932 zeszyt 2.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Rada Zast?pcza Tymczasowa 1794

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Kili?ski&oldid=73584614 ”