Niektore z zamieszczonych tu informacji od 2019-11 wymagaj? weryfikacji . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

J?zyki lapo?skie ^{[1] [2]} , j?zyki saamskie ^[3] , j?zyki saami ? grupa j?zykow ugrofi?skich ( rodzina uralska ), ro?ni?cych si? jednak do?? znacznie od pozostałych j?zykow ugrofi?skich i nie zaliczanych do ?adnego z trzech głownych zespołow j?zykowych, to znaczy bałtycko-fi?skiego , permskiego ani woł?a?skiego ^[1] . Posługuje si? nimi około 35 tysi?cy Lapo?czykow , zamieszkuj?cych Laponi? na dalekiej połnocy Skandynawii . Pozostałe około 100 tys. Lapo?czykow mowi j?zykami urz?dowymi krajow, w ktorych mieszkaj?. Poza j?zykiem połnocnolapo?skim wszystkie s? zagro?one wymarciem.

W Norwegii, Szwecji i Finlandii j?zyki lapo?skie maj? status regionalnych j?zykow urz?dowych .

Pi?miennictwo w tych j?zykach istnieje od XVII wieku. J?zyki lapo?skie zachodnie w Norwegii, Szwecji i cz??ci Finlandii zapisywane s? alfabetem łaci?skim , a lapo?skie wschodnie w Rosji i cz??ciowo w Finlandii gra?dank? .

Klasyfikacja j?zykow lapo?skich [ edytuj | edytuj kod ]

Podane liczby oznaczaj? liczb? aktywnych u?ytkownikow j?zyka.

• lapo?skie zachodnie (u?ywane na terenach Norwegii i Szwecji) ^[1]
  • grupa południowa
    • j?zyk południowolapo?ski ? około 600 osob (1995) ^[4]
    • j?zyk ume ? niemal wymarły, około 10 osob (2010) ^[5]
  • grupa połnocna
    • j?zyk pite ? niemal wymarły, około 20 osob (2010) ^{[4] [5]}
    • j?zyk lule ? 2000 osob (1995) ^[4]
    • j?zyk połnocnolapo?ski ? 20 700 osob (1995) ^[4]
• lapo?skie wschodnie (u?ywane na terenach Finlandii i Rosji) ^[1]
  • j?zyk skolt ? 420 osob (2001) ^[4]
  • j?zyk inari ? 300 osob (2001) ^[4]
  • j?zyk kildin ? 500 osob (2007) ^[4]
  • j?zyk ter ? niemal wymarły, 2 osoby (2010) ^[5]
  • j?zyk akkala ? wymarły w 2003 roku ^[4]
  • j?zyk kemi ? wymarły

Klasyfikacja podana za Saami Linguistics , ktora jednak nie obejmuje wymarłego j?zyka kemi .

Pi?miennictwo [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwsze utwory napisane w j?zykach lapo?skich (pochodz?ce z XVIII wieku ^[1] ) były drukami religijnymi: przekład Biblii, katechizm, modlitewniki, zbiory pie?ni, kalendarze i abecadła. Liczba wydawnictw tego typu była bardzo du?a. Obecnie ksi??ki i gazety lapo?skie ukazuj? si? w dwoch j?zykach literackich: w j?zyku połnocnolapo?skim w Norwegii i Szwecji oraz w j?zyku inari w Finlandii ^[6] . Oprocz podr?cznikow i gazet istnieje samodzielna literatura lapo?ska .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Ida Toivonen, Diane Carlita Nelson: Saami Linguistics . Amsterdam ; Philadelphia: John Benjamins Pub., 2007. ISBN  978-90-272-4803-9 . brak strony w ksi??ce