한국   대만   중국   일본 
J?zyk judeoportugalski ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

J?zyk judeoportugalski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Judeu-portugues
Obszar

Portugalia , Francja , Surinam , Antyle Holenderskie i inne

Liczba mowi?cych

j?zyk martwy od pocz?tku XIX wieku, u?ywany przez 2000 osob do celow liturgicznych

Pismo / alfabet

łaci?skie , hebrajskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
j?zyk urz?dowy nigdzie
W Wikipedii
Zobacz te?: j?zyk , j?zyki ?wiata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF . Bez wła?ciwego wsparcia renderowania wy?wietlane mog? by? puste prostok?ty lub inne symbole zamiast znakow Unikodu .

J?zyk judeoportugalski , j?zyk ?ydowsko-portugalski, j?zyk luzyta?ski ? martwy j?zyk z grupy roma?skich , u?ywany przez ?ydow w Portugalii do XVI wieku, a w?rod diaspory ?ydowskiej na ?wiecie do pocz?tku XIX wieku, obecnie u?ywany jako j?zyk liturgiczny w niektorych gminach ?ydowskich.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Rozwin?ł si? na podstawie j?zyka portugalskiego z dodatkiem zapo?ycze? z hebrajskiego . Zawierał wiele archaizmow portugalskich. Był j?zykiem diaspory ?ydowskiej w Portugalii a? do XVI wieku, kiedy to ?ydow [a] w 1536 wygnano z tego kraju. Zapisywano go zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim ( aljamiado portugues ) lub łaci?skim . Nast?pnie ?ydzi portugalscy ( Sefardyjczycy ) u?ywali go w wielu miejscach we Francji, Niderlandach i w Anglii, a po?niej tak?e w obu Amerykach.

W Europie j?zyk judeoportugalski wywarł du?y wpływ na j?zyk ladino oraz na bagitto (jeden z dialektow j?zyka judeowłoskiego ). W?rod diaspory był w u?yciu a? do pocz?tku XIX wieku. W Ameryce wywarł wpływ na j?zyki papiamento i saramaka?ski .

Obecnie j?zyk judeoportugalski jest j?zykiem liturgicznym (w ograniczonym zakresie) w niektorych gminach ?ydowskich. Posługuje nim si? niemal 2000 osob.

Przykładowe hebraizmy [ edytuj | edytuj kod ]

Judeoportugalski Hebrajski Polski
cados kodesz ?wi?ty
jessiba jesziwa szkoła religijna
masso macah maca
misva micwah przykazania
ros rosz głowa
rassim raszim głowy
rossana rosz haszanah Nowy Rok
saba szabbat sobota
sedaca cedakah miłosierdzie
queila qehila wspolnota
quidus kiddusz błogosławienie wina
teba tewah platforma w synagodze

Archaizmy z j?zyka portugalskiego [ edytuj | edytuj kod ]

Judeoportugalski Wspołczesny portugalski Polski
alg?a alguma jaka?
angora agora teraz
apartar separar oddzieli?
aynda ainda teraz
dous dois dwa
he e jest
h?a uma (rodzajnik nieokre?lony ?e?ski)

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. W teorii nie byli to ?ydzi, lecz chrze?cijanie, przymusowo ochrzczeni na mocy dekretu krola Manuela I z 1497. W praktyce ci tak zwani conversos lub marranos dalej potajemnie wyznawali judaizm , a? do chwili, gdy wykryła to inkwizycja i zmusiła ich do opuszczenia Portugalii.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]