Jozef Hen

Jozef Hen, Centrum Kultury ?ydowskiej w Krakowie (2013)
Imi? i nazwisko	Jozef Henryk Cukier
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 1923 Warszawa
Narodowo??	polska
Dziedzina sztuki	literatura pi?kna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jozef Hen , pierwotnie Jozef Henryk Cukier (ur. 8 listopada 1923 w Warszawie ^[1] ) ? polski pisarz i publicysta dramaturg, reporta?ysta, scenarzysta filmowy pochodzenia ?ydowskiego .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? i wychował w kamienicy przy ul. Nowolipie 53 w Warszawie ^[2] . Jego ojciec, Roman (Rubin) Cukier z Radzynia, był rzemie?lnikiem hydraulikiem, matka Ewa (Chawa) Hampel pochodziła z Warszawy ^[3] . Miał trojk? starszego rodze?stwa, dwie siostry i brata ^[2] .

W dzieci?stwie wspołpracował z zało?onym przez Janusza Korczaka ?Małym Przegl?dem” ^[4] . Uko?czył (mała matura) prywatne ?ydowskie Gimnazjum M?skie im. Magnusa Kry?skiego przy ul. Miodowej 5 ^{[5] [6]} . Od wrze?nia 1939 miał kontynuowa? nauk? w liceum w klasie o profilu matematyczno-przyrodniczym ^[7] .

Podczas obrony Warszawy we wrze?niu 1939 przebywał na Nowolipiu . W listopadzie 1939 opu?cił miasto i przedostał si? do Białegostoku ^[8] . Wojn? sp?dził w Zwi?zku Radzieckim . Pracował przy budowie szosy Lwow-Kijow, a potem trafił do Samarkandy w Uzbekistanie . Mimo dobrej kondycji fizycznej, nie został przyj?ty do Armii Andersa ^[9] . W 1944 wst?pił do Ludowego Wojska Polskiego i wtedy publikował pierwszy wiersz ( Łod? wierna ) w pi?mie ?Głos ?ołnierza” . W czasie wojny stracił ojca, zabitego w 1945 w Buchenwaldzie , brata Moj?esza (ur. 1920), ktory zagin?ł w ZSRR i siostr? Mirk? (1917?1942) ^[10] . Wojn? prze?yły matka i siostra Stella (ur. 1915) i w 1957 wyjechały do Tel Awiwu.

W 1944 przyj?ł pseudonim literacki ?Hen”, ktory z czasem zacz?ł mu słu?y? za nazwisko. Zaraz po wojnie, był redaktorem tygodnika ? ?ołnierz Polski ”. W 1947 razem z redakcj? tygodnika wrocił do Warszawy ^[11] . Słu?b? wojskow? zako?czył w stopniu kapitana w 1952.

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

W 1947 opublikował pierwsz? ksi??k? Kijow, Taszkent, Berlin. Dzieje włocz?gi , ktora została uznana za obiecuj?cy debiut. Pisał reporta?e, nowele, opowiadania, proz? historyczn? i powie?ci dla dorosłych i młodzie?y, a tak?e scenariusze filmowe, ktore niekiedy te? re?yserował, m.in. Autobusy jak ?ołwie . Na podstawie jego scenariuszy, b?d?cych adaptacjami własnych utworow, nakr?cono w pierwszej połowie lat 60. m.in. filmy Krzy? Walecznych , Nikt nie woła , Kwiecie? i Prawo i pi??? . Po?niej sfilmowano te? opowiadania z cyklu Przeciw diabłom i infamisom / Przypadki staro?cica Wolskiego , serial Rycerze i rabusie , a tak?e powie?? Crimen , serial pod tym samym tytułem Crimen (Hen wycofał z napisow czołowych swoje nazwisko jako autora scenariusza i na jego ??danie formuł? ?na podstawie powie?ci” zast?piono słowami ?na motywach powie?ci”). Jozef Hen był tak?e autorem wielu scenariuszy filmowych nie tylko dla ekranizacji własnej tworczo?ci, ale tak?e np. do serialu ?ycie Kamila Kuranta według prozy Zbigniewa Uniłowskiego i niekiedy wspołscenarzyst?, jak w przypadku filmu Jerzego Hoffmana Stara ba??. Kiedy sło?ce było bogiem , swobodnej adaptacji klasycznej powie?ci Jozefa Ignacego Kraszewskiego .

W latach 1967?1969 był atakowany przez ?rodowisko tzw. partyzantow . Nawi?zał wowczas wspołprac? z parysk? ?Kultur?” Jerzego Giedroycia , w ktorej opublikował trzy opowiadania pod pseudonimem Korab ( Western , Oko Dajana , Bli?niak ). W styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ^[12] .

Napisał m.in. powie?? dla młodzie?y Bitwa o Kozi Dwor (1955), nawi?zuj?c? cz??ciowo do Chłopcow z Placu Broni Ferenca Molnara , powie?? wojenn? Kwiecie? (1960), dwie autobiograficzne powie?ci tworz?ce cykl ?Teatr Heroda” o dojrzewaniu tu? przed II wojn? ?wiatow? i podczas obl??enia Warszawy w 1939 roku (?Przed wielk? Pauz?” i ?Opor”), liczne zbiory opowiada?, w tym Krzy? Walecznych (1964), powie?? historyczn? Crimen (1975) i tomy esejow Nie boj? si? bezsennych nocy (1987) i wspomnie? Nowolipie (1991). Inn? pozycj? w jego dorobku s? beletryzowane biografie, w?rod nich Ja, Michał z Montaigne (1978) ? panorama Europy XVI wieku, uj?ta na tle ?yciorysu francuskiego pisarza, my?liciela i eseisty Michela de Montaigne i Błazen ? wielki m?? (1998) ? obszerny szkic postaci i wielostronnej działalno?ci Tadeusza Boya-?ele?skiego , przetykany refleksjami autora na temat epoki, ktora była jego dzieci?stwem (ksi??ka miała trzy wydania).

Hen doczekał si? kilkunastu tłumacze?, w tym na czeski , niemiecki , francuski i rosyjski . Przez długie lata (do 1982) był działaczem Zwi?zku Literatow Polskich . Był te? członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005 . Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich .

?ycie prywatne [ edytuj | edytuj kod ]

Mieszka w Warszawie . Z mał?e?stwa z Iren? z domu Lebewal (1922?2010) ma dwoje dzieci: Magdalen? (ur. 1950, ?ona fizyka Eryka Infelda ^[13] ) i Macieja (ur. 1955).

W 2023 roku, w muzeum Polin , ?wi?tował w towarzystwie czytelnikow swoje setne urodziny ^[14] .

Dzieła [ edytuj | edytuj kod ]

• Kijow, Taszkient, Berlin , Wydawnictwo ?Literatura Polska”, Katowice 1947.
• Druga linia , Wydawnictwo MON, 1951.
• Moja kompania , Wydawnictwo MON, 1951.
• Notes lejtnanta Nikaszyna , Nasza Ksi?garnia , 1952.
• W dziwnym mie?cie (powie??), Czytelnik , 1954
• Bitwa o Kozi Dwor (powie?? dla dzieci), Nasza Ksi?garnia, 1955.
• Cud z chlebem (opowiadania), Iskry, 1956.
• Skromny chłopiec w haremie (reporta?e z ZSRR), Iskry, 1957.
• Bicie po twarzy (opowiadania), Wydawnictwo MON, 1959
• Wi?zie? i jasnowłosa (powie??), Iskry, 1960.
• Kwiecie? (powie??), Czytelnik, 1961.
• Nieznany (opowiadania), Wydawnictwo MON 1962.
• Krzy? walecznych (opowiadania), Wydawnictwo MON, 1964.
• Toast (powie?? ? od 1997 wznawiana pod tytułem Prawo i pi??? ), Wydawnictwo Literackie , 1964.
• Przed wielk? pauz? (pierwsza cz??? cyklu powie?ciowego Teatr Heroda), Czytelnik, 1966.
• Opor (druga cz??? cyklu powie?ciowego Teatr Heroda ), Czytelnik, 1967.
• Mgiełka (opowiadania), PIW , 1970.
• Twarz pokerzysty (powie??), Czytelnik, 1972.
• Przeciw diabłom i infamisom (cykl opowiada? historycznych dla młodzie?y), RSW Prasa Ksi??ka Ruch, 1973
• Yokohama (powie??), PIW, 1974.
• Crimen: opowie?? jarmarczna (powie??), Ludowa Społdzielnia Wydawnicza , 1975.
• Ja, Michał z Montaigne (biografia literacka), Czytelnik, 1978.
• Zagadkowy Arre (powie?? dla dzieci), Nasza Ksi?garnia 1979, ISBN  83-10-07533-2 .
• Milcz?ce mi?dzy nami (powie??), PIW, 1985. ISBN  83-06-01020-5 .
• Nie boj? si? bezsennych nocy , Czytelnik, 1987, ISBN  83-07-01350-X .
• Powiernik serc (opowiadania), Wydawnictwo Literackie, 1988. ISBN  83-08-01784-3 .
• Krolewskie sny , Iskry , 1989, ISBN  978-83-207-1188-2 .
• Nikt nie woła , Wydawnictwo Literackie, 1990, ISBN  978-83-08-02201-6 .
• Nowolipie , Iskry, 1991, ISBN  83-207-1358-7 .
• Nie boj? si? bezsennych nocy… z ksi?gi drugiej , BGW, 1992. ISBN  83-7066-464-4 .
• Odej?cie Afrodyty , Twoj Styl, 1995, ISBN  83-85443-84-3 .
• Najpi?kniejsze lata , ANEKS, Londyn, 1996, ISBN  1-897962-16-9 .
• Błazen ? wielki m?? , Iskry, 1998, ISBN  83-207-1611-X ? nominacja do Nagrody Literackiej Nike 1999
• Nie boj? si? bezsennych nocy… z ksi?gi trzeciej , Czytelnik, 2001, ISBN  83-07-02814-0 .
• Moj przyjaciel krol , Iskry, 2003. ISBN  83-207-1739-6 ? nominacja do Nagrody Literackiej Nike 2004 ^[15]
• Bruliony profesora T. , PIW 2006 ISBN  83-06-03006-0 .
• Pingpongista , W.A.B. 2008 ISBN  978-83-7414-426-1 .
• Dziennik na nowy wiek , W.A.B. 2009, ISBN  978-83-7414-706-4 .
• Szoste, najmłodsze i inne opowiadania , W.A.B. 2012, ISBN  978-83-7747-639-0 .
• Dziennika ci?g dalszy , Wydawnictwo Literackie, 2014 ISBN  978-83-08-05474-1 .
• Powrot do bezsennych nocy. Dzienniki , Sonia Draga, Katowice 2016, ISBN  978-83-7999-740-4 .
• Ja, deprawator , Sonia Draga, Katowice 2018, ISBN  978-83-8110-525-5 .
• Bez strachu. Dziennik wspołczesny , MG, 2020, ISBN  978-83-7779-662-7 .

Ekranizacje [ edytuj | edytuj kod ]

  Z tym tematem zwi?zana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworow Jozefa Hena .

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Krzy? Komandorski z Gwiazd? Orderu Odrodzenia Polski (2 listopada 1998) ^[16]
• Krzy? Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964) ^[17]
• Krzy? Walecznych (1945) ^[17]
• Złoty Krzy? Zasługi (11 lipca 1955) ^[18]
• Złoty Medal ?Zasłu?ony Kulturze Gloria Artis” (12 pa?dziernika 2006) ^{[19] [20]}
• Medal ?Zasłu?ony dla Tolerancji” (2002) ^[21]
• Br?zowy Medal ?Za zasługi dla obronno?ci kraju” (1967) ^[22]

Nagrody [ edytuj | edytuj kod ]

• 1974 ? Nagroda Przewodnicz?cego Komitetu ds. Radia i Telewizji
• 1980 ? Nagroda Przewodnicz?cego Komitetu ds. Radia i Telewizji I stopnia za wybitnie warto?ciow? tworczo?? literack? w dziedzinie filmu telewizyjnego
• 1989 ? Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
• 1990 ? Nagroda Przewodnicz?cego Komitetu ds. Radia i Telewizji
• 1999 ? Nagroda ZAIKS-u za całokształt tworczo?ci ze szczegolnym uwzgl?dnieniem biografii Tadeusza Boya-?ele?skiego Błazen-wielki m??
• 2007 ? ?Pioro Mistrza” ? nagroda za całokształt tworczo?ci na 13. Festiwalu ?Lato Filmow” w Toruniu
• 2008 ? Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta ^[23]
• 2009 ? Nagroda Literacka m.st. Warszawy w kategorii ?Warszawski tworca” ^[24]
• 2015 ? Nagroda ?Odry” 2015 za wydany w 2014 roku tom Dziennika ci?g dalszy ^[25]
• 2016 ? Nagroda Stowarzyszenia Filmowcow Polskich za wybitne osi?gni?cia artystyczne
• 2017 ? Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego ^[26]
• 2023 ? Paszport Polityki w kategorii Kreator Kultury ^[27]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Krzysztof Masło? : Jozef Hen ? literatura, kobiety i sport . [dost?p 2009-02-11].
• Włodzimierz Kalicki: Krol Sta? ka?e poda? baranin?. Rozmowa z Jozefem Henem o ksi??ce Moj przyjaciel krol . [dost?p 2009-02-11].
• Jozef Hen na zdj?ciach w bazie Filmoteki Narodowej ? Fototeka ”
• Jozef Hen ? publikacje w bibliotece Polona