Istvan Bethlen

Data i miejsce urodzenia	8 pa?dziernika 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce ?mierci	5 pa?dziernika 1946 Moskwa
Premier Krolestwa W?gier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynale?no?? polityczna	Partia Jedno?ci
Poprzednik	Pal Teleki
Nast?pca	Gyula Karolyi
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Istvan Bethlen (ur. 8 pa?dziernika 1874 w Gorne?ti , zm. 5 pa?dziernika 1946 w Moskwie ) ? w?gierski arystokrata, m?? stanu oraz premier W?gier w latach 1921-1931.

Pochodzenie oraz pocz?tki kariery politycznej [ edytuj | edytuj kod ]

Istvan urodził si? w 1874 roku w Gorne?ti (obecna Rumunia ), w rodzinie transylwa?skich arystokratow .

W 1901 roku, Bethlen został wybrany do w?gierskiego parlamentu z ramienia Liberałow . W 1919 Bethlen reprezentował nowy rz?d W?gier podczas konferencji pokojowej w Pary?u . W mi?dzyczasie, na W?grzech upadł slaby centrystyczny rz?d a w jego miejsce powstała komunistyczna , W?gierska Republika Rad pod przywodztwem Belli Kuna . Po powrocie do kraju, Istvan doł?czył do sformowanego m.in. przez Miklosa Hortheyego , antykomunistycznego rz?du, ktory mie?cił si? w Segedynie .

W 1920 roku, ju? po odbiciu władzy z r?k komunistow, Horthy został mianowany na w?gierskiego Regenta. Rok po?niej nie udała si? proba restauracji Habsburgow na W?grzech pod rz?dami Karola I Habsburga (na W?grzech Karola IV). Wowczas Horthy poprosił Bethlena o obj?cie funkcji premiera W?gier oraz stworzenia silnego rz?du.

Bethlen jako premier W?gier [ edytuj | edytuj kod ]

Za swoich rz?dow Bethlenowi udało si? zjednoczy? dwie najsilniejsze warstwy w w?gierskim społecze?stwie ktorymi byli bogaci ?ydowscy przedsi?biorcy z Budapesztu oraz w?gierskie ziemia?stwo z rolniczych terenow kraju. Oprocz tego sukcesami rz?du Bethlena było porozumienie ze zwi?zkami zawodowymi ktore poparły jego rz?d a tak?e wyeliminowanie ro?nic pogl?dow w polityce wewn?trznej ktore dzieliły w?giersk? scen? polityczn?.

Rz?d Bethlena wprowadził tak?e W?gry w struktury Ligi Narodow oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami . Do pora?ek Bethlena mo?na zaliczy jednak m.in. upadek rewitalizacji przez W?gry, Traktatu z Trianon , zawartego pomi?dzy Entent? a W?grami po I wojnie ?wiatowej.

Wielki kryzys na W?grzech doprowadził do radykalizacji w?gierskiej sceny politycznej ktor? zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Fakt ten doprowadził do odwołania Bethlena z funkcji premiera co nast?piło w 1931 roku. Na jego miejsce Horthy powołał Gyul? Karolyego , ktory jednak szybko został zast?piony przez Gyule Gombosa , faszyst?, znanego ze swojego antysemityzmu .

Lata po?niejsze [ edytuj | edytuj kod ]

Jako jeden z nielicznych w?gierskich politykow, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami a w chwili kiedy III Rzesza zacz?ła traci? inicjatyw? w II wojnie ?wiatowej starał si?, bez skutku, doprowadzi? do osobnego układu pokoju pomi?dzy W?grami a aliantami.

W kwietniu 1945 , po zdobyciu Budapesztu przez wojska sowieckie , Bethlen został aresztowany i wysłany do ZSRR, zmarł 5 pa?dziernika 1946 w moskiewskim wi?zieniu w wieku 72 lat.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Artykuł po?wi?cony Istvanowi Bethlen . konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].