Isoroku Yamamoto

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Isoroku Yamamoto
山本 五十六
Yamamoto Isoroku
Ilustracja
gensui-kaigun-taishō marszałek-admirał gensui-kaigun-taish?
marszałek-admirał
Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1884
Nagaoka

Data i miejsce ?mierci

18 kwietnia 1943
k. Buin, Bougainville ( Wyspy Salomona )

Przebieg słu?by
Lata słu?by

1901?1943

Siły zbrojne

  Dai-Nippon Teikoku Kaigun

Stanowiska

głowny dowodca Poł?czonej Floty
wiceminister marynarki wojennej

Głowne wojny i bitwy

wojna rosyjsko-japo?ska
? bitwa pod Cuszim?
II wojna ?wiatowa
? wojna na Pacyfiku

Odznaczenia
Order Chryzantemy (Japonia) Wielka Wstęga Kwiatów Paulowni Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia) Srebrne Promienie Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia) Order Złotej Kani I klasy (Japonia) Order Złotej Kani II klasy (Japonia) Wielka Wstęga Orderu Świętego Skarbu (Japonia, 1888–2003) Medal Wojskowy za Wojnę Rosyjsko-Japońską 1904-1905 (Japonia) Pamiątkowy Medal Wstąpienia na Tron Cesarza Hirohito (Japonia) Wielka Wstęga Orderu Pomyślnych Chmur (Mandżukuo) Medal Zasługi Ustanowienia Państwa (Mandżukuo) Order Zasługi Japońskiego Czerwonego Krzyża Medal Japońskiego Czerwonego Krzyża dla Członka Specjalnego Order Zasługi Orła Niemieckiego (III Rzesza) Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu i mieczami Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Komandor Isoroku Yamamoto
z ameryka?skim sekretarzem marynarki wojennej, Curtisem Wilburem,
ok. 1925?1927
Admirał Isoroku Yamamoto, lata 40.

Isoroku Yamamoto ( jap. 山本 五十六 Yamamoto Isoroku ; ur. 4 kwietnia 1884 w Nagaoce , zm. 18 kwietnia 1943 nieopodal Bougainville na Wyspach Salomona ) ? japo?ski admirał , jeden z najwybitniejszych dowodcow Japo?skiej Cesarskiej Marynarki Wojennej , uwa?any za znakomitego stratega.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? 4 kwietnia 1884 r. w Nagaoce w rodzinie Sadayoshiego Takano [1] . Po wczesnej ?mierci rodzicow został adoptowany przez rodzin? Yamamoto.

W wieku 17 lat rozpocz?ł nauk? w Akademii Cesarskiej Marynarki Wojennej (Kaigun Heigakk?) [1] w mie?cie Etajima poło?onym na wyspie o tej samej nazwie w zatoce Hiroszima (1901?1904). Jako młody oficer na pokładzie kr??ownika ?Nisshin” uczestniczył w ramach swojego chrztu bojowego w bitwie pod Cuszim? podczas wojny rosyjsko-japo?skiej [2] . Podczas starcia stracił dwa palce u lewej dłoni. Eksplozja ta oprocz okaleczenia pozostawiła w jego ciele ponad 100 blizn [1] [2] . W latach 1913?1916 studiował w Akademii Marynarki Wojennej (Kaigun Daigakk?) w Tsukiji. Od 1916 r. słu?ył w sztabie generalnym japo?skiej II Floty.

W 1918 po?lubił Reiko Mihashi, z ktor? miał czworo dzieci (dwoch synow i dwie corki). Stroni?c od alkoholu, był jednocze?nie pasjonatem hazardu [2] .

Wysoko ceniony przez przeło?onych [1] w 1919 r. został wysłany do Stanow Zjednoczonych na studia j?zykowe na Uniwersytecie Harvarda , ktore uko?czył dwa lata po?niej [3] [4] . W 1922 roku był członkiem japo?skiej delegacji w konferencji waszyngto?skiej , ktora negocjowała traktat waszyngto?ski z 1922 roku [5] . W 1925 został attache morskim w USA (w stopniu komandora), dzi?ki czemu miał okazj? dobrze pozna? ten kraj [1] . Odwiedzał wowczas m.in. fabryki samochodow w Detroit i pola naftowe w Teksasie [2] . Funkcj? t? pełnił do 1928. Yamamoto zafascynowany był Abrahamem Lincolnem i napisał jego biografi? [2] .

Wkrotce potem po raz pierwszy obj?ł dowodztwo okr?tu, był nim lekki kr??ownik Isuzu , a nast?pnie powierzono mu lotniskowiec Akagi . W 1930 r. awansowano go do stopnia kontradmirała i oddano dowodztwo 1. Floty Powietrznej [1] . W grudniu 1936 r. został wiceministrem marynarki wojennej. Rozpocz?ł wowczas forsowanie rozbudowy infrastruktury lotnictwa morskiego i naciskał na rozbudow? floty lotniskowcow. Yamamoto był zagorzałym zwolennikiem budowy lotniskowcow jako głownej siły bojowej floty wojennej i całkowitym przeciwnikiem budowy pancernikow.

1 wrze?nia 1939 r. awansował na stopie? admirała i został głownym dowodc? japo?skiej Poł?czonej Floty . W 1941 r. opracował zlecony mu plan wyparcia USA z regionu Pacyfiku, cho? był przeciwny wojnie ze Stanami Zjednoczonymi , uwa?ał bowiem, ?e przewaga ameryka?skiego potencjału gospodarczego uniemo?liwia Japonii zwyci?stwo. W ramach tego projektu opracował plan ataku na Pearl Harbor , ktory wzorował na brytyjskim rajdzie na włoski port w Tarencie z 1940 roku [1] .

W 1942 r. parł wbrew opinii innych oficerow sztabu do walnej bitwy z ameryka?sk? flot?, ktora w jego ocenie miała szanse zako?czy? si? całkowitym rozbiciem sił ameryka?skich. Ostatecznie stoczona w rzeczywisto?ci bitwa pod Midway stała si? pierwsz? pora?k? japo?skiej floty, a Yamamoto został zmuszony do zako?czenia operacji [1] .

W zwi?zku z niekorzystnym rozwojem sytuacji w trakcie walk o Guadalcanal zdecydował si? na osobiste zaanga?owanie si? w przebieg walk. Zgin?ł 18 kwietnia 1943 r. [1] w samolocie Mitsubishi G4M str?conym przez ameryka?skie my?liwce dalekiego zasi?gu P-38 Lightning , podczas walk tocz?cych si? wokoł Wysp Salomona . Lightningi zostały wysłane w daleki rajd specjalnie w celu przechwycenia jego samolotu, poniewa? dzi?ki złamaniu japo?skich szyfrow przez Hypo dowiedziano si?, ?e Yamamoto b?dzie wizytował swoje bazy ( Operacja ?Vengeance” ). ?mier? admirała była wielkim ciosem dla prowadz?cej wojn? Japonii [6] [7] .

21 maja 1943 r. jego prochy dotarły do Japonii [1] .

W uznaniu zasług, został po?miertnie odznaczony niemieckim Krzy?em Rycerskim Krzy?a ?elaznego z Li??mi D?bu i Mieczami (najwy?sza klasa przyznana cudzoziemcowi).

Krytyka [ edytuj | edytuj kod ]

W wydanej po raz pierwszy w 1958 ksi??ce Dowodca niszczyciela , komandor Tameichi Hara wielokrotnie krytykuje sposob działania admirała Yamamoto, niejednokrotnie w sposob bardzo radykalny. Hara zarzuca Yamamoto brak zdecydowania, zbytni? zapobiegliwo?? i nieumiej?tno?? dowodzenia cało?ci? floty. O admirale pisze m.in. w nast?puj?cy sposob [8] :

Niewielu admirałow zdobyło u otoczenia tak niekwestionowany autorytet, jak admirał Isoroku Yamamoto podczas II wojny ?wiatowej. Posiadał wielkie zdolno?ci, jednak s?dz?, ?e jego reputacja dowodcy morskiego była lepsza, ni? na to zasługiwał (...). Mimo sromotnej kl?ski Japonii w wojnie na Pacyfiku, nasz narod nadal jest skłonny uwa?a? Yamamoto za bohatera. W powojennych publikacjach krytykowano innych dowodcow morskich i l?dowych, ale nie Yamamoto (...). Dla mnie admirał Yamamoto był urodzonym przywodc? przywodcow i pod tym wzgl?dem nale?ał mu si? prawie religijny szacunek. Ale nie posiadał wystarczaj?cych kwalifikacji, by dowodzi? milionowym tona?em okr?tow i ich załogami. Bardzo ?le si? stało, ?e został wybrany na dowodc? Poł?czonej Floty (...). Gdy Yamamoto robił karier?, miał opini? doskonałego gracza. Był ?wietnym hazardzist?, a szczegolnie dobrze grał w pokera. Jego decyzja o ataku na Pearl Harbor była pokerow? zagrywk? i przyniosła wielkie korzy?ci. Dziwi wi?c, dlaczego Yamamoto nigdy ju? nie zagrał swoimi wszystkimi kartami, tak jak powinien to uczyni? prawdziwy gracz. Lekcje wyniesione z bitwy na Morzu Koralowym nie zostały wykorzystane pod Midway, gdzie Yamamoto rozdzielił siły ? na sw? zgub? ? pomi?dzy celem głownym a Aleutami. Yamamoto bez w?tpienia wyj?tkowo troszczył si? o zabezpieczenie swych sił.

Pełne krytyki s? rownie? poni?sze zdania [9] :

Bitwa pod Midway okre?lana jest jako punkt zwrotny wojny na Pacyfiku. Na pewno Nagumo poniosł sromotn? kl?sk? pod Midway, ale nie oznaczało to jeszcze całkowitego upadku floty (...). Według mnie tym, co naprawd? przes?dziło o losie Floty Cesarskiej, była seria strategicznych i taktycznych bł?dow popełnionych przez admirała Yamamoto po bitwie o Midway. Pierwsze z nich zostały popełnione podczas ameryka?skiego l?dowania na Guadalcanalu na pocz?tku sierpnia 1942 roku. Po tragicznym zako?czeniu operacji pod Midway, Yamamoto skierował sw? Poł?czon? Flot? do bazy w Truk, a nast?pnie z powrotem na wody macierzyste. Kiedy Amerykanie uderzyli na Guadalcanal, siły głowne Poł?czonej Floty Yamamoto stały zakotwiczone w pobli?u Kure na Morzu Wewn?trznym, 2700 mil od strefy działa?. W czasie decyduj?cych operacji wokoł Guadalcanalu. Yamamoto wysyłał w ten rejon niewielkie zespoły floty, jeden za drugim. Patrz?c z perspektywy czasu, jego strategia wydaje si? absurdalna.

Kariera wojskowa [ edytuj | edytuj kod ]

  • 14 listopada 1904 ? kadet marynarki ( kaigun-sh?i-k?hosei )
  • 31 sierpnia 1905 ? podporucznik marynarki ( kaigun-sh?i )
  • 28 wrze?nia 1907 ? porucznik marynarki ( kaigun-ch?i )
  • 11 pa?dziernika 1909 ? kapitan marynarki ( kaigun-taii )
  • 13 grudnia 1915 ? komandor podporucznik ( kaigun-sh?sa )
  • 1 grudnia 1919 ? komandor porucznik ( kaigun-ch?sa )
  • 1 grudnia 1923 ? komandor ( kaigun-taisa )
  • 30 listopada 1930 ? kontradmirał ( kaigun-sh?sh? )
  • 15 listopada 1934 ? wiceadmirał ( kaigun-ch?j? )
  • 15 listopada 1940 ? admirał ( kaigun-taish? )
  • 18 kwietnia 1943 ? marszałek-admirał ( gensui-kaigun-taish? ) (po?miertnie)

Wybrane odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Marcin   Wasilewski , Admirał Isoroku Yamamoto ? Histmag.org [online], 18 kwietnia 2013 [dost?p 2017-12-09] .
  2. ↑ a b c d e James Scott: Target Tokyo , s. 79-81
  3. ↑ Primus V: Lessons in Surprise . Harvard Magazine, lipiec-sierpie? 2010. [dost?p 2016-01-09].
  4. ↑ Ken Gewertz: History of the Japanese at Harvard . Harvard Gazette, 2004. [dost?p 2016-01-09].
  5. ↑ Johnattan Parshall: Shattered Sword . s. 75
  6. ↑ Flisowski 1995 ↓ , s. 31.
  7. ↑ Morison 1950 ↓ , s. 128?129.
  8. ↑ Tameichi Hara, Dowodca niszczyciela , Gda?sk 2003, wyd. Finna, ISBN  978-83-62913-27-5 , s. 165?167.
  9. ↑ Tameichi Hara, Dowodca niszczyciela , Gda?sk 2003, wyd. Finna, ISBN  978-83-62913-27-5 , s. 146?147.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Przebieg kariery na stronie Imperial Japanese Navy (ang.)
  • Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary , Kenkyusha Limited, Tokyo 1991, ISBN  4-7674-2015-6 .
  • Mały słownik polsko-japo?ski , Wydawnictwo Hakusuisha, Tokio 2002, ISBN  4-560-00095-6 .
  • Jonathan Parshall, Anthony Tully: Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway . Potomac Books, 2005. ISBN  1-57488-923-0 .
  • James Scott: Target Tokyo: Jimmy Doolittle and the Raid That Avenged Pearl Harbor . Nowy Jork : Norton & Company, 2015. ISBN  0-393-08962-2 .
  • Zbigniew Flisowski: Burza nad Pacyfikiem . Wyd. II uzupełnione. T. II. Warszawa: Lampart i Bellona, 1995. ISBN  83-902554-1-3 . ( pol. ) .
  • Samuel E. Morison: History of United States naval operations in World War II . Wyd. (2001). T. 6: Breaking the Bismarcks barrier 22 July 1943 ? 1 May 1944. University of Illinois Press, 1950. ISBN  0-252-06997-8 . ( ang. ) .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Isoroku_Yamamoto&oldid=73827461 ”