Ten artykuł dotyczy powie?ci Aleksandra Dumasa . Zobacz te?: inne znaczenia tego terminu .

Hrabia Monte Christo

Le Comte de Monte-Cristo

Autor	Aleksander Dumas
Typ utworu	powie?? historyczno-przygodowa
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Francja
J?zyk	francuski
Data wydania	1844
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wiki?rodłach
Cytaty w Wikicytatach

Hrabia Monte Christo ( fr.   Le Comte de Monte-Cristo ) ? powie?? Aleksandra Dumasa ojca z 1844 roku, uwa?ana za najwybitniejsze dzieło w jego ogromnym dorobku ^[1] . Akcja toczy si? pomi?dzy 24 lutego 1815 a 5 pa?dziernika 1838, z przerw? na okres wrzesie? 1829 ? wiosna 1838. Miejscem akcji s? zamek d'If , Marsylia , Pary? , Rzym , wyspa Monte Christo oraz inne miejscowo?ci we Francji i Włoszech .

Dumas napisał utwor we wspołpracy z historykiem Auguste'em Maquetem jako powie?? w odcinkach, publikowan? w dwoch seriach w dzienniku Journal des debats .

Okoliczno?ci powstania utworu [ edytuj | edytuj kod ]

Inspiracje [ edytuj | edytuj kod ]

Według wspomnie? autora w 1842 roku udał si? on wraz z Napoleonem Jozefem Bonaparte na Elb? i Pianos? w celu zwiedzenia miejsc zwi?zanych z Napoleonem I i polowania. Ze statku dostrzegli wysp? Monte Christo . Usłyszawszy jej nazw?, Dumas obiecał, ?e zawrze j? w tytule przyszłej powie?ci ^[2] . Anegdot? t? J. Bornecque uwa?ał za mało wiarygodn? ^[3] .

W 1843 Dumas podpisał kontrakt na napisanie wielotomowego utworu pt. Wra?enia z podro?y po Pary?u . Zamierzał pierwotnie zawrze? w tym tomie gaw?dy historyczne i archeologiczne, jednak wydawcy za??dali od niego, by dzieło było powie?ci? przygodow? rozgrywaj?c? si? w Pary?u, na wzor wydanych niedawno Tajemnic Pary?a Eugene'a Sue . W poszukiwaniu inspiracji dla intrygi przyszłej powie?ci Dumas zapoznał si? z tre?ci? Wspomnie? wydobytych z archiwow paryskiej policji J. Peucheta. Koncepcj? fabuły dzieła opracował po przeczytaniu rozdziału zatytułowanego Diament zemsty ^[2] .

Bohater tekstu Peucheta, Francois Picaud, został w 1807 roku, na krotko przed swoim ?lubem z zamo?niejsz? od siebie Marguerite Vigoroux, uznany za szpiega angielskiego i uwi?ziony. Przyczyn? tego był anonimowy donos, napisany przez trzech jego znajomych, ktorym opowiedział o swoich ?yciowych planach. Picaud sp?dził siedem lat w twierdzy w Fenestrelle , gdzie opiekował si? wspołwi??niem, ci??ko chorym włoskim prałatem. Przed ?mierci? duchowny wskazał mu w Mediolanie miejsce ukrycia nale??cego do? skarbu. W 1814 roku Picaud odnalazł skarb, po czym wrocił do Pary?a, posługuj?c si? nazwiskiem Joseph Lucher. Dowiedział si? o przyczynach swojego uwi?zienia i o tym, ?e dawna narzeczona wyszła za m?? za głownego autora donosu, szynkarza Loupiana. Udaj?c słu??cego, zdołał doprowadzi? do ruiny rodzin? Loupianow i zamordowa? dwoch wspołautorow donosu, Chambarda i Solariego. Jako trzeciego zabił samego Loupiana, jednak był cały czas obserwowany przez ostatniego donosiciela ? Alluta; on te? tego samego wieczoru pozbawił go ?ycia. Allut zbiegł nast?pnie do Anglii i na krotko przed ?mierci? opowiedział cał? histori? katolickiemu duchownemu, upowa?niaj?c go rownocze?nie do przekazania jej policji francuskiej ^[2] .

Innym ?rodłem inspiracji Dumasa miała by? wydana w Amsterdamie w 1787 roku Historia trzydziestodziewi?cioletniego pobytu w wi?zieniach stanu autorstwa Masersa Latude'a. Jej autor został osadzony w Bastylii w 1748 roku w wyniku intrygi dworskiej, ktor? Madame de Pompadour odczytała jako skierowan? przeciw sobie. Latude opisał tam barwnie swoje wielokrotne ucieczki z wi?zienia ^[4] .

Jako kolejny tekst, ktory mogł wywrze? wpływ na powie??, Bornecque wskazywał utwor mało znanego pisarza Auguste’a Arnoulda pt. La Roue de fortune , ktorego głownym tematem tak?e była zdrada i zemsta. Bohater tego? utworu rownie? został niesłusznie oskar?ony o przest?pstwo polityczne, za? jego narzeczona po?lubiła człowieka, za spraw? ktorego trafił do wi?zienia ^[5] .

Posta? drugiej ?ony prokuratora de Villeforta, trucicielki, Dumas oparł na autentycznej historii mordercy, Edme'a-Samuela Castainga ^[6] .

Proces powstawania utworu [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tkowo, id?c za sugesti? wydawcy, Dumas miał zamiar rozpocz?? powie?? w momencie spotkania hrabiego Monte Christo (wyst?puj?cego pod pseudonimem Sindbada ?eglarza) z Franzem d’Epinay (rozdział Włochy. Sindbad ?eglarz ). Wcze?niejsze losy bohatera miały by? przedstawione w retrospekcjach, monologach jego samego. Plan utworu uległ zmianie po spotkaniu pisarza z Auguste'em Maquetem , historykiem, ktory pomagał mu rok wcze?niej przy pisaniu Trzech muszkieterow . Ten doradził mu, by zrezygnował z retrospekcji, a przedstawił cał? histori? w porz?dku chronologicznym, pocz?wszy od młodo?ci głownego bohatera w Marsylii . Zasugerował tak?e podział tekstu na trzy wyra?ne cz??ci, rozgrywaj?ce si? w Marsylii, Rzymie i Pary?u ^[7] .

Przyj?wszy sugestie Maqueta, Dumas polecił mu opracowanie planu wydarze? trzeciej cz??ci powie?ci, w ktorej tytułowy bohater miał m?ci? si? na swoich wrogach. Sam przyst?pił do pracy na dwiema pierwszymi. Przetworzył motywy znane z historii Peucheta, przenosz?c akcj? dzieła o dekad? ? bohater powie?ci trafia do wi?zienia w 1815 r. i opuszcza je w 1829 (na rok przed amnesti? wi??niow zamku d'If po rewolucji lipcowej ), za? przyczyn? jego zatrzymania jest pos?dzenie o bonapartyzm , nie za? o szpiegostwo na rzecz obcego pa?stwa. W ten sposob Dumas zamierzał zasygnalizowa? swoj? fascynacj? Napoleonem I ^[7] . Jako ostatnia powstała najwa?niejsza cz??? dzieła, po?wi?cona zem?cie. Pisarz i jego wspołpracownik przedyskutowali opracowany plan wydarze?, wprowadzili do niego zmiany, nast?pnie za? Dumas napisał sam tekst powie?ci ^[8] .

Publikacja [ edytuj | edytuj kod ]

Hrabia Monte Christo został pierwotnie opublikowany w odcinkach w pi?mie Journal des Debats na przełomie lat 1844?1845. Rok po?niej wydawnictwo ?Siecle” wydało powie?? w formie ksi??kowej. Pierwszy przekład polski dzieła powstał ju? w 1846 roku ^[9] .

Tre?? [ edytuj | edytuj kod ]

Akcja utworu rozpoczyna si? w ko?cu lutego 1815 roku w Marsylii . Dziewi?tnastoletni Edmund Dantes, młody marynarz, idealista niedostrzegaj?cy wokoł siebie zła, ma zosta? kapitanem okr?tu handlowego ?Faraon” i o?eni? si? z ukochan? Katalonk? Mercedes. Tymczasem zakochany w dziewczynie Fernand Mondego i buchalter okr?towy Danglars, zazdroszcz?cy mu awansu w pracy, pisz? donos, w ktorym oskar?aj? go o bonapartyzm. Wykorzystuj? fakt, ?e w czasie ostatniego rejsu umieraj?cy kapitan statku poprosił Edmunda o dor?czenie listow do Napoleona I przebywaj?cego na Elbie oraz o odbior innego pisma i dostarczenie go do adresata. Edmund, ktory nie wie, ?e tak zaczyna si? spisek maj?cy na celu powrot cesarza, polecenie wypełnia. W rezultacie donosu młodzieniec zostaje aresztowany w czasie własnego przyj?cia zar?czynowego. Podczas przesłuchania przed zast?pc? prokuratora krolewskiego de Villefortem ten ostatni z przera?eniem stwierdza, ?e adresatem listu wiezionego przez Dantesa i uczestnikiem spisku bonapartystow jest jego ojciec, Noirtier de Villefort. Aby fakt ten nigdy nie wyszedł na jaw, s?downik nakazuje uwi?zienie marynarza w zamku d'If bezterminowo i bez wyroku s?dowego.

W wi?zieniu bohater sp?dza czterna?cie lat. Spotyka tam innego wi??nia politycznego, włoskiego ksi?dza i uczonego ? Fari?. Ten przekazuje mu swoj? rozległ? wiedz? z zakresu nauk ?cisłych i humanistycznych, uczy j?zykow obcych. Opowiada tak?e o skarbie rodu Spadow ukrytym na wysepce Monte Christo. Po ?mierci Farii wskutek ataku apopleksji , Dantesowi udaje si? ukry? w jego całunie, a gdy domniemane ciało zmarłego zostaje wyrzucone do morza ? odpłyn?? i uciec. Dociera na statek przemytnikow, zaci?ga si? w ich szeregi, a nast?pnie trafia na Monte Christo i odnajduje skarb ? wi?kszy, ni? oczekiwał. Dzi?ki zdobytej fortunie mo?e opu?ci? grup? przest?pcow i wroci? do Marsylii. Podaje si? za kogo? innego, ale lata wi?zienia odmieniaj? go nie do poznania. Dowiaduje si?, ?e jego ojciec zmarł, za? Mercedes wyjechała z miasta. Odnajduje swojego dawnego s?siada Caderousse'a, ktoremu przedstawia si? jako ksi?dz Busoni. W zamian za wart 50 tys. frankow diament m??czyzna opowiada, w jakich okoliczno?ciach Edmund Dantes trafił do wi?zienia. Jego informacje pokrywaj? si? z tym, co drog? logicznego wnioskowania ustalił wcze?niej w rozmowie z Dantesem ksi?dz Faria. Caderousse opowiada rownie?, ?e połtora roku po znikni?ciu Edmunda Mercedes wyszła za m?? za Fernanda, Fernand otrzymał tytuł hrabiowski i wzbogacił si?, za? Danglars został zamo?nym bankierem. Bohater utwierdza si? w swoim planie zemsty na donosicielach. Przed przyst?pieniem do jego realizacji ratuje przed bankructwem swojego dawnego pracodawc?, marsylskiego armatora Morrela.

Mija dziewi?? lat. Syn Fernanda i Mercedes, Albert de Morcerf i jego przyjaciel Franz d’Epinay sp?dzaj? karnawał w Rzymie . Ich s?siadem w hotelu jest bajecznie bogaty hrabia Monte Christo ? pod takim nazwiskiem ukrywa si? Edmund Dantes. W czasie jednej z zabaw maskowych Albert poznaje urocz? dziewczyn? i udaje si? z ni? na schadzk?. Okazuje si?, ?e była to pułapka ? młodzieniec został porwany przez band? Luigiego Vampy. Dzi?ki hrabiemu Monte Christo zostaje jednak uwolniony. Wdzi?czny młodzieniec obiecuje, ?e w zamian wprowadzi arystokrat? w ?rodowisko paryskich wy?szych sfer. Tak te? si? dzieje, a ekscentryczny milioner staje si? szybko najpopularniejsz? postaci? w stolicy Francji. Nawi?zuje osobist? znajomo?? z Fernandem de Morcerfem, bankierem Danglarsem i de Villefortem, ktory awansował na głownego prokuratora krolewskiego. Stopniowo realizuje swoj plan zemsty. Za spraw? faktow ujawnionych przez odnalezion? przez niego Hayde, cork? Alego Tebelina Paszy , wychodzi na jaw, ?e Fernand Mondego był nie bohaterem wojny o niepodległo?? Grecji , ale zdrajc?, ktory wydał Turkom i osobi?cie zamordował Alego Pasz?. Manewry finansowe hrabiego doprowadzaj? bank Danglarsa do bankructwa, za? jego corka omal nie po?lubia byłego galernika, ktorego Monte Christo wprowadził na salony pod fałszywym nazwiskiem włoskiego wicehrabiego Andrei Cavalcantiego. Rownocze?nie ?ona de Villeforta, pragn?c zapewni? dziedziczenie maj?tku m??a przez swojego syna, zabija jego te?ciow i usiłuje otru? cork? z pierwszego mał?e?stwa, Walentyn?. Rownie? te czyny zainspirował Monte Christo, opowiadaj?c kobiecie o działaniu trucizn ro?linnych.

Dowiedziawszy si?, ?e Maksymilian Morrel, syn jego dawnego pracodawcy i dobroczy?cy, zakochał si? w Walentynie de Villefort, hrabia ratuje dziewczyn? przed macoch??trucicielk?, podaj?c jej płyn, po ktorym dziewczyna zapada w letarg. De Villefort, przekonany, ?e jego corka zmarła, ??da od ?ony, by popełniła samobojstwo, w przeciwnym razie zapowiada, ?e oskar?y j? o morderstwo w s?dzie. Kobieta podaje trucizn? sobie i synowi. Tego samego dnia, w czasie rozprawy s?dowej, pojmany ?Andrea Cavalcanti” ujawnia, ?e jego ojcem był sam de Villefort. Po powrocie do domu de Villefort odkrywa, ?e jego ?ona i syn nie ?yj? i popada w obł?d. Doprowadzony do bankructwa baron Danglars ucieka przed swoimi wierzycielami do Rzymu, gdzie wpada w r?ce Luigiego Vampy.

Pogr??ony w wahaniach co do słuszno?ci swoich czynow, Monte Christo udaje si? do zamku d'If, gdzie po rewolucji lipcowej wi?zienie zostało zamienione w muzeum. Ogl?daj?c dawn? cel? utwierdza si? w przekonaniu, ?e miał prawo do odwetu. Nast?pnie doprowadza do spotkania obudzonej z letargu Walentyny i Maksymiliana, sam za? odje?d?a na wschod razem z zakochan? w nim Hayde.

Głowni bohaterowie [ edytuj | edytuj kod ]

• Edmund Dantes ( hrabia de Monte Christo , ksi?dz Busoni , lord Wilmore , Sindbad ?eglarz ) ? marynarz nie?wiadomie uwikłany w spisek polityczny, ktory został przez jego wrogow wykorzystany dla osi?gni?cia prywatnych korzy?ci. Po 14 latach w wi?zieniu ucieka, a wrociwszy do Pary?a jako wła?ciciel niewyobra?alnych wr?cz bogactw dokonuje wyrafinowanej zemsty na ludziach winnych jego nieszcz???. Jest postaci? niejednoznaczn?. Z jednej strony to szlachetny człowiek, bardzo pokrzywdzony przez los, ktory chce jedynie sprawiedliwo?ci za to, co mu uczyniono. Z drugiej za? to osoba bezlitosna i bezwzgl?dna; nie waha si? nawet po?wi?ci? ?ycia dzieci swoich wrogow, byleby tylko osi?gn?? swoj cel. To bohater dynamiczny, czyli zmienia si? w trakcie trwania akcji powie?ci. W I tomie jest szlachetnym i dobrym, a tak?e nieco naiwnym marynarzem, ktory ma wszystko, o czym mo?e wielu marzy? (kochaj?cych ojca i narzeczon?, wspaniałego pracodawc? oraz wymarzon? prac?) i ktory pada ofiar? intryg ludzi zazdroszcz?cych mu tego. W wi?zieniu staje si? zgorzkniały, traci wiar? w ?wiat i ludzi. Znalezienie skarbu oraz podro?e po ?wiecie, jak i poznanie kultury krajow Wschodu uczyniły go obywatelem ?wiata, człowiekiem wykształconym, wszechstronnym oraz pogardliwie nastawionym do innych. W II i III tomie ju? praktycznie w niczym nie przypomina Edmunda Dantesa, ktorego czytelnik dotychczas znał. Jest wowczas zimny, wyrachowany oraz bezwzgl?dny, cho? nie pozbawiony przy tym wy?szych uczu? (troskliwie opiekuje si? rodzin? Morrelow). Popisuje si? swoim bogactwem, przyjmuje pochlebstwa innych, cho? zarazem pogardza tymi, ktorzy mu je ofiarowuj?. Uwa?a si? za nadczłowieka, niemal?e anioła sprawiedliwo?ci, istot? doskonał?, wysłannika Boga, wypełniaj?cego Jego wol?. Dopiero rozmowa z Mercedes (dawn? ukochan?) sprawia, ?e zmienia nastawienie do ?ycia i staje si? wobec ludzi bardziej wyrozumiały oraz szlachetny, cho? nie rezygnuje przy tym z zemsty na swoich wrogach, jednak oszcz?dza dzieci swych adwersarzy, a nawet ratuje Walentyn? de Villefort przed ?mierci? i pomaga jej poł?czy? si? z ukochanym. Na ko?cu powie?ci, gdy jego zemsta dobiega ko?ca, nadal nie znajduje spokoju ani ukojenia. Zyskuje je jedynie dzi?ki miło?ci wiernej Hayde, swej wychowanki. Uradowany i szcz??liwy, ?e ma jeszcze szans? normalnie ?y? odpływa z ni? na Wschod.
• Mercedes Herrera , nast?pnie hrabina de Morcerf ? Katalonka, corka rybaka, narzeczona Edmunda Dantesa. Połtora roku po jego uwi?zieniu, nie wiedz?c nic o losach ukochanego, wyszła za m?? za zakochanego w niej kuzyna, Fernanda Mondego (po?niejszego hrabiego de Morcerf), nie zdaj?c sobie sprawy z tego, ?e przyczynił si? on do znikni?cia Edmunda. Z Fernandem miała jedynego syna Alberta. Po przybyciu hrabiego Monte Christo do Pary?a natychmiast rozpoznała w nim zaginionego wcze?niej ukochanego, lecz nikomu o tym nie powiedziała, cho? mogła uprzedzi? m??a i by? mo?e ocali? go przed upadkiem. Gdy jej syn zorientował si?, w jaki sposob na jaw wyszła kompromituj?ca przeszło?? Fernanda i wyzwał Monte Christa na pojedynek, Mercedes spotkała si? z Dantesem, by prosi? o niezabijanie Alberta. Wtedy te? dowiedziała si?, jak? rol? odegrał jej m?? w znikni?ciu Edmunda. Zdecydowała si? wowczas na porzucenie Fernanda. Dzi?ki pomocy finansowej Dantesa mogła zamieszka? w Marsylii. Chocia? nadal kochała dawnego narzeczonego, nie czuła si? godna, by po samobojstwie m??a zwi?za? si? z nim i pozostała samotna. Jest rownie? postaci? niejednoznaczn?. Z jednej strony to osoba dobra, szlachetna oraz kochaj?ca; jedyna, ktora po dwudziestu trzech latach rozpoznała w hrabim Monte Christo Edmunda Dantesa. Z drugiej za? jest kobiet? w du?ej mierze słab?, a nawet nieco fałszyw? (wyszła za m?? za Fernanda, ktorego nie kochała tylko po to, aby nie ?y? w samotno?ci). W wi?kszo?ci ekranizacji filmowych wbrew temu, co napisał Dumas, Mercedes i Edmund ponownie si? ze sob? schodz? (wersje z 1961, z 1998 i z 2002 r) lub te? sam Edmund bezskutecznie probuje tego dokona? (wersje z 1954 i z 1975 r).
• Fernand Mondego, hrabia de Morcerf ? jeden z wrogow hrabiego Monte Christo, nieszcz??liwie zakochany w Mercedes rybak katalo?ski, ktory wysłał fałszywy donos na Edmunda, aby j? zdoby?. Rownie? dla niej robił karier? wojskow? i zdobył tytuł hrabiowski, jednak?e uczynił to w sposob nieuczciwy i bezwzgl?dny. Kiedy hrabia Monte Christo ujawnił skandale z jego przeszło?ci (dezercja wojskowa, zdrada i zabojstwo Alego Paszy w czasie wojny w Grecji), a mał?onka i syn opu?cili go, popełnił samobojstwo strzelaj?c sobie w głow? z pistoletu. Podobnie jak sam Dantes Fernand to rownie? posta? niejednoznaczna. To wielokrotny zdrajca i łotr, ktory doszedł do maj?tku w sposob godny pot?pienia, ale te? dobry m?? i ojciec, szczerze kochaj?cy swoj? ?on? i syna. W wi?kszo?ci ekranizacji Fernand stacza pojedynek z Edmundem Dantesem pod koniec filmu, w wyniku ktorego albo ginie (wersje z 1934 i z 2002 r), albo zostaje tylko pokonany i popełnia samobojstwo (wersje z 1954 i z 1961 r) lub zostaje aresztowany (wersja z 1975 r)
• Albert de Morcerf ? jedyne dziecko Mercedes i Fernanda. Jego spotkanie z hrabi? Monte Christo w Rzymie umo?liwiło Edmundowi dostanie si? na salony paryskie. Po ujawnieniu zdrady wojskowej swojego ojca pragn?ł broni? jego honoru w pojedynku z hrabi?, odst?pił jednak od tego zamiaru, gdy matka ujawniła mu prawd?. Porzucił wowczas nazwisko i tytuł szlachecki, i przyjmuj?c dawne nazwisko matki ? Herrera ? zaci?gn?ł si? do spahisow i wyjechał do Algierii . Człowiek szlachetny i dobry, ale te? narwany, a chwilami nawet lekkomy?lny. Cz?sto najpierw działał, a potem dopiero my?lał. Przyja?nił si? z Franzem d’Epinay, Lucjanem Debray, Alfonsem de Beauchamp oraz Raulem de Chateua-Renaud. Miał doskonałe relacje z matk?, ktora miała na niego ogromny wpływ.
• Danglars ? kolejny wrog hrabiego Monte Christo, nieznany z imienia buchalter i marynarz na statku ?Faraon”, marz?cy o funkcji kapitana tego? okr?tu, co sprowokowało go do napisania fałszywego donosu na Edmunda Dantesa, w ktorym oskar?ył swego rywala o bycie agentem bonapartystow. Robił nast?pnie karier? finansow?, otrzymał tytuł barona. ?onaty z Hermini? de Nargonne, miał z ni? cork? Eugeni?, był jednak fatalnym m??em i ojcem. Tolerował romanse swojej ?ony, nie znosz?c jedynie sytuacji, gdy przegrywała na giełdzie pieni?dze. Doprowadzony do ruiny przez hrabiego Monte Christo, uciekł samotnie do Włoch, zabieraj?c ostatnie 50 tys. frankow i 5 mln skradzione z banku. W Rzymie wpadł w pułapk? zastawion? przez wspołpracuj?cych z hrabi? ludzi Luigiego Vampy. Monte Christo planował zamorzy? go głodem, nakazuj?c mu płaci? bardzo wysokie sumy za ka?dy posiłek. Chciał, by Danglars zmarł tak? sam? ?mierci?, jak jego ojciec, ostatecznie jednak zlitował si? nad nim i uwolnił go. Jego dalsze losy s? nieznane. W przeciwie?stwie do pozostałych wrogow jest postaci? jednoznacznie zł? i podł?, fałszyw? oraz odpychaj?c?, kochaj?c? jedynie pieni?dze. W niektorych ekranizacjach jego posta? nie wyst?puje, a jej rol? przejmuje Kacper Caderousse (wersje z 1954 i z 1961 r)
• Herminia Danglars , primo voto de Nargonne, z domu de Salvieux ? druga ?ona Danglarsa, miała z nim cork? Eugeni?. Typowa dama paryska, płytka i raczej niesympatyczna, przyzwyczajona do wygod i lekkiego ?ycia. Przyjaciołka Heloizy de Villefort. Nieszcz??liwa w zwi?zku z bankierem, romansowała z sekretarzem w ministerstwie spraw wewn?trznych, Lucjanem Debray. Była niegdy? kochank? Villeforta (nadal utrzymywała z nim dobre stosunki), miała z nim nie?lubne dziecko ? Benedetta. Tym?e romansem przyczyniła si? do ?mierci swego pierwszego m??a, pana de Nargonne (ktory według słow Danglarsa popełnił samobojstwo odkrywszy romans ?ony). Herminia jest rownie? postaci? budz?c? mieszane uczucia. Niespełniona jako matka Benedetta nie umiała pokocha? corki cały czas wspominaj?c swoje nie?lubne dziecko. Po bankructwie m??a (ktory nast?pnie j? porzucił) oraz ucieczce corki liczyła na wsparcie kochanka, ten jednak z obawy o własn? reputacj? zerwał z ni? wszelkie stosunki.
• Eugenia Danglars ? jedyna corka Danglarsa i jego drugiej ?ony, przyrodnia siostra Benedetta. Miała zosta? ?on? Alberta de Morcerf, jednak jej ojciec postanowił dla pieni?dzy wyda? j? za rzekomego wicehrabi? Andre? Cavalcantiego. Gdy ten okazał si? by? zbiegłym galernikiem, panna Danglars uciekła z Pary?a razem ze sw? przyjaciołk? i nauczycielk? muzyki Ludwik? d'Armilly, by rozpocz?? karier? artystyczn?. Eugenia to dziewczyna urodziwa i wykształcona, ale te? twarda, niedost?pna oraz nieszcz??liwa. Nienawidziła m??czyzn, do czego w du?ej mierze przyczynił si? jej ojciec swoj? ?ałosn? postaw? i przedmiotowym traktowaniem jedynego dziecka. Niewykluczone, ?e była homoseksualistk?, na co wskazuj? jej dwuznaczne relacje z Ludwik? d'Armilly.
• Gerard de Villefort ? nast?pny wrog hrabiego Monte Christo, prokurator krolewski kolejno w Marsylii, Nimes, Tuluzie i Pary?u, syn bonapartysty Noirtiera, adresata listow Bonapartego; skazał Edmunda na do?ywotnie uwi?zienie w zamku d'If ?eby tylko ukry? to powi?zanie (co mogłoby zaszkodzi? mu w karierze). ?onaty dwukrotnie: z Renat? de Saint-Meran, ktora urodziła mu cork? Walentyn?, i z nieznan? z nazwiska Heloiz?, matk? jego syna Edwarda. Romansował z Hermini? de Nargonne, po?niejsz? ?on? Danglarsa. Miał z ni? nie?lubne dziecko, ktore dla unikni?cia skandalu zakopał ?ywcem w ogrodzie (dziecko uratował Korsykanin Bertuccio). W ramach zemsty hrabia Monte Christo ujawnił histori? tego romansu i fakt, ?e uratowany syn Villeforta został przest?pc?. Rownocze?nie zainspirowana przez niego druga ?ona Villeforta zamordowała jego te?cia i te?ciow? (pa?stwa de Saint-Meran, rodzicow jego pierwszej ?ony), usiłowała zabi? cork?, a zdemaskowana ? podała trucizn? tak?e ich wspolnemu synowi Edwardowi i popełniła samobojstwo. Villefort po tych wszystkich wydarzeniach popadł w obł?d. Posta? prokuratora budzi chwilami mieszane uczucia. Przede wszystkim to człowiek ?ałosny, typowy karierowicz, ktory dla ratowania swojej kariery nie zawaha si? zabi? lub pozby? niewygodnych mu osob (Edmund, Benedetto). Utrzymał si? na swoim stanowisku pomimo kilku zmian politycznych we Francji (sto dni Napoleona, potem powrot rojalistow), co dowodzi, jak sprytnym był człowiekiem. Szczerze jednak kochał swoje dzieci, cho? nie umiał im tego okaza?. Zrozumiał, ile rodzina jest dla niego warta dopiero wtedy, gdy j? stracił. Jego szale?stwo wywołało wstrz?s w hrabim Monte Christo, ktory postanowił zmieni? swoj dotychczasowy sposob patrzenia na ?wiat.
• Heloiza de Villefort ? druga ?ona Villeforta (du?o młodsza od m??a), matka jego młodszego dziecka ? Edwarda, usiłowała zapewni? mu pełn? sched? po rodzicach zabijaj?c pa?stwa de Saint-Meran, dziadkow Walentyny (corki Gerarda z pierwszego mał?e?stwa), a potem atakuj?c tak?e j? sam?. Zdemaskowana, została przez m??a zmuszona do popełnienia samobojstwa. Zanim to uczyniła, podała trucizn? rownie? swojemu synowi Edwardowi. Posta? odpychaj?ca i pozbawiona jakichkolwiek pozytywnych cech.
• Edward de Villefort ? syn Gerarda i Heloizy, mały chłopiec, rozpuszczony do granic mo?liwo?ci przez matk?. Kandydat na maj?tek rodziny de Villefortow i de Saint-Meranow, ktory chciała zapewni? mu Heloiza. Zmarł otruty przez matk?, ktora chwil? po?niej popełniła samobojstwo.
• Walentyna de Villefort ? corka Villeforta z pierwszego mał?e?stwa, cudownie ocalona z rodzinnej katastrofy przez hrabiego Monte Christo (wprowadził j? w stan pozornej ?mierci po tym, jak macocha podała jej zatrute lekarstwo). Pi?kna młoda dziewczyna, ukochana Maksymiliana Morrela. Szczegolna wi?? emocjonalna ł?czyła j? z dziadkiem, sparali?owanym Noirtierem, z ktorym porozumiewała si? za pomoc? wymy?lonego przez siebie specjalnego j?zyka. Na ko?cu powie?ci Monte Christo przekazuje jej reszt? swojego skarbu i swoje dwa domy w Pary?u.
• Noirtier de Villefort ? ojciec Gerarda de Villeforta, dziadek Walentyny i Edwarda. W młodo?ci był ?yrondyst? , po?niej za? stał si? bonapartyst? i zagorzałym zwolennikiem Napoleona, ktorego reprezentował na dworze krolowej Etrurii. To do niego zaadresowany był list od Napoleona, ktory z woli swego zmarłego kapitana miał mu dostarczy? Edmund Dantes. Gdy Gerard, ktory schwytał i przesłuchiwał Dantesa, odkrył ten fakt, szybko stwierdził, ?e odkrycie tego faktu mo?e przeszkodzi? mu w karierze. Dlatego te? zniszczył list, a Edmunda skazał na do?ywocie. Noirtier z wdzi?czno?ci za to pomogł synowi utrzyma? si? na stanowisku podczas tzw. stu dni Napoleona. Potem wskutek p?kni?cia ?yłki w mozgu został całkowicie sparali?owany i oddany pod opiek? syna, ktory dbał o niego tylko z obowi?zku. Noirtier jedyne oparcie miał we wnuczce Walentynie, ktor? ocalił przed niechcianym ?lubem z Franzem d’Epinay - ujawnił, ?e to on zabił w pojedynku ojca Franza. Gdy Heloiza rozpocz?ła swoj? trucicielsk? działalno?? starał si? chroni? wnuczk? za wszelk? cen? uodparniaj?c j? na trucizn?. Po szale?stwie syna zamieszkał z Walentyn?, ktora wyszła za Maksymiliana Morrela.
• Piotr Morrel ? pracodawca Dantesa, wła?ciciel firmy ?Morrel i syn”, ojciec Maksymiliana i Julii, w młodo?ci bonapartysta. Człowiek szlachetny i dobry, swoich pracownikow traktował jak własne dzieci. Po aresztowaniu Dantesa usiłował wstawia? si? za nim u Villeforta. Potem jego firma zacz?ła upada?, jednak Dantes (jako lord Wilmore) uratował go przed bankructwem i samobojstwem spłacaj?c jego długi oraz umo?liwiaj?c ponowne rozwini?cie interesu.
• Maksymilian Morrel ? syn pracodawcy Edmunda z lat młodzie?czych, kapitan spahisow, starszy brat Julii, szwagier oraz przyjaciel Emanuela Herbauta. Swego czasu uratował w Afryce ?ycie baronowi Raulowi de Chateua-Renaud, dzi?ki czemu zdołał pozna? hrabiego Monte Christo (Raul przedstawił swego wybawc? przyjaciołom podczas spotkania u Alberta de Morcerfa, na ktorym zjawił si? głowny bohater). Młody Morrel mieszkał w Pary?u razem z siostr? i jej m??em, z ktorymi prowadził rownie? odziedziczon? po ojcu firm? ?Morrel i syn”. Był potajemn? miło?ci? corki Villeforta, Walentyny, z ktor? został szcz??liwie poł?czony dzi?ki pomocy hrabiego Monte Christo. Młody i szlachetny człowiek, szczerze zaprzyja?nił si? z hrabi? Monte Christo, sekundował mu podczas pojedynku z Albertem de Morcerfem.
• Julia Morrel-Herbaut ? corka Piotra Morrela, młodsza siostra Maksymiliana, ukochana i po?niejsza ?ona Emanuela Herbauta. Szczerze oddana swojej rodzinie. Mimo obaw udała si? na spotkanie z tajemniczym Sindbadem ?eglarzem (hrabi? Monte Christo), od ktorego otrzymała diament i spłacone weksle swego ojca, dzi?ki czemu pan Morrel mogł znowu wyj?? na prost?. Potem po?lubiła Emanuela i razem z nim i bratem zamieszkała w Pary?u. Odkupiła te? diament podarowany jej przez Sindbada ?eglarza, ?eby potem moc go zwroci? jego wła?cicielowi. Ucieszyła si?, gdy odkryła, ?e jest nim hrabia Monte Christo.
• Emanuel Herbaut ? pracownik Piotra Morrela, ukochany i po?niejszy m?? Julii, przyjaciel oraz szwagier Maksymiliana. Człowiek niezwykle szlachetny oraz oddany bliskim. Sekundował z Maksymilianem hrabiemu Monte Christo podczas jego pojedynku z Albertem de Morcerfem.
• Kacper Caderousse ? kompan Danglarsa i s?siad Edmunda, ?wiadek pisania na niego donosu, czemu nie przeciwstawił si? ? był pijany. Po aresztowaniu Edmunda nie wyst?pił w jego obronie przez własne tchorzostwo. Po czternastu latach to on ? przekupiony drogocennym diamentem ? wyjawił rzekomemu ksi?dzu Busoniemu, kto ponosił win? za nieszcz??cia młodzie?ca. Mogł rozpocz?? wowczas uczciwe ?ycie, ale nie zrobił tego z powodu chciwo?ci, gdy? zamordował nast?pnie jubilera, ktory przybył do jego domu w celu zakupu diamentu. Skazany na galery uciekł nich dzi?ki pomocy lorda Wilmore (hrabiego Monte Christo). Został zamordowany w Pary?u przez szanta?owanego przez siebie Benedetta (Andre? de Cavalcanti) wkrotce po nieudanej probie obrabowania domu hrabiego.
• Benedetto (Andrea Cavalcanti) ? nie?lubny syn Gerarda de Villeforta, owoc jego z romansu z Hermini? de Nargonne, tu? po narodzeniu zakopany ?ywcem przez ojca w ogrodzie domu w Auteuil. Uratowany przez Korsykanina Bertuccia, wychował si? w jego domu, po czym przystał do szajki przest?pczej, za co trafił na galery. Odnaleziony przez hrabiego Monte Christo uciekł z nich i stał si? jednym z jego narz?dzi zemsty na prokuratorze, gdy s?dzony jako morderca Caderousse'a ujawnił swoje pochodzenie, oraz na Danglarsie, z ktorego cork? Eugeni? miał si? ?eni?. Podawał si? za wicehrabiego Andree Cavalcanti, syna majora Bartolomeo Cavalcantiego. Przyrodni brat Eugenii Danglars, Walentyny de Villefort oraz Edwarda de Villefort.
• Hayde ? corka Alego Paszy i jego ukochanej ?ony Wasiliki, wychowywana przez hrabiego Monte Christo. Pomimo tureckiego pochodzenia była chrze?cijank?. Jej zeznania zdecydowały o upadku Fernanda Mondego. Dziewczyna dobra i oddana swoim bliskim, ale te? m?ciwa i bezlitosna wobec wrogow. Przez hrabiego traktowana była jak ksi??niczka (otaczała si? tureck? słu?b?, miała własne komnaty, chodziła z hrabi? do opery). Zakochana w swoim opiekunie, w finale utworu wyjechała razem z nim na wschod. W wi?kszo?ci ekranizacji jej posta? jest mocno zredukowana na rzecz Mercedes, jedynie w niewielu ekranizacjach zostało ukazane, ?e hrabia si? z ni? zwi?zał (wersje z 1934 i z 1954 r.)
• Giovanni Bertuccio ? Korsykanin , przemytnik, intendent hrabiego Monte Christo, dawny kompan Caderousse'a. Miał prywatne porachunki z Villefortem ? zaprzysi?gł mu zemst? za to, ?e ten odmowił prawnego ?cigania mordercow jego brata, ofiary białego terroru . ?ledz?c prokuratora, dowiedział si? o jego romansie z Hermini? de Nargonne, a nast?pnie uratował zakopane w ogrodzie willi w Auteuil nie?lubne dziecko prokuratora. Cał? histori? opowiedział nast?pnie hrabiemu Monte Christo, po czym dostarczył Benedettowi dokumenty potwierdzaj?ce jego to?samo??. Był wiernym i oddanym sług?, hrabia zawsze mogł na niego liczy?. W ekranizacji z 1998 r. Bertuccio jest osobistym przyjacielem Dantesa i pomaga mu w zem?cie na wrogach.
• Ksi?dz Faria ? Włoch, wspołwi?zie? Dantesa z twierdzy If. Był kiedy? sekretarzem hrabiego Spady i odkrył tajemnic? skarbu jego przodka. Został uwi?ziony przez Napoleona za d??enie do poł?czenia si? ksi?stw włoskich. Faria przekazał Edmundowi cał? swoj? wiedz?, pomogł odkry?, kto zniszczył mu ?ycie i dlaczego, a tak?e podał miejsce ukrycia skarbu. Gdy zmarł na apopleksj? Dantes zawin?ł si? w jego całun pogrzebowy i został przez stra?nikow wyrzucony do morza jako zmarły. We wszystkich ekranizacjach posta? ksi?dza Farii zdecydowanie ro?ni si? od swego literackiego pierwowzoru.
• Jacopo ? Włoch, przemytnik i najwierniejszy przyjaciel Hrabiego. Człowiek uczciwy i szlachetny, gotow na wszystko wobec przyjacioł. Był w załodze przemytnikow, do ktorych trafił Edmund Dantes po ucieczce z zamku If. Potem, gdy Edmund odszedł z załogi po odnalezieniu skarby wyspy Monte Christo kupił Jacopo własny statek, na ktorym ten podro?ował. Prawdopodobnie wiedział o planach Dantesa i pomagał mu w nich zbieraj?c dla niego informacje, jednak nie wiadomo, czy to prawda, w powie?ci bowiem nie ma o tym wzmianki, z kolei w niektorych ekranizacjach Jacopo towarzyszy Edmundowi jako wierny przyjaciel i sługa oraz czynnie pomaga mu w zem?cie (wersje z 1954, z 1961, z 1975 i z 2002 r).
• Franz Quesnel, baron d’Epinay ? młody arystokrata, przyjaciel Alberta de Morcerf, z ktorym podro?ował po Włoszech w czasie karnawału. Tam te? poznał Dantesa jako Sindbada ?eglarza podczas ?miałej wyprawy na wysp? Monte Christo. Po?niej był ?wiadkiem jego rozmowy z Luigim Vamp?, a gdy ow słynny rozbojnik pochwycił Alberta dla okupu, Franz namowił hrabiego, by go uwolnił wykorzystuj?c do tego swoj? przyja?? z Vamp?. Po powrocie do Pary?a chciał si? o?eni? z Walentyn? de Villefort, jednak zrezygnował z tego, gdy odkrył, ?e to jej dziadek zabił przed laty w pojedynku jego ojca.
• Alfons de Beauchamp ? dziennikarz z paryskiej gazety, drugi przyjaciel Alberta de Morcerf, młody i szlachetny arystokrata. Gdy w jego gazecie opublikowano wiadomo?ci z Janiny na temat tajemniczego francuskiego oficera o imieniu Fernand, Albert był gotow pojedynkowa? si? z Alfonsem, ten jednak poprosił go o czas na znalezienie bardziej konkretnych danych na ten temat. Gdy je zdobył nie wykorzystał ich, cho? mogłyby mu one otworzy? drog? do kariery, a kieruj?c si? przyja?ni? do Alberta oddał mu je do zniszczenia. Pomimo tego wiadomo?ci te ukazały si? w innej gazecie, za? Alfons wraz z Franzem d’Epinay sekundował Albertowi podczas jego pojedynku z hrabi? Monte Christo, zako?czonego na szcz??cie przeprosinami ze strony młodego de Morcerfa.
• Lucjan Debray ? młody urz?dnik, sekretarz ministra spraw wewn?trznych, przyjaciel Alberta de Morcerf, kochanek Herminii Danglars, na ktory to romans jej m?? patrzył przez palce, w zamian za co Lucjan odwdzi?czał mu si? zdobywaniem wiadomo?ci o korzystnych inwestycjach, jakie mo?na było zrobi?. Gdy jego kochanka została porzucona przez m??a i tym samym o?mieszona, Lucjan zerwał z ni? wszelkie kontakty.
• Luigi Vampa ? przywodca słynnej bandy włoskich rozbojnikow, wierny sługa hrabiego Monte Christo, ktory zdobył jego przyja?? ratuj?c od ?mierci członka bandy Vampy. Zanim został bandyt? był pasterzem i jako taki ocalił przed pochwyceniem przez karabinierow słynnego herszta rozbojnikow Cucumenta, ktory odwdzi?czył mu si? za to probuj?c porwa? i zgwałci? jego ukochan? Teres?. Vampa wowczas zabił go, po czym przej?ł dowodzenie nad jego band?. Był człowiekiem gro?nym i twardym, ale te? honorowym i zdolnym do szlachetnych czynow. Miał kryjowk? w Katakumbach ?w. Sebastiana, w ktorych wi?ził Alberta de Morcerfa oraz Danglarsa.
• Peppino (Rocca Priori) ? pasterz i członek bandy Vampy. Został pochwycony na probie dostarczenia jedzenia bandzie swego herszta, za co miał zosta? potem stracony, ale ocalił go hrabia Monte Christo, ktory wyjednał ułaskawienie od samego papie?a jako argumentu u?ywaj?c pi?knego szmaragdu. Peppino potem pomogł schwyta? Danglarsa i odda? go w r?ce Vampy.
• Pastrini ? wła?ciciel hotelu w Rzymie, w ktorym zatrzymali si? Albert de Morcerf i jego kompani, a tak?e hrabia Monte Christo. Prawdopodobnie miał jakie? kontakty z band? Vampy, gdy? bardzo du?o o nim wiedział. Opowiada Albertowi i Franzowi histori? Luigiego.
• Ali ? czarnoskory Maur niemowa, wierny niewolnik hrabiego Monte Christo. Został skazany na ?mier? przez sułtana za to, ?e wszedł bez pozwolenia do haremu. Miał straci? najpierw j?zyk, potem r?k?, a na ko?cu głow?. Dzi?ki wstawiennictwu hrabiego kara została ograniczona jedynie do obci?cia j?zyka, a nast?pnie sułtan za cen? strzelby oraz sztyletu oddał Alego hrabiemu, ktoremu Maur wiernie słu?ył. To on spłoszył konie w powozie Heloizy i Edwarda, a potem w ?cudowny” sposob ich uratował, dzi?ki czemu Dantes mogł wej?? na salony rodziny Villefortow i dokona? swej zemsty.

Cechy utworu [ edytuj | edytuj kod ]

Przynale?no?? gatunkowa [ edytuj | edytuj kod ]

Literaturoznawcy w ro?ny sposob interpretuj? dokładn? przynale?no?? gatunkow? utworu. Zdaniem J. Vareille'go Hrabia Monte Christo jest modelowym przykładem powie?ci ludowej, popularnej (fr. roman populaire ) ^[10] . J. Tadie zaliczał utwor do powie?ci przygodowych (fr. roman d'aventures ) ^[11] . M. Huet-Brichard skłania si? ku uznaniu tekstu za typow? powie?? w odcinkach (fr. roman feuilleton ), wyro?niaj?c? si? jednak spo?rod innych realizacji gatunku obszernymi nawi?zaniami do szerszej ogolnej wiedzy kulturowej, w tym do mitologii greckiej i rzymskiej ^[12] . Na inspiracj? mitologiczn? zwracaj? uwag? tak?e M. Angenot i M. Wandzioch ? w interpretacji pierwszego z wymienionych autorow Hrabia Monte Christo stanowi przeniesienie mitu Prometeusza w realia Pary?a lat 30. XIX w., Wandzioch mowi o przetwarzaniu inspiracji mitologicznych w celu ekspozycji głownej postaci. Autorka ta wskazuje na zwi?zki Hrabiego Monte Christo z francuskim nurtem czarnego romantyzmu . Uznaj?c obecno?? cech powie?ci ludowej w utworze, podkre?la, ?e nie wyst?puje w niej ?aden wyrazisty bohater wywodz?cy si? z ludu. Tłum mo?e pojawi? si? wył?cznie jako bierna masa; głowny bohater za?, przyjmuj?c arystokratyczn? to?samo??, nieodwracalnie przestaje reprezentowa? ni?sze warstwy społeczne, chocia? si? z nich wywodzi ^[9] . Zwi?zek utworu z romantyczn? tradycj? francusk? podkre?la jego finał, w ktorym hrabia Monte Christo udaje si?, w poszukiwaniu szcz??cia, na wschod ^[13] .

Sposob kreacji postaci [ edytuj | edytuj kod ]

Tytułowy bohater powie?ci jest nadczłowiekiem (fr. surhomme ), osob? zdoln? do przetrwania w sytuacjach, ktorych przeci?tny człowiek nie wytrzymałby psychicznie, działaj?c? ponad prawem i normami społecznymi ^[9] . Maurois podkre?la zwi?zek tytułowej postaci z mitami Czarodzieja oraz Miłuj?cego Sprawiedliwo?? ? bohaterow naprawiaj?cych krzywdy swoje i cudze, wymierzaj?cych kar? czyni?cym zło i nagradzaj?cych ludzi prawych. W ocenie tego samego autora w procesie kreacji bohatera znaczenie miało osobiste marzenie Dumasa, by zosta? człowiekiem bajecznie bogatym, zdolnym do szczodrego obdarowywania innych ludzi ^[14] . Pisarz przelał rownie? na kreowan? posta? swoje marzenie, by sił? woli i determinacj? pokonywa? wszystkie trudno?ci ?ycia ^[15] . W ocenie Bornecque'a bohaterowie tego typu pojawiaj? si? konsekwentnie w kolejnych dziełach tego pisarza, pocz?wszy od dramatu Antoni i powie?ci Paulina ^[16] .

Pozostałe postacie utworu kreowane s? w taki sposob, by nada? cało?ci wra?enie prawdopodobie?stwa ? st?d np. wprowadzenie, w osobie Danglarsa, typowej figury nuworysza z epoki monarchii lipcowej . W celu zachowania wzgl?dnego realizmu utworu Dumas odrzucił rownie? niektore koncepty fabularne z planu wydarze? Maqueta, przede wszystkim zrezygnował z w?tku miło?ci hrabiego Monte Christo do Walentyny de Villefort (w dziewczynie zakochuje si? ostatecznie Maksymilian Morrel, przyjaciel tytułowego bohatera) ^[17] . Rownie? atmosfera paryskich wy?szych sfer okresu monarchii lipcowej została odwzorowana w staranny i zgodny z realiami sposob, w taki sposob, ?e czytelnicy byli w stanie rozpoznawa? w drugoplanowych bohaterach utworu prawdziwe osoby działaj?ce w tym ?rodowisku w latach 30. XIX w. ^[18] Wra?enie realno?ci pot?gowało wprowadzenie do utworu odniesie? do autentycznych wydarze? ? bankier Danglars spekuluje na budowie kolei (ktorej rozbudowa miała miejsce na pocz?tku lat czterdziestych XIX w.) i traci na giełdzie, sprzedaj?c hiszpa?skie obligacje po fałszywej informacji o wybuchu w tym kraju wojny domowej (plotka taka pojawiła si? we Francji w roku 1839, wywołuj?c panik? na giełdzie) ^[19] .

Odbior [ edytuj | edytuj kod ]

Powie?? była najwi?kszym czytelniczym i finansowym sukcesem Dumasa od pocz?tku prowadzenia przez niego działalno?ci literackiej. Ju? w trakcie druku utworu w odcinkach zyskał on ogromn? popularno?? ^[20] . M. Wandzioch upatruje ?rodła ogromnego sukcesu czytelniczego i edytorskiego powie?ci w konstrukcji bohatera tytułowego ^[9] .

Za pieni?dze zarobione dzi?ki powie?ci Dumas wybudował rezydencj?, ktor? nazwał zamkiem Monte Christo i urz?dził na wzor rezydencji tytułowego bohatera swojego utworu ^[20] . W zamku d'If, zamienionym na muzeum, powstały pomieszczenia urz?dzone na wzor cel literackich Edmunda i ksi?dza Farii ^[21] .

W 1863 Hrabia Monte Christo znalazł si? na Indeksie Ksi?g Zakazanych Ko?cioła katolickiego ^[9] .

W 1885 Juliusz Verne opublikował powie?? Mateusz Sandorf , ktorej głowny w?tek jest niemal identyczny jak w Hrabim Monte Christo .

W 1994 Francois Taillandier wydał powie?? Pami?tniki hrabiego Monte Christo (fr. Memoires de Monte-Cristo ) ^[22] .

Ekranizacje powie?ci [ edytuj | edytuj kod ]

Historia była przedstawiana na ekranie w wielu wersjach jako filmy kinowe i seriale telewizyjne, w?rod nich:

• Hrabia Monte Christo ( The Count of Monte Cristo ) ? ameryka?ski film niemy z 1908 roku, w ktorym w tytułowej roli wyst?pił Hobart Bosworth ^[23]
• Hrabia Monte Christo ( The Count of Monte Cristo ) ? ameryka?ski film niemy z 1913 roku, w ktorym wyst?pił James O’Neill ^[24]
• Hrabia Monte Christo ( Monte Cristo ) ? francuski film niemy z 1929 roku, w ktorym wyst?pił Jean Angelo ^[25]
• Hrabia Monte Christo ( The Count of Monte Cristo ) ? ameryka?ski film z 1934 roku, w ktorym wyst?pił Robert Donat ^[26]
• Hrabia Monte Christo ( Le Comte de Monte Cristo ) ? włosko?francuski film z 1943 roku, w ktorym wyst?pił Pierre Richard-Willm ^[27]
• Hrabia Monte Christo ( Le Comte de Monte Cristo ) ? włosko?francuski film z 1954 roku, w ktorym wyst?pił Jean Marais ^[28]
• Hrabia Monte Christo ( Le Comte de Monte Cristo ) ? włosko?francuski film z 1961 roku, w ktorym wyst?pił Louis Jourdan ^[29]
• Hrabia Monte Christo ( Sous le signe de Monte-Cristo ) ? francuski film z 1968 roku, w ktorym wyst?pił Paul Barge ^[30]
• Hrabia Monte Christo ( The Count of Monte Cristo ) ? włosko?brytyjski film z 1975 roku, w ktorym wyst?pił Richard Chamberlain ^[31]
• Hrabia Monte Christo ( Le comte de Monte Cristo ) ? włosko?francusko?niemiecki serial telewizyjny z 1998 roku, w ktorym wyst?pił Gerard Depardieu ^[32]
• Hrabia Monte Christo ( The Count of Monte Cristo ) ? ameryka?sko?irlandzko?brytyjski film z 2002 roku, w ktorym wyst?pił James Caviezel ^[33]
• Gankutsuou: The Count of Monte Cristo ? japo?skie anime z 2004 roku, bazuj?ce na powie?ci ^[34]
• Montecristo ? argenty?ska telenowela z 2006 roku, bazuj?ca na powie?ci ^[35]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Andre Maurois: Trzej panowie Dumas . Warszawa: Muza, 1998. ISBN  83-7200-280-0 . brak strony w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Hrabia Monte Christo w serwisie Wolne Lektury
• angielskie tłumaczenie ksi??ki ? The Count of Monte Cristo w ramach projektu Gutenberg
• Wydania powie?ci w bibliotece Polona