Hans Christian Andersen

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hans Christian Andersen
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 kwietnia 1805 [1]
Odense [1]

Data i miejsce ?mierci

4 sierpnia 1875 [1]
Rolighed

Narodowo??

Du?czyk

Dziedzina sztuki

ba?nie

Muzeum artysty

Odense

Faksymile
Odznaczenia
Komandor 1. Stopnia Orderu Danebroga (Dania) Komandor Orderu Danebroga (Dania) Kawaler Orderu Danebroga (Dania) Odznaka Honorowa Orderu Danebroga (Dania) Kawaler I Klasy Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja) Order Sokoła Białego (Saksonia-Weimar) III Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Order Guadalupe (1853-1867, Meksyk) Order Królewski Maksymiliana za Naukę i Sztukę Komandor z Gwiazdą Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wiki?rodłach
Cytaty w Wikicytatach
Pomnik Hansa Christiana Andersena
Dom Andersena w Odense

ⓘ Hans Christian Andersen (wym. [ h a n ? s ? k ? æ s d j a n ? ? n ? s n? ]; ur. 2 kwietnia 1805 [1] w Odense [1] , zm. 4 sierpnia 1875 [1] w Rolighed k. Kopenhagi ) ? du?ski pisarz i poeta [1] , najbardziej znany ze swej tworczo?ci ba?niopisarskiej .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? w najbiedniejszej dzielnicy Odense jako syn szewca [1] Hansa Andersena i niepi?miennej praczki Anne Marie z domu Andersdatter (1774?1833). Ojciec zmarł w 1816 roku wskutek komplikacji zdrowotnych po udziale w wojnach napoleo?skich , matka z powodu alkoholizmu . W dniu urodzenia ochrzczono go w domu, ze wzgl?du na ?mier? wielu noworodkow tu? po urodzeniu. 15 kwietnia został ponownie ochrzczony w ko?ciele ?w. Jana w Odense [2] .

W ?wiat ba?ni pierwsza wprowadziła go babka (ze strony ojca), z ktor? bywał w przytułku dla chorych, gdzie zajmowała si? ogrodem i gdzie po?niej przebywał jego chory psychicznie dziadek. Kilka motywow z opowie?ci babki Andersen wykorzystał po?niej w swojej tworczo?ci. Po ?mierci ojca i powtornym mał?e?stwie matki (z Nielsem Gunersenem) Andersen wyjechał we wrze?niu 1819 do Kopenhagi z zamiarem zostania aktorem. W latach 1820?1821 ucz?szczał do szkoły baletowej w Kopenhadze . Probował tak?e gry w teatrze, lecz nie został przyj?ty. Karier? rozpocz?ł jako ?piewak z wysokim sopranem , ale utracił go po mutacji głosu . Dzi?ki wytrwało?ci i dostrze?eniu jego talentu przez krola Fryderyka VI [1] , ktory odwiedził go w szkole łaci?skiej w Slagelse [1] , otrzymał w roku 1822 stypendium krolewskie, co umo?liwiło mu dalsz? nauk? w szkole, a po?niej (do roku 1828) ? studia [1] . Pomogł mu te? Jonas Collins, ktory od pocz?tku wspierał jego talent.

Pewniejsza sytuacja materialna pozwoliła na kontynuowanie pracy tworczej i rozwijanie zainteresowa?. Za wszelk? cen? starał si? zbli?y? do teatru, w ktorym zadebiutował jako autor w 1829 sztuk? Kjærlighed paa Nicolaj Taarn (Miło?? na Wie?y Mikołaja). Odt?d pisał sporo sztuk teatralnych, ktore nie zawsze cieszyły si? powodzeniem. Wskutek braku wykształcenia jego teksty pełne były bł?dow ortograficznych, interpunkcyjnych i stylistycznych, a krytycy z miejsca je odrzucali.

Zwiedził niemal cał? Europ? . Podro?e przez Niemcy, Włochy i Francj? skłoniły go do studiow impresjonistycznych [1] .

Ciekawo?? ?wiata i ludzi, ale tak?e nieustanny niepokoj ducha, poczucie osamotnienia, kompleksy, skomplikowany charakter , nadmierna wra?liwo?? i egocentryzm uniemo?liwiały mu znalezienie stałego miejsca i prowadzenie ustabilizowanego ?ycia. Martwił si?, i? oszaleje, podobnie jak jego dziadek. Miewał stany depresyjne i melancholiczne, a pod koniec ?ycia chorował na gru?lic? .

Wiele [ potrzebny przypis ] wspołczesnych biografii charakteryzuje Andersena jako osob? biseksualn? [3] [4] , co wynika m.in. z zachowanej korespondencji tworcy do Riborg Voigt [5] , Edvarda Collina [6] czy Haralda Scharffa [7] . Na przykład do Edvarda Collina Andersen pisał: ?Usycham z t?sknoty do ciebie tak, jak do pi?knej kalabryjskiej dziewczyny... Moje uczucia do ciebie s? takie, jak uczucia kobiety. Ta moja kobieca natura musi pozosta? tajemnic?” [8] . Collin we własnym pami?tniku wspominał o tym zauroczeniu Andersena: ?Nie byłem w stanie odwzajemni? tej miło?ci, i sprawiło to autorowi wiele cierpienia". W kontek?cie skrywanej seksualno?ci pisarza analizuje si? te? wspołcze?nie jego tworczo?? [9] [10] [11] .

Miał wielu wybitnych i sławnych znajomych, do ktorych nale?eli: Bertel Thorvaldsen , Adam Oehlenschlager , Johanne Luise Heiberg , Jenny Lind , Bjørnstjerne Bjørnson , Charles Dickens , Søren Kierkegaard czy bracia Grimm . W 1851 w wyrazie uznania dla wiedzy i zasług Andersena przyznano mu tytuł profesora , a w 1874 tytuł radcy .

Zmarł 4 sierpnia 1875 roku [1] na terenie posiadło?ci wiejskiej Rolighed koło Kopenhagi [1] (obecnie na terenie Østerbro ? połnocnej dzielnicy stolicy Danii).

W Odense znajduje si? muzeum Hansa Christiana Andersena [12] .

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Debiutował w 1822 zbiorem utworow Młodzie?cze proby wydanych pod pseudonimem William Christian Walter. Wydał kilka tomow wierszy , wiele opowiada? , szkicow, powie?ci , sztuki teatralne. Tak?e dziennik swojego ?ycia.

Do najbardziej znanych powie?ci H.C. Andersena nale??:

  • Improwizator ( Improvisatoren , 1835, wyd. pol. 1859)
  • OT (1836)
  • Tylko grajek ( Kun en Spillemand , 1837) [1]

Wszystkie te powie?ci zawieraj? elementy autobiograficzne.

Ba?nie [ edytuj | edytuj kod ]

Ilustracja Heinricha Leflera do ba?ni ?winiopas (1897)
  Osobny artykuł: Ba?nie Andersena .

Tworczo?ci dla dzieci pocz?tkowo nie traktował powa?nie, raczej jako zaj?cie na marginesie pisarstwa dla dorosłych. Cho? zastrzegał, i? jego ba?nie to pudełka: dzieci ogl?daj? opakowanie, a doro?li maj? zajrze? do wn?trza. Bardzo nie lubił, gdy jego ba?nie od pocz?tku uznano za dzieła dla dzieci, bez gł?bszego sensu. Jednak wła?nie ba?nie przyniosły mu wielki rozgłos i sław?.

Pierwszy ich zbior ( Eventyr fortalte for Børn ? Ba?nie opowiedziane dla dzieci), został wydany w Kopenhadze w roku 1835, a kolejne tomy ukazały si? w latach 1836 i 1837. Zach?cony powodzeniem pierwszej serii, pisarz wydawał kolejne a? do roku 1872.

Upami?tnienie w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Od 1973 na terenie obecnej dzielnicy Bielany w Warszawie znajduje si? ulica imienia Hansa Christiana Andersena [17] . Ulice Andersena s? te? w Cz?stochowie, Bydgoszczy, Poznaniu, Szczecinie, Tczewie, Łodzi, Z?bkach [18] i Tarnowskich Gorach [19]

W Lublinie jest teatr im. Hansa Christiana Andersena .

Szkoły [ edytuj | edytuj kod ]

W Krakowie szkoła podstawowa nr 101 nosi imi? Hansa Christiana Andersena, w Łodzi szkoła podstawowa nr 64 nosi jego imi?. 3 kwietnia 2004 r. Szkole Podstawowej w Bolechowie-Osiedlu nadano imi? Hansa Christiana Andersena uchwał? rady gminy Czerwonak. W Warszawie jest Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 318 im. Jana Christiana Andersena, w Lublinie Społeczne Liceum Ogolnokształc?ce im. H.C. Andersena. W Karsku oraz w Petrykozach istniej? szkoły podstawowe im. Hansa Christiana Andersena. W Olsztynie Szkoła Podstawowa nr 25 z Oddziałami Integracyjnymi nosi imi? Andersena. Szkoła Podstawowa w Bolechowie osiedlu te? nosi imi? Hansa Christiana Andersena.

Przedszkola [ edytuj | edytuj kod ]

W Katowicach Miejskie Przedszkole nr 1 Hansa Christiana Andersena. W ?orach Przedszkole Nr 13 im. H.Ch.Andersena.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Autoren in Wort... ↓ .
  2. ↑ Jackie Wullschlager: Andersen. ?ycie ba?niopisarza . Warszawa: WAB, 2005, s. 21. ISBN  83-7414-072-0 .
  3. ↑ Eigil Nyborg Den indre linje i H.C. Andersens eventyr , wyd. Gyldendal, 1962.
  4. ↑ Dag Heede Andersen, Hans Christian (1805-1875) notatka biograficzna w internetowej encyklopedii LGBTQ.com , dost?p 2009-09-01.
  5. ↑ Hans Christian Andersen’s correspondence , red. Frederick Crawford6, Londyn 1891.
  6. ↑ Johan de Mylius The Life of Hans Christian Andersen. Day By Day , serwis Hans Christian Andersen Center, 2006-07-22 , dost?p 2009-08-21.
  7. ↑ Claudia   Pritchard , His dark materials [online], The Independent, 27 marca 2005 [dost?p 2009-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2007-03-14] .
  8. ↑ Michael   Booth , Just As Well I’m Leaving: To the Orient With Hans Christian Andersen , wyd. Vintage, London 2006, ISBN  978-1-44648-579-8 .
  9. ↑ Heinrich Detering Ich wunschte, ich hatte Ihr ganzes Ich , w: Otmar Werner (red.) Arbeiten zur Skandinavistik , Frankfurt n. Menem 1989.
  10. ↑ Heinrich Detering Intellectual amphibia Odense 1991.
  11. ↑ Heinrich Detering Das offene Geheimnis Gottingen 1995.
  12. ↑ New museum revitalizes HCA [online], HCA House [dost?p 2023-02-18] ( ang. ) .
  13. ↑ a b c d Carol Greene: Hans Christian Andersen. Teller of tales . Chicago: Childrens Press, 1985, s. 88, 91, 96, 114, 124. ( ang. ) .
  14. ↑ a b c d e f g h i j k Johan De Mylius: H.C. Andersens liv. Dag for dag . Egmont: Lindhardt og Ringhof, 2017. ( ang. ) .
  15. ↑ a b c d e f g Kongelig Dansk Hof- og Stats- Calender . Kopenhaga, 1871, s. 28.
  16. ↑ Hans Korner: Der Bayerische Maximiliansorden fur Wissenschaft und Kunst und seine Mitglieder [W:] ?Zeitschrift fur Bayerische Landesgeschichte”, Nr 47/1984.
  17. ↑ Uchwała nr 105 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 15 maja 1973 r. w sprawie nadania nazw ulicom, ?Dziennik Urz?dowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 15 czerwca 1973 r., nr 6, poz. 39, s. 2.
  18. ↑ Danuta   Bie?kowska , El?bieta   Umi?ska-Tyto? , Słownik nazewnictwa miejskiego Łodzi [online], Łodzki O?rodek Geodezji [dost?p 2023-03-27] .
  19. ↑ Uchwała NR XXXVI/395/2017 Rady Miejskiej w Tarnowskich Gorach z dnia 27 kwietnia 2017 r.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Jackie Wullschlager: Andersen. ?ycie ba?niopisarza . Warszawa: WAB, 2005, s. 21. ISBN  83-7414-072-0 .
  • Hans Christian Andersen: Dzienniki . Przeł. Bogusława Socha?ska. Warszawa: Media Rodzina, 2014, s. 900.
  • Elke Schwarck: Autoren in Wort und Bild . Gutersloh: Bartelsmann, Reinhardt Mohn. ( niem. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hans_Christian_Andersen&oldid=73492541 ”